Σε μία προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για την παιδική βία, η 18η Νοεμβρίου έχει θεσπιστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη και τη Θεραπεία της Παιδικής Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης, της Κακοποίηση και της Βίας.
Δεκάδες ιστορίες κακοποιημένων παιδιών έχουν έρθει στο φως τα τελευταία χρόνια, εκείνη όμως που συντάραξε περισσότερο τον κόσμο ήταν η ιστορία της Genie, ενός κοριτσιού που κακοποιήθηκε από τον πατέρα της και απασχόλησε έντονα την επιστημονική κοινότητα.
Ήταν Νοέμβριος του 1970 όταν η Irene Wiley επισκέφτηκε την Πρόνοια μαζί με την 13χρονη κόρη της. Το κορίτσι λεγόταν Susan, όμως θα γινόταν αργότερα γνωστή με το όνομα Genie, το ψευδώνυμο που της έδωσαν οι επιστήμονες προς χάριν ανωνυμίας. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν τα γρήγορα αντανακλαστικά των υπαλλήλων της Πρόνοιας ώστε να έρθουν στο φως 13 χρόνια κακοποίησης και παραμέλησης.
Πίσω από τις κλειστές πόρτες της οικογένειας Wiley
Καθοριστικό ρόλο στην όλη ιστορία διαδραμάτισε ο πατέρας της οικογένειας, Clark Wiley. Η ψυχική του υγεία φαίνεται πως κλονίστηκε μετά τον θάνατο της μητέρας του και αποφάσισε την απομόνωση της οικογένειάς του από τον έξω κόσμο. Δεν ήθελε να αποκτήσει παιδιά – αν και τελικά απέκτησε τέσσερα, εκ των οποίων τα δύο πέθαναν κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες – και σιχαινόταν τον οποιοδήποτε θόρυβο. Στο σπίτι της οικογένειας Wiley είχε απαγορευτεί η ομιλία και τα μέλη της οικογένειας κατέφυγαν στους ψίθυρους, προκειμένου να μην τον εκνευρίζουν.
Σε ένα τέτοιο ασφυκτικό περιβάλλον γεννήθηκε η Genie. Όλη τη μέρα της την περνούσε κλεισμένη σε ένα μικρό δωμάτιο, με τα παράθυρα καλυμμένα, και καθηλωμένη μόνιμα σε ένα γιο-γιο. Ήταν υποσιτισμένη, καθώς δεν τρεφόταν σωστά. Όταν εμφανίστηκε στα γραφεία της Πρόνοιας ήταν 13 ετών, αλλά εμφανισιακά έμοιαζε με ένα 6χρονο κορίτσι.
Όταν η υπόθεσή της βγήκε στο φως της δημοσιότητας, οι γιατροί αντίκρυσαν ένα κορίτσι με πολλά προβλήματα. Περπατούσε με δυσκολία, δεν μπορούσε να μασήσει, αυτοτραυματιζόταν, δεν αντιδρούσε στο κρύο ή τη ζέστη και η ομιλία της ήταν τραγικά περιορισμένη. Μπορούσε να αναγνωρίσει κάποιες λέξεις, αλλά οι μόνες που μπορούσε να προφέρει ήταν «σταμάτα» και «τέλος».
Όταν η τραγωδία γίνεται επιστημονική πρόκληση
H Genie αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση για τους επιστήμονες, οι οποίοι είχαν μπροστά στα μάτια τους το καταλληλότερο πείραμα για να διερευνήσουν τη λειτουργία της γλωσσικής επικοινωνίας. Με τη βοήθεια ψυχολόγων και γλωσσολόγων η Genie κατάφερε να μάθει να παίζει, να μασάει, να ντύνεται μόνη της, ενώ έδειχνε μεγάλο ενθουσιασμό για την κλασική μουσική. Επίσης, κατάφερε να αναπτύξει σχετικά γρήγορα το λεξιλόγιό της, ωστόσο ήταν ανίκανη να ακολουθήσει τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Τουλάχιστον έτσι φαίνεται από τα λόγια που χρησιμοποίησε για να περιγράψει στους ειδικούς τις σκληρές στιγμές που πέρασε στα χέρια τους πατέρα της: «Πατέρας χτυπάει μεγάλο ξύλο. Πατέρας είναι θυμωμένος. Πατέρας χτυπάει Genie μεγάλο ξύλο. Πατέρας παίρνει κομμάτι ξύλο χτυπάει. Κλαίω. Πατέρας με κάνει κλαίω. Πατέρας είναι νεκρός». Δεν μπόρεσε, δηλαδή, να σχηματίσει ολοκληρωμένες προτάσεις και δεν ανέπτυξε πλήρως τη γλωσσική λειτουργία.
Οι επιστήμονες προσπάθησαν να απαντήσουν στο μυστήριο της ανθρώπινης επικοινωνίας και γιατί όχι, ίσως και να δώσουν ένα τέλος στην αιώνια διαμάχη της ψυχολογίας σχετικά με τη επιρροή των περιβαλλοντικών και κληρονομικών παραγόντων στην ανάπτυξη του ανθρώπου. Το εγχείρημά τους, όμως, ήταν δύσκολο εξ αρχής: η κρίσιμη περίοδος για την εκμάθηση της γλώσσας είχε περάσει προ πολλού, το κορίτσι είχε υποστεί κακοποίηση και πάντα υπήρχε η αμφιβολία για το αν έπασχε εξ αρχής από κάποια νοητική υστέρηση. Όλοι αυτοί οι λόγοι στάθηκαν εμπόδιο στο φιλόδοξο εγχείρημα των επιστημόνων.
Τι απέγινε η Genie;
Θα περίμενε κανείς πως η ιστορία της Genie θα είχε το αίσιο τέλος, όμως η αλήθεια απέχει αρκετά από ένα τέτοιο σενάριο. Χάρη στην υπέρμετρη φιλοδοξία ορισμένων μελών της επιστημονικής ομάδας που πυροδότησε ανελέητη κόντρα μεταξύ τους και τη διακοπή της χρηματοδότησης της έρευνας, η Genie μετατράπηκε σε ένα μπαλάκι που πηγαινοερχόταν μεταξύ Πρόνοιας και ανάδοχων οικογενειών, οι οποίες κλόνισαν περισσότερο την υγεία της.
Τις τελευταίες δεκαετίες ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει τη ζωή του κοριτσιού που συγκλόνισε τον κόσμο τη δεκαετία του 1970. Η μόνη πληροφορία που έχει διαρρεύσει είναι ότι βρίσκεται σε κέντρο φροντίδας κάπου στη Βόρεια Καρολίνα. Δημοσιογράφοι και επιστήμονες έχουν προσπαθήσει να επικοινωνήσουν μαζί της, αλλά μάταια. Λαμβάνουν πάντα την ίδια λακωνική απάντηση: «Η κυρία Wiley είναι καλά».
Βιολογικός πατέρας 8χρονης: «Εγώ κατήγγειλα τη μητέρα για κακοποίηση»
Παιδική κακοποίηση: ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο - Η στάση των Ελλήνων
Η παιδική κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες. Έχουν ιδρυθεί οργανισμοί και υπάρχει περισσότερη ενημέρωση σε θέματα κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας. Έχουν γίνει έρευνες παγκοσμίως με σκοπό την καταγραφή αυτών των περιστατικών, ωστόσο ο πραγματικός αριθμός είναι άγνωστος, κρύβοντας τη μεγάλη διάσταση του προβλήματος.
Η παιδική κακοποίηση μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, όπως σεξουαλική, σωματική, ψυχολογική και φυσικά δε γίνεται να αγνοήσουμε την παραμέληση. Οι επιπτώσεις της βίας που ασκείται στα παιδιά είναι μακροχρόνιες, με τη ζωή τους να τίθεται πολλές φορές σε κίνδυνο και να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην καθημερινότητά τους, μεταξύ αυτών άγχος, απομόνωση και ψυχολογικά τραύματα.
Πρόσφατα στην Ελλάδα έγινε μία δημοσκόπηση για λογαριασμό του Σωματείου κατά της κακοποίησης του παιδιού «ΕΛΙΖΑ», με στόχο να αποτυπωθούν οι αντιδράσεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στην παιδική κακοποίηση. Τα πορίσματα της έρευνας ήταν ελπιδοφόρα, με σχεδόν όλους τους ερωτώμενους να δηλώνουν πως θα αντιδρούσαν με κάποιο τρόπο αν αντιλαμβάνονταν περιστατικό κακοποίησης.
Η έρευνα, επίσης, δείχνει πως η παιδική κακοποίηση αποτελεί ένα συχνό και μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα, με τους 7 στους 10 Έλληνες να δηλώνουν πως έχουν αντιληφθεί περιστατικά κακοποίησης και το 52% να θεωρεί ότι το φαινόμενο έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις στη χώρα μας. Επιπλέον, οι περισσότεροι Έλληνες θα αντιδρούσαν απέναντι σε κάθε περιστατικό παιδικής κακοποίησης, με τους 8 στους 10 να δηλώνουν πως θα δρούσαν είτε αφορούσε φίλο ή συγγενή είτε κάποιον άγνωστο, αν και το 68% δηλώνει ότι θα τους ήταν πιο εύκολο να αντιδράσουν αν ο θύτης δεν άνηκε στο συγγενικό περιβάλλον του θύματος.
Μία μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, με ποσοστό 69%, αναγνωρίζει την παραμέληση ως μορφή κακοποίησης, ενώ ταυτόχρονα το 71% των ερωτηθέντων θα απευθυνόταν σε αστυνομία και ΜΚΟ για την αντιμετώπιση των περιστατικών. Τέλος, η συντριπτική πλειοψηφία στη χώρα μας φαίνεται να αναγνωρίζει τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της κακοποίησης στην παιδική ηλικία, με το 98% να δηλώνει πως η κακοποίηση επιδρά στη μετέπειτα συμπεριφορά του ατόμου.
Επιμέλεια κειμένου: Κατερίνα Κρυσταλλόγιαννη
