Στις 24 Ιουλίου 1974, μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η στρατιωτική χούντα βρίσκεται ενώπιον των αποτελεσμάτων της άφρονος πολιτικής της.
Λίγους μήνες πριν το Κίνημα του Ναυτικού και η εξέγερση στο Πολυτεχνείο είχαν αποδείξει ότι η ελληνική κοινωνία βρισκόταν σε ευρύτατη αναταραχή, την οποία δεν μπόρεσε να κατευνάσει η αποκαλούμενη απόπειρα «φιλελευθεροποίησης», με την ανατροπή της κυβέρνησης Μαρκεζίνη – Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, ο οποίος μετατράπηκε σε «αόρατο δικτατορα».
Τιμή σε όσους μετείχαν στο Κίνημα Ναυτικού από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Ο τότε «Πρόεδρος της Δημοκρατίας» Φαίδων Γκιζίκης συγκαλεί σύσκεψη στις 23/7/1974 με τη συμμετοχή της στρατιωτικής ηγεσίας και τη συμμετοχή κορυφαίων πολιτικών της προδικτατορικής περιόδου από την ΕΡΕ και την Ένωση Κέντρου, κατά την οποία αποφασίζεται να κληθεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να επιστρέψει στην Ελλάδα, ως επικεφαλής κυβέρνησης εθνικής ενότητας, μέχρι τη διεξαγωγή κοινοβουλευτικών εκλογών.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει θριαμβευτικά στην Ελλάδα,[με το αεροπλάνο της γαλλικής προεδρίας το οποίο διέθεσε ο Γάλλος πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ'Εσταίν, στενός προσωπικός του φίλος. Φθάνει αργά το βράδυ στην Αθήνα, στην οποία έχουν ξεχυθεί χιλιάδες πολίτες με ελληνικές σημαίες από το απόγευμα και πανηγυρίζουν την πτώση της δικτατορίας.
24/7/1974: Η Δημοκρατία νίκησε με την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Σήμερα οι προκλήσεις είναι διαφορετικές. Το χρέος μας για διαφύλαξη της εθνικής ενότητας απέναντι σε κάθε επιβουλή παραμένει. pic.twitter.com/WGpHkHdJf7
— Nikos Dendias (@NikosDendias) July 24, 2021
Ορκίσθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες πρωθυπουργός και σχημάτισε αμέσως κυβέρνηση εθνικής ενότητας προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση της Κύπρου και να αποκαταστήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς στην Ελλάδα. Την 1η Αυγούστου 1974 επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952, με εξαίρεση τις διατάξεις για τη βασιλεία, η οποία αποφασίσθηκε να κριθεί σε δημοψήφισμα.
Λίγο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1974, ο Κωσταντίνος Καραμανλής αποφάσισε να νομιμοποιήσει το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, το οποίο παρέμενε εκτός νόμου από τον Εμφύλιο Πόλεμο στην Ελλάδα.
Η χώρα οδηγήθηκε σε κοινοβουλευτικές εκλογές στη συμβολική ημερομηνία της 17ης Νοεμβρίου 1974, ανήμερα της πρώτης επετείου του Πολυτεχνείου, στην οποία το κόμμα που ίδρυσε, η Νέα Δημοκρατία, θριάμβευσε με ποσοστό 54%.
