Στις 23 Μαρτίου 1821 απελευθερώθηκε λίγες μέρες μετά την εκδήλωση της Επανάστασης η Καλαμάτα, μία από πρώτες πόλεις που κέρδισαν την ελευθερία τους.
Η επαναστατική κίνηση του 1821 στην Πελοπόννησο θεωρείται ότι άρχισε στη Μάνη την 17η Μαρτίου, με δοξολογία και την ύψωση της πρώτης επαναστατικής σημαίας. Μόλις διαδόθηκε η είδηση, άρχισαν να συρρέουν στη νότια Πελοπόννησο αγωνιστές από διάφορες περιοχές.
Οι Τούρκοι, υποπτευόμενοι τον επερχόμενο κίνδυνο έστειλαν, από τα μέσα Μαρτίου, τις οικογένειές τους στα κάστρα της περιοχής, ενώ ο διοικητής της Καλαμάτας Σουλεϊμάν Αγάς Αρναούτογλου, κάλεσε τους προκρίτους της πόλης για να τους αναφέρει την ανησυχία του. Οι τελευταίοι κατάφεραν να τον πείσουν ότι οι 150 Τούρκοι φρουροί της πόλης δεν ήταν αρκετοί για να προστατευτεί η Καλαμάτα από επικίνδυνους ληστές που δρούσαν στην περιοχή και πως έπρεπε να λάβει ενισχύσεις από τους Μανιάτες. Επίσης, προκειμένου να καθησυχάσουν τον Αρναούτογλου, μερικοί πρόκριτοι του παρέδωσαν τα παιδιά τους ως ομήρους.
Στα μέσα Μαρτίου, κατέφθασε στο λιμάνι του Αρμυρού ένα πλοίο γεμάτο πολεμοφόδια, το οποίο είχαν στείλει στους επαναστάτες οι Φιλικοί της Σμύρνης. Τότε ο Παπαφλέσσας κατάφερε με τέχνασμα να πάρει άδεια εκτελωνισμού του φορτίου του πλοίου, δηλώνοντας ότι μετέφερε δήθεν... λάδι!
Εν τω μεταξύ, οι Έλληνες καπετάνιοι είχαν πείσει τον Πετρόμπεη να γίνει αρχηγός του αγώνα τους και περίμεναν συγκεντρωμένοι στις Κιτριές, έξω από την Καλαμάτα.
Από το απόγευμα της 22ας Μαρτίου έως τα χαράματα της επόμενης ημέρας, πήραν θέσεις στα υψώματα γύρω από την Καλαμάτα, 2.000 ένοπλοι της "Δυτικής Σπάρτης". Αυτοί είχαν αρχηγούς τον Κολοκοτρώνη, τους Μούρτζινους, τους Κουμουντουράκηδες, τους Κυβέλλους, τους Χρηστέηδες και τον Παναγιώτη Βενετσανάκο. Από την άλλη πλευρά της πόλης κινήθηκαν ένοπλοι υπό τον Παπαφλέσσα, τον Νικηταρά, τον Κεφάλα και τον Αναγνωσταρά, συμπληρώνοντας τον αποκλεισμό της πόλης. Τότε μόνο ο διοικητής Αρναούτογλου κατάλαβε την παγίδα αλλά, αποκλεισμένος καθώς ήταν, δεν μπορούσε πια να διαφύγει προς την Τριπολιτσά (σημερινή Τρίπολη).
Αποφάσισε τότε να συγκεντρωθούν οι Τούρκοι στα σπίτια της πόλης που προσφέρονταν για άμυνα. Ωστόσο, με την είσοδο των επαναστατών στην Καλαμάτα, στις 23 Μαρτίου, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης συμβούλευσε τον Αρναούτογλου να εγκαταλείψει τις σκέψεις για αντίσταση, αφού αυτή θα ήταν μάταιη και να παραδοθεί. Έτσι την ίδια ημέρα ο Τούρκος διοικητής παρέδωσε με έγγραφη συμφωνία την πόλη και τον οπλισμό της φρουράς της.
Το μεσημέρι, 24 ιερείς και ιερομόναχοι ευλόγησαν, μετά από συγκινητική δοξολογία, τις ελληνικές σημαίες και όρκισαν τους επαναστάτες. Η τελετή αυτή έλαβε χώρα στις όχθες του Νέδωνα, μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, ενώ ακούγονταν οι καμπάνες και οι θριαμβευτικές κραυγές των Ελλήνων.
Για τη δοξολογία, είχαν συρρεύσσει χιλιάδες κόσμου κάθε ηλικίας – οπλισμένων, αμάχων, γυναικών και παιδιών. Περί το μεσημέρι ήλθαν και οι πολεμικοί αρχηγοί με τις σημαίες τους. Εκεί, κοντά στον βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων (κατά την επικρατούσα άποψη), συγκεντρώθηκαν 24 ιερείς και ιερομόναχοι, ευλόγησαν τις επαναστατικές σημαίας και ανέπεμψαν δεήσεις υπέρ του αγώνα. Ο Πετρόμπεης, έδωσε όρκο ότι θα αγωνισθεί μέχρις εσχάτων για την ελευθερία της πατρίδας. Ορκίστηκαν και όλοι οι πολεμιστές, σηκώνοντας το χέρι.
Στη συνέχεια, έγινε σύσκεψη των οπλαρχηγών κατά την οποία συστάθηκε επαναστατική επιτροπή με το όνομα "Μεσσηνιακή Γερουσία" η οποία θα συντόνιζε τον αγώνα. Ηγέτης της, τιμητικά, διορίστηκε ο Πετρόμπεης στον οποίο δόθηκε ο τίτλος "αρχιστράτηγος των Σπαρτιατικών δυνάμεων".
