Το έθιμο της κυρά Σαρακοστής είναι από τα παλιότερα έθιμα που σχετίζονται με τη γιορτή του Πάσχα, αν και ίσως πλέον είναι κάπως ξεχασμένο.
Τα παλιά χρόνια χρησίμευε ως ημερολόγιο για το μέτρημα των εβδομάδων από την Καθαρά Δευτέρα έως τη Μεγάλη Εβδομάδα. Η κυρά Σαρακοστή αποτελούταν από χαρτί ή ζυμάρι σε σχήμα γυναίκας που φορούσε φούστα κι είχε επτά πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της περιόδου της Σαρακοστής. Κάθε τέλος της εβδομάδας, τα μέλη της οικογένειας έκοβαν το ένα πόδι κι έτσι μετρούσαν τις εβδομάδες που υπολείπονταν για το Πάσχα.
Η κυρά Σαρακοστή έχει σταυρωμένα χέρια λόγω προσευχής, έναν σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και δεν έχει στόμα λόγω νηστείας.
Σε κάποιες περιοχές, το κομμάτι χαρτί που κοβόταν από το έβδομο «πόδι» της κυρά Σαρακοστής, το τοποθετούσαν μέσα στο ψωμί της Ανάστασης και όποιος το έβρισκε του έφερνε γούρι.
Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, η κυρά-Σαρακοστή φτιάχνεται από ζυμάρι με απλά υλικά και, κυρίως, πολύ αλάτι για να μη χαλάσει. Εξάλλου, δεν τρωγόταν, αφού χρησιμοποιούταν ως ημερολόγιο. Αλλού πάλι, την έφτιαχναν από πανί και τη γέμιζαν με πούπουλα.
Στον Πόντο, η κυρά Σαρακοστή ήταν μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που το κρεμούσαν απ’ το ταβάνι και πάνω του είχαν καρφωμένα επτά φτερά κότας, ώστε να αφαιρούν ένα φτερό κάθε εβδομάδα. Εδώ το έθιμο ονομαζόταν “Κουκουράς”, ο οποίος ήταν και ο φόβος των παιδιών!
Για το έθιμο της κυρά Σαρακοστής έχουν γραφτεί οι παρακάτω στίχοι από την εκπαιδευτικό- παιδαγωγό Πόλυ Βασιλάκη.
«Την κυρά Σαρακοστή
που ‘ναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν’
με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι της φορούσαν
στο κεφάλι ένα σταυρό
μα το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.
Και τις μέρες τις μετρούσαν
με τα πόδια της τα επτά
κόβαν’ ένα τη βδομάδα
μέχρι να ‘ρθει η Πασχαλιά»
Πώς να φτιάξετε την κυρά Σαρακοστή μαζί με τα παιδιά
Υπάρχουν διάφορες συνταγές για να φτιάξετε με τα παιδιά την κυρά Σαρακοστή. Τα υλικά είναι απλά και η εκτέλεση της συνταγής εύκολα. Να ξέρετε πάντως πως δεν τρώγεται!
Η συνταγή του Άκη Πετρετζίκη για την κυρά Σαρακοστή
Συστατικά
3 κούπες αλεύρι
1 κούπα αλάτι
1 κούπα νερό
μπαχαρικά για διακόσμηση όπως γαρύφαλλο ή μαχλέπι
Εκτέλεση
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160° C στον αέρα.
Βάζουμε τα υλικά για το ζυμάρι σε ένα λεκανάκι και τα ζυμώνουμε μέχρι να γίνει μια ελαστική και ωραία ζύμη.
Πλάθουμε την Κυρά Σαρακοστή με το ζυμάρι φτιάχνοντας το σώμα, τη φούστα, το πρόσωπο, τα πόδια της, τη διακοσμούμε όπως θέλουμε και τη βάζουμε σε ένα ταψί το οποίο έχουμε στρώσει με λαδόκολλα.
Ψήνουμε για 20 με 30 λεπτά. Μας ενδιαφέρει να στεγνώσει και όχι να «ψηθεί».
Tip
Πρόκειται για μια εύκολη ζύμη η οποία για να φτιαχτεί μπορεί να θέλει και λίγο ακόμα νερό το οποίο προσθέτουμε λίγο-λίγο.
