Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς έναν αιώνα, η Θράκη απελευθερώνεται και εντάσσεται στον ελληνικό κορμό, μετά από έναν ένδοξο αγώνα και κατόπιν 600 χρόνων τουρκικής σκλαβιάς. Η περιφέρεια της Θράκης που γιορτάζει τα «Ελευθέρια» εδώ και μια εβδομάδα, έφτασε σήμερα, 14 Μαΐου, στο αποκορύφωμα των εκδηλώσεών της που πραγματοποιούνται με προσοχή υπό τη σκιά του κορωνοϊού.
Ο υπουργός Εσωτερικών, Τάκης Θεωδορικάκος, παρευρέθηκε από το πρωί στην Κομοτηνή και στην Αλεξανδρούπολη ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Μάλιστα, στην ομιλία του δεν παρέλειψε να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα προς την Τουρκία τονίζοντας ότι «Με αποφασιστικότητα, δεν θα κουραστούμε ποτέ να φυλάμε τα σύνορά μας και όπως έχει διαμηνύσει και ο πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης δεν πρόκειται να αποδεχθούμε ποτέ παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων ούτε στη Θράκη ούτε στο Αιγαίο». Ο κ. Θεωδορικάκος κατέθεσε στεφάνι, ενώ η δοξολογία τελέστηκε στο πλατύσκαλο της εισόδου του Ιερού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, λόγω των μέτρων κατά του κορωνοϊού.
Μάλιστα, μαχητικά αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας και της Αεροπορίας Στρατού έκαναν υπερπτήσεις πάνω από την Κομοτηνή, δίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο έναν εορταστικό «τόνο» ανήμερα της συμπλήρωσης των 100 ετών ελεύθερης Θράκης.
Το χρονικό της απελευθέρωσης
Ανέκαθεν η Θράκη αποτέλεσε το «μήλον της έριδος» για Οθωμανούς και Βουλγάρους, ενώ το γεγονός ότι υπέμεινε τον οθωμανικό ζυγό για σχεδόν 600 χρόνια, από το 1360-1920, προκαλεί δέος.
Τα ξημερώματα της 14ης Ιουλίου του 1913, και αφού από την προηγούμενη μέρα οι Βούλγαροι είχαν αρχίσει να εγκαταλείπουν την Κομοτηνή και τις περιοχές γύρω από αυτήν, το 1ο τάγμα του Συντάγματος Κρητών εισήλθε στην πόλη της Κομοτηνής, όπου οι κάτοικοί της, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, τους υποδέχθηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό. Η Θράκη απελευθερώθηκε προσωρινά, αλλά η χαρά κράτησε για λίγο.
Οι διαπραγματεύσεις της ειρήνης στο Βουκουρέστι αποδείχθηκαν οδυνηρές για αυτό το κομμάτι της Ρωμιοσύνης, αφού με την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου η Θράκη περνούσε υπό το κράτος της Βουλγαρίας.
Οι κάτοικοι της Κομοτηνής, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, όταν πληροφορήθηκαν ότι η πατρίδα τους παραχωρήθηκε στους Βουλγάρους, απέστειλαν τηλεγράφημα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, υπογεγραμμένο από τους τοπικούς θρησκευτικούς ηγέτες και των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων, ζητώντας την απόδοση και ενσωμάτωση της Θράκης στον εθνικό κορμό της Ελλάδας. Μάταια όμως. Από τον Οκτώβριο του 1913 άρχιζε η Β΄ Βουλγαρική κατοχή, η οποία διήρκεσε έξι χρόνια και αποδειχθεί χειρότερη από την πρώτη για όλους, καθώς ακολούθησαν μαρτύρια και βασανισμοί προς πάσα κατεύθυνση.
Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι και τον Οκτώβριο του 1919, οπότε η δυτική Θράκη βρέθηκε υπό διασυμμαχική Διοίκηση, και συγκεκριμένα υπό Γαλλική στρατιωτική κατοχή. Εν τω μεταξύ, την ίδια περίοδο η Ξάνθη απελευθερώθηκε.
Ταυτόχρονα στην έδρα της διασυμμαχικής διοικήσεως, στην Κομοτηνή, εστάλη τότε ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Κυβέρνησης, ο Χαρίσιος Βαμβακάς, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Μαρωνίτη στην καταγωγή Αρχιμανδρίτη Μιχαήλ Κωνσταντινίδη, εκπρόσωπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη χηρεύουσα τότε Μητρόπολη Μαρωνείας. Οι δύο άνδρες πέτυχαν την παλιννόστηση και αποκατάσταση στις πατρογονικές τους εστίες των χιλιάδων εκτοπισθέντων από τους Βουλγάρους Ελλήνων, την επιστροφή και απόδοση των Εκκλησιών και των σχολείων στους Χριστιανούς, καθώς και των τεμενών στους μουσουλμάνους, που είχαν καταλάβει βιαίως οι Βούλγαροι.
Παράλληλα, γίνονταν διαβουλεύσεις για το πώς θα μπορούσε η Θράκη να ενσωματωθεί στην Ελλάδα. Τελικά, ο Χ. Βαμβακάς σε άριστη συνεννόηση με τον Ελ. Βενιζέλο πέτυχαν την απόδοση και ενσωμάτωση του δυτικού τμήματος της Θράκης στη χώρα μας. Έτσι, την 13η Μαΐου του 1920 ο ελληνικός στρατός υπό τον διοικητή Ζυμβρακάκη έλαβε τη διαταγή να κατευθυνθεί στην πόλη της Κομοτηνής, ώστε να βρίσκεται εκεί την 14η Μαΐου.
Τελικά, τα ξημερώματα της 14ης Μαΐου ξημέρωσε μια νέα ημέρα για τη Θράκη. Η είδηση της αποφάσης των συμμάχων για την κατάληψη της δυτικής Θράκης από τον ελληνικό στρατό έκανε φτερά και έγινε αμέσως γνωστή στους κατοίκους της.
Στην Κομοτηνή, κατά την παραμονή της εισόδου του στρατού, όλοι ήξεραν ότι πλησιάζει η ώρα και μία ανείπωτη συγκίνηση και λαχτάρα ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπα όλων. Εκείνη την αξέχαστη νύχτα κανένας δεν κοιμήθηκε, ενώ σύμφωνα με τις διηγήσεις όλη η πόλη έμοιαζε σαν να αγρυπνά σε ολονύχτια ακολουθία. Όλη τη νύχτα, τα συνεργεία που στήθηκαν σε κεντρικά σπίτια, έκοβαν και έραβαν ασταμάτητα ελληνικές σημαίες, ενώ παντού ακούγονταν γέλια, ευχές και χαρούμενα τραγούδια.
