Σε μέγα εθνικό θέμα αναδεικνύεται το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας το οποίο χρόνο με τον χρόνο επιδεινώνεται.
Η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα από το 2010, σηματοδότησε μια δραματική ανατροπή στον πληθυσμό της χώρας μας με συρρίκνωση των γεννήσεων, αύξηση των θανάτων και αρνητική μετανάστευση.
Χαρακτηριστικό είναι πως σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΛΣΤΑΤ, μόνο το διάστημα 2011-2017 ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά 355.000 ανθρώπους.
Αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπισθεί με την υπευθυνότητα που απαιτείται για το «νούμερο 1» εθνικό πρόβλημα, ο πληθυσμός της Ελλάδας, το 2050, μόλις που θα αγγίζει τα 10 εκατομμύρια ανθρώπων.
Ακόμα πιο δυσοίωνη πρόβλεψη; Το 2080, με 7,2 εκατομμύρια. ανθρώπους, η Ελλάδα θα αποτελεί το μικρότερο τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΕΡΕΥΝΑ-ΣΟΚ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΥΠΟ ΔΙΩΓΜΟΝ»
Στην έρευνα της Ήρας-Έμκε Πουλοπούλου, διδάκτορα του πανεπιστημίου του Παρισιού, μέλους της Ακαδημίας Επιστημόνων της Νέας Υόρκης και αντιπροέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών, αποτυπώνεται το μέγεθος του προβλήματος.
«Στόχος του βιβλίου είναι να αποδείξει ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης μεγάλα τμήματα του ελληνικού πληθυσμού βρίσκονται «υπό διωγμόν», υφίστανται, δηλαδή, συστηματική υποβολή σε ταλαιπωρίες, που έχουν οδηγήσει ή θα καταλήξουν στο μέλλον στην απομάκρυνσή τους από την Ελλάδα, από την οικογένειά τους, από τη δουλειά τους, από τους φίλους τους, ακόμη και από τη ζωή» σημειώνει χαρακτηριστικά η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και συμπυκνώνει το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας ως εξής: «Οι δημογραφικοί δείκτες εξελίσσονται με βραδύ ρυθμό και βελτιώνονται με ακόμη βραδύτερο. Αν, όμως, η στρατηγική που έχει ως στόχο την αύξηση των γεννήσεων, την επιβράδυνση του ρυθμού γήρανσης, τον περιορισμό της αποδημίας, δεν εφαρμοστεί ΤΩΡΑ, τα προβλήματα του πληθυσμού θα εκδικηθούν εκείνους που τα αγνοούν!».
Η έρευνα των 734 σελίδων που χρειάστηκε τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί, αναφέρει ακόμα πως το δημογραφικό πρόβλημα εμφανίστηκε στη δεκαετία του ΄80, επομένως προϋπήρχε της κρίσης, αλλά επιδεινώθηκε κατά τη διάρκειά της, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της Ελλάδας να μειώνεται, να αλλοιώνεται και να γερνάει με ταχύτερο από τον αναμενόμενο ρυθμό.
Επιπλέον, την περίοδο 2001-2011 καταγράφεται μικρή μείωση στους άγαμους και στους έγγαμους, αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των διαζευγμένων και λιγότερων των χήρων/χηρών, ενώ παρατηρείται μεγάλη αύξηση των μονοπρόσωπων νοικοκυριών, μικρότερη αύξηση των νοικοκυριών 2-3 ατόμων και μείωση των νοικοκυριών 4 ατόμων. Είναι, δε, εντυπωσιακή η μείωση των πολύτεκνων οικογενειών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, την περίοδο 2011-2016, οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά 115.479 άτομα (γεννήσεις 692.592 / θάνατοι 808.071). Η μικρή αύξηση των γεννήσεων (κατά 1.051 παιδιά), που καταγράφηκε το 2016 οφείλεται κατά 77% σε γεννήσεις από γυναίκες πρόσφυγες, που δεν θα μείνουν στην Ελλάδα. Σε έξι χρόνια, δε, χάθηκαν πολύ περισσότερα άτομα από τις γεννήσεις ενός έτους (π.χ. το 2016, 93.698 γεννήσεις). Έως το 2010, οι άνθρωποι που έρχονταν στην Ελλάδα ήταν περισσότεροι από εκείνους που την εγκατέλειπαν. Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα (2018) η χώρα, εκτός από την υπεροχή των θανάτων έναντι των γεννήσεων, οφείλεται στο φαινόμενο της «αρνητικής μετανάστευσης», γεγονός που έχει ως συνέπεια τη μείωση του ελληνικού πληθυσμού, κάθε χρόνο, σε απόλυτο αριθμό.
Όπως αναφέρει η ερευνήτρια, για το θέμα των αιτίων και των επιπτώσεων των δημογραφικών εξελίξεων, οι παράγοντες για τη δυσμενή εικόνα του πληθυσμού είναι πολλοί, αλλά «πρωταρχική θέση κατά τη διάρκεια της κρίσης κατέχει η ανεργία, η επισφαλής απασχόληση και η μείωση του οικογενειακού εισοδήματος. Μετά το 2013 παρατηρείται μείωση της ανεργίας με ταυτόχρονη μείωση της πλήρους απασχόλησης και αύξηση της μερικής. Η εξέλιξη αυτή σημαίνει ότι καταργούνται οι «καλές» θέσεις εργασίας με ικανοποιητικό μισθό, εξασφάλιση και εργασιακά δικαιώματα, ενώ αυξάνονται οι «ευέλικτες μορφές απασχόλησης», ανασφάλιστες με πολύ χαμηλούς μισθούς και ενίοτε απαράδεκτες συνθήκες εργασίας». Ως εκ τούτου, η αύξηση της ανεργίας των νέων ανδρών και γυναικών και η απασχόληση σε δυσβάστακτο περιβάλλον αποτελούν αιτία μείωσης της γαμηλιότητας και της γεννητικότητας και αύξηση της αποδημίας, γιατί όσοι της υφίστανται, κυρίως όσοι έχασαν τη δουλειά τους, δεν αποφασίζουν να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά και όσοι έχουν προσόντα επιλέγουν τη μετανάστευση».
«ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΘΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΘΕΙ»
Η κ. Έμκε – Πουλοπούλου χτυπάει τον κώδωνα κινδύνου. «Το δημογραφικό πρόβλημα θα επιδεινωθεί» τονίζει και εξηγεί: «Η εντυπωσιακή μείωση των γεννήσεων, η γήρανση του πληθυσμού και η εκτόξευση της αποδημίας θα καταλήξουν σε μεγάλη συρρίκνωση του πληθυσμού της χώρας μας και σε αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων. Θα αυξάνεται ο πληθυσμός άνω των 65 ετών σε βάρος των ηλικιών 0-14».
«ΕΙΝΑΙ ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ»
Στο ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει αντιστροφή της δημογραφικής… κατρακύλας της χώρας, η ερευνήτρια απαντά: «Πρόκειται για μία εν μέρει μη αναστρέψιμη πραγματικότητα. Η επί 40 χρόνια χαμηλή γονιμότητα έχει δημιουργήσει μια μικρότερη αριθμητικά γενιά γυναικών. Ακόμα κι αν οι γυναίκες αυτές αποκτήσουν περισσότερα παιδιά, θα είναι δύσκολο ο αριθμός των γεννήσεων να ξεπεράσει τον αριθμό των θανάτων. Εξάλλου, θα πρέπει να περάσουν 25-30 χρόνια, ώστε η αύξηση των γεννήσεων να δημιουργήσει τη γενιά, που θα ενταχθεί στην αγορά εργασίας και με την απασχόληση και τις εισφορές της στο ασφαλιστικό σύστημα να συμβάλει στη στήριξή του. Μέχρι ν΄ αρχίσει να εργάζεται αυτή η γενιά, θα χρειαστούν επιπλέον δαπάνες ιδιωτικές και δημόσιες για την ανατροφή και την εκπαίδευσή της».
ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΕΛΠΙΔΑ
Μια χαραμάδα φωτός για να σταματήσει η κατάρρευση και να επιβραδυνθεί ο ρυθμός γήρανσης, είναι μέσω μια υπεύθυνης, σοβαρής και συντονισμένης δημογραφικής πολιτικής τονίζει η ερευνήτρια:
«Η πολιτική αυτή θα έχει ως στόχο τη διαμόρφωση ενός κοινωνικού και εργασιακού περιβάλλοντος, ευνοϊκού για τη δημιουργία οικογένειας, την απόκτηση παιδιών και την παραμονή των νέων στον τόπο μας. Πρέπει, δε, να γίνει κατανοητό ότι η χρησιμοποίηση μεταναστών και προσφύγων για τη βελτίωση του δημογραφικού προβλήματος, μπορεί να οδηγήσει σε εθνική και δημογραφική αλλοίωση. Εξάλλου, οι μετανάστες προσαρμόζουν την αναπαραγωγική συμπεριφορά τους στη συμπεριφορά των γηγενών και μακροχρόνια γερνούν και αυτοί. Εκείνο που πρέπει να γίνει, είναι η δημιουργία ενός φορέα που θα συντονίζει τη στρατηγική για το Δημογραφικό, π.χ. ένα υπουργείο Οικογενειακής Πολιτικής ή ένα Γραφείο Δημογραφικής Πολιτικής της Βουλής. Τέλος, απαραίτητη προϋπόθεση για μια τέτοια πολιτική είναι η ανάπτυξη με ρυθμό τουλάχιστον 2%, ώστε να μπορεί να βοηθήσει και στη στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος».
