Σαν σήμερα και κάθε χρόνο στις 6 Μαρτίου γιορτάζεται η Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού (school bullying), ένα φαινόμενο, που δυστυχώς παρουσιάζεται συχνά το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας. «Τραυματίσθηκαν δύο μαθητές από συμμαθητή τους στη Μαγνησία, Παγκράτι: Εξωσχολικοί ξυλοκόπησαν μαθητή με δοκάρι - Του έστησαν καρτέρι!, Θεσσαλονίκη: Έδωσαν σε μαθητή ποτό με ούρα και τον χτύπησαν, Ξυλοδαρμός 10χρονης: Συγκάλυψη καταγγέλλει η μητέρα της: Αυτά είναι κάποια από τα πολυπληθή περιστατικά, τα οποία λαμβάνουν χώρα σε σχολεία της Ελλάδας, ενώ η σχολική βία πρωταγωνιστεί σχεδόν καθημερινά στα δελτία ειδήσεων.
Βίντεο ντοκουμέντα από τις συμπλοκές παιδιών σε Παγκράτι και Γλυφάδα
Όταν αναφερόμαστε στον όρο εκφοβισμό, εννούμε την εσκεμμένη και συστηματική επαναλαμβανόμενη βία ή επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικής βλάβης από μαθητές προς τους συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Πού οφείλεται η αύξηση των περιστατικών βίας μεταξύ των εφήβων
Πού οφείλεται, όμως αυτή, η έξαρση βίας μεταξύ των εφήβων και τι οδηγεί τα παιδιά σε αυτές τις πράξεις; Η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος- παιδοψυχολόγος, είχε δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή της στο star.gr ότι: «Φαίνεται ότι υπάρχει μία σωρεία περιστατικών βίας από εφήβους που έρχονται στη δημοσιότητα. Υπάρχει μία αύξηση της δημοσιοποίησης αυτών των περιστατικών και μία εν γένει αύξηση των περιστατικών. Αυτό μπορεί να αποδίδεται σε διάφορους λόγους, καθώς είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που ακόμα και εμείς οι ειδικοί το μελετάμε με έκπληξη και ίσως με μία στάση αναμονής για το πού θα οδηγηθεί αυτή η κατάσταση».
Σύμφωνα με την κ. Καππάτου, εκτός από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε παιδιού, μία σειρά παραγόντων έχουν δημιουργήσει μεγάλη αναστάτωση στον ψυχισμό των εφήβων και θα μπορούσαν, επίσης, να αποκωδικοποιήσουν την αύξηση της εφηβικής παραβατικότητας και την έξαρση των περιστατικών βίας μεταξύ ανηλίκων. Συγκεκριμένα:
- H Υγειονομική κρίση: Είχε ως συνέπεια τον εγκλεισμό, ενώ προκάλεσε ρήγματα στην καθημερινότητα των εφήβων. Υπήρξε απομάκρυνση από το συγχρωτισμό με τους συνομηλίκους τους, υπερβολική χρήση, ακόμη και κατάχρηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, ενώ το ίδιο διάστημα καταγράφηκε και μία ευαλωτότητα στις σχέσεις με τους γονείς τους
- Η έλλειψη αξιών που πλανάται στην ατμόσφαιρα και τα διεθνή γεγονότα: Όπως οι πόλεμοι, έκαναν τους εφήβους να αισθάνονται ότι είναι αίολοι, ότι δεν ανήκουν κάπου, ότι δεν υπάρχει κάποιο μέλλον για αυτούς
- Το οικογενειακό περιβάλλον: Οι φτωχές, ενδεχομένως, σχέσεις που έχουν με τους γονείς τους, οι οποίοι σε αρκετές περιπτώσεις τρέχουν να τα βγάλουν πέρα με την καθημερινότητα.
Θεσσαλονίκη: Στο νοσοκομείο 18χρονος μαθητής- «Έπεσαν πάνω του 15 άτομα»
Ποιες είναι οι μορφές του bullying - Ένα στα τρία παιδιά έχει δεχτεί σχολική βία
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ), ένας στους πέντε εφήβους ανέφερε ότι ήταν θύμα εκφοβισμό, ενώ ένας στους επτά ότι ήταν θύτης.
Οι μορφές που μπορεί να πάρει ο σχολικός εκφοβισμός είναι πολλές και μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και συνδυαστικά.
• Λεκτική
• Σωματική
• Ηλεκτρονική
• Κοινωνική
• Ρατσιστική
• Σεξουαλική
Έρευνα για την ενδοσχολική βία - 1 στα 3 παιδιά σε όλη τη χώρα, δέχεται εκφοβισμό
«1 στα 3 παιδιά στην Ελλάδα δηλώνει ότι δέχεται bullying και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει γιατί ένα παιδί που εκφοβίζεται βιώνει μία καθημερινή ψυχική και σωματική φρίκη, έναν Γολγοθά, που εμείς ως κοινωνία οφείλουμε να κάνουμε ότι είναι απαραίτητο για να προστατεύσουμε και να θωρακίσουμε τα παιδιά μας», τόνισε ο πρόεδρος του ΔΣ του «Το Χαμόγελου του Παιδιού».
Όπως δήλώσε: «"Το Χαμόγελο του Παιδιού” και το ΝΟΥΝΟY Gouda ενώνουν τις δυνάμεις τους και υλοποιούν το πρόγραμμα “Έχεις τη δύναμη μέσα σου” κατά της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού σε 40.000 μαθητές σε 450 σχολεία σε όλη την Ελλάδα για το χρονικό διάστημα Μάρτιος 2024 – Μάρτιος 2025». Στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος είναι να στηρίξει για ένα έτος την πραγματοποίηση των διαδραστικών παρεμβάσεων πρόληψης και ευαισθητοποίησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου από εξειδικευμένη ομάδα Ψυχολόγων του Οργανισμού πανελλαδικά, σε μαθητές και μαθήτριες α’ βάθμιας και β’ βάθμιας εκπαίδευσης, εκπαιδευτικούς, γονείς και κηδεμόνες.
Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας 2025
Η σημερινή μέρα αποτελεί μια αφορμή για εκπαιδευτικούς, μαθητές/τριες και γονείς των σχολείων όλης της χώρας να ανταλλάξουν σκέψεις, πληροφορίες και ιδέες και να ενεργοποιηθούν δράσεις ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού που εκδηλώνεται μεταξύ και εναντίον των μαθητών/τριών, ώστε να περιοριστούν οι δίαυλοι εκδήλωσης της βίας στη ζωή των ανηλίκων και να αποτραπούν οι αρνητικές συνέπειες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Με αφορμή την ημέρα αυτή, καλούνται οι σχολικές μονάδες της χώρας να αφιερώσουν χρόνο, από την Τρίτη 4 Μαρτίου έως και τη Δευτέρα 10 Μαρτίου 2025, (δύο ή περισσότερες διδακτικές ώρες με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών) σε δράσεις-συζητήσεις- εκδηλώσεις (π.χ. βιβλιοπαρουσιάσεις, προβολές ταινιών, εικαστικά εργαστήρια, διαδραστικές ομιλίες, κ.α.) με στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέματα βίας και σχολικού εκφοβισμού.
Κυριάκος Πιερρακάκης: «Καμία ανοχή στον φόβο, καμία σιωπή στη βία»
Με αφορμή τη σημερινή μέρα, ο Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Κυριάκος Πιερρακάκης, έστειλε το δικό του μήνυμα για την Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής βίας και του εκφοβισμού:
«Αγαπητές μαθήτριες, αγαπητοί μαθητές,
Αγαπητές και αγαπητοί εκπαιδευτικοί και γονείς,
Η Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού υπογραμμίζει το κοινό χρέος να αντιμετωπίσουμε στη ρίζα της μια από τις μεγαλύτερες εκπαιδευτικές και κοινωνικές προκλήσεις της εποχής.
Η ημέρα αυτή είναι απλώς μια υπενθύμιση. Καθημερινά πρέπει να ενώνουμε δυνάμεις ώστε η βία με οποιαδήποτε μορφή της να μείνει οριστικά έξω από το σχολείο και έξω από την κοινωνία. Το μήνυμά μας είναι ξεκάθαρο: «καμία ανοχή στον φόβο, καμία σιωπή στη βία». Οι συμπεριφορές που πληγώνουν τις παιδικές και εφηβικές ψυχές δεν είναι ανεκτές. Κανένα παιδί δεν είναι μόνο του. Κάθε παιδί δικαιούται να νιώθει ελεύθερο απολαμβάνοντας τον σεβασμό, τη στήριξη και την αποδοχή.
Στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού εργαζόμαστε ακριβώς σε αυτήν την κατεύθυνση. Ήδη, από τη σχολική χρονιά που διανύουμε, βλέπετε να έχουν αλλάξει πολλά στη μαθητική καθημερινότητα. Ο νέος σχολικός κανονισμός, η πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr, η αύξηση του αριθμού των ψυχολόγων και των κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία, τα προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και η αύξηση των Δράσεων Ενεργού Πολίτη στο ωρολόγιο πρόγραμμα, αποτελούν μερικές μόνο από τις παρεμβάσεις που έχουμε υλοποιήσει. Η εφαρμογή κάθε νέας πολιτικής δεν είναι πάντα εύκολη, όπως αυτή της απαγόρευσης της εμφανούς κατοχής και χρήσης κινητών τηλεφώνων. Ωστόσο, είναι ένα μέτρο που πέτυχε γιατί όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι ήταν αναγκαίο και αγκαλιάστηκε από τους εκπαιδευτικούς, τις οικογένειες αλλά, κυρίως, από τη μαθητική κοινότητα.
Θα ήθελα να κλείσω το σημερινό μήνυμα με μία προτροπή στις μαθήτριες και τους μαθητές. Σπάστε τη σιωπή, μιλήστε με θάρρος για οποιοδήποτε περιστατικό βίας, μικρότερο ή μεγαλύτερο, το οποίο βιώνετε ή του οποίου έχετε υπάρξει μάρτυρες. Είμαστε και θα είμαστε όλοι δίπλα σας.
Ο στόχος είναι κοινός: η περιθωριοποίηση της βίας και του φόβου. Η αληθινή δύναμή σας είναι ο σεβασμός και η αλληλεγγύη».
Συμβουλευτική υποστήριξη και καταγγελίες
- Το «Χαμόγελο του Παιδιού», μέσα από την Εθνική Γραμμή SOS 1056 και την Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111, παρέχει κατευθύνσεις και συμβουλευτική υποστήριξη σε παιδιά και ενήλικες.
- Επίσης μέσα στον μήνα θα είναι έτοιμη η πλατφόρμα από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (ΙΤΥΕ) ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, σε συνεργασία με την κεντρική επιτροπή εμπειρογνωμόνων, όπου οι μαθητές θα μπορούν να αναφέρουν περιστατικά, συμπληρώνοντας την ειδικά διαμορφωμένη φόρμα καταγραφής περιστατικού ΑΝΩΝΥΜΑ ή επώνυμα, ενώ οι γονείς θα μπορούν να αναφέρουν περιστατικά επώνυμα. Θα δοθεί έτσι η δυνατότητα σε περισσότερα θύματα σχολικού εκφοβισμού να μιλήσουν και να υποστηριχθούν. Θα απαιτείται η σύνδεση με κωδικούς Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου (για μαθητές) ή Taxis (για γονείς). Η πλατφόρμα θα περιέχει επίσης πρωτόκολλα διαχείρισης περιστατικών, καλές πρακτικές, καθώς και στοχευμένο ενημερωτικό υλικό προς ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας, τους γονείς και το ευρύτερο κοινό, λειτουργώντας έτσι ως κεντρικός ψηφιακός κόμβος του ΥΠΑΙΘ κατά της ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.