Το «Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά», τα κάλαντα της πρωτοχρονιάς, που ως συνήθως ψάλλονται την παραμονή της γιορτής (με εξαίρεση τα κάλαντα του Λαζάρου το Σάββατο πριν το Πάσχα), θα ακούγεται σήμερα στους δρόμους, τις γειτονιές και τα σπίτια όλης της χώρας από ομάδες μικρών ή και λίγο μεγαλύτερων παιδιών.
Οι στίχοι από τα συγκεκριμένα κάλαντα προέρχονται κατά μεγάλο μέρος από τα «Άσματα Αγερμού» της Βυζαντινής περιόδου, με ευχές για καλοτυχία τη νέα χρονιά , αλλά και με αναφορές στον Χριστό που βγήκε «Άγιος και πνευματικός, στην γην να περπατήσει και να μας καλοκαρδίσει».
Θρησκευτική και η αναφορά στον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος εορτάζει την πρωτοχρονιά,και προβάλλεται ως ο Άγιος που προτρέπει τους γονείς να μορφώνουν τα παιδιά τους, με αναφορές και στην τέχνη του καλλιγράφου που κρατά «χαρτί» και «καλαμάριον» (μελανοδοχείο).
Υπάρχουν όμως και κοσμικές αναφορές, που παραπέμπουν σε καντάδες του 13ου αιώνα, όπως με τους στίχους για «ψηλή μου δεντρολιβανιά», «Για δεν μας καταδέχεσαι;» και «Συ είσαι Αρχόντισσα Κυρία». Η παραπομπή σε κάποιον νέο που είχε την τόλμη να τραγουδήσει την καντάδα έξω από την πόρτα κάποιας αρχοντοπούλας, είναι άμεση σχεδόν, έστω και «ανακαταμένη», με θρησκευτικές αναφορές.
(Ο πίνακας ζωγραφικής του N. Λύτρα: "Τα κάλαντα"¨)
Όλοι οι στίχοι
Αυτά είναι οι στίχοι για τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, ενός εθίμου που κρατά αιώνες και ευτυχώς συνεχίζεται (αν και σε συγκεκριμένες περιοχές υπάρχουν και διαφορετικά κάλαντα):
Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά,
ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.
Αρχή που βγήκε ο Χριστός
άγιος και Πνευματικός,
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.
Αγιος Βασίλης έρχεται,
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ' σαι αρχόντισσα κυρία.
Βαστά εικόνα και χαρτί
ζαχαροκάρνο, ζυμωτή
χαρτί και καλαμάρι
δες και με-δες και με το παλικάρι.
Το καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει
Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.
Και νέον έτος αριθμεί
την του Χριστού περιτομή
και η μνήμη του Αγίου
Ιεράρχου Βασιλείου.
Του χρόνου μας αρχή καλή
και ο Χριστός μας προσκαλεί
την κακία ν' αρνηθούμε
μ' αρετές να στολιστούμε.
Να ζούμε βίον τέλειον
κατά το ευαγγέλιον
με αγάπη με ειρήνη
και με τη δικαιοσύνη.
Χρόνια πολλά και ευτυχή
με καθαρά κι αγνή ψυχή
με χαρά και με υγεία
και με θεία ευλογία.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
