Σαν σήμερα, στις 24 Απριλίου 1821 έφυγε από τη ζωή μία από τις θρυλικές μορφές της Ελληνικής Επανάστασης, ο Αθανάσιος Διάκος. Ένας ήρωας που όλοι γνωρίζουμε, όμως, παρόλα αυτά, αγνοούμε σημαντικά γεγονότα της ζωής και του αγώνα του. Όπως και λεπτομέρειες για το μαρτυρικό τέλος του στη Λαμία.
Ο όμορφος και θαρραλέος Αθανάσιος Διάκος που τα «έβαλε» με πολλαπλάσιους Τουρκαλβανούς, έφυγε από τη ζωή έναν μόλις μήνα μετά την έναρξη της Επανάστασης, αφήνοντας τεράστιο κενό, ενώ το γεγονός αυτό έφερε μεγάλο πλήγμα στον Αγώνα, κυρίως στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα.
Ποιος ήταν ο Αθανάσιος Διάκος - Οι άγνωστες πτυχές της ζωής του
Αν και όλοι μας γνωρίζουμε τον ήρωα της Επανάστασης Αθανάσιο Διάκο, δε γνωρίζουμε αρκετά πράγματα για τη ζωή, τον αγώνα, καθώς και λεπτομέρειες για τον θάνατό του. Παρακάτω σας παραθέτουμε κάποιες από αυτές:
- Αρκετοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε στο χωριό Αθανάσιος Διάκος (παλαιότερα Άνω Μουσουνίτσα), ενώ άλλοι λένε ότι γεννήθηκε στην Αρτοτίνα. Και τα δύο αυτά χωριά βρίσκονται στη Φωκίδα.
- Ως πιθανό έτος γέννησής του αναφέρεται το 1788, ενώ σύμφωνα με άλλη εκδοχή, υποστηρίζεται ότι γεννήθηκε το 1786.
- Ο παππούς του, Αθανάσιος Γραμματικός, ήταν επικεφαλής σώματος που δρούσε εναντίον των Τούρκων στην Παρνασσίδα και τη Δωρίδα.
- Όπως γράφει ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, στο βιβλίου του «Περί Αθανασίου Διάκου», ο Αθανάσιος Διάκος στην ηλικία των 15-16 χρόνων επισκέφτηκε τη Μονή του Ιωάννη Προδρόμου, όχι για να «να ασπασθεί τον μοναχικόν βίον», αλλά για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στους καλόγερους, να μάθει να διαβάζει και να ψέλνει.
- Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Σωτήρη Πατατζή: «Η ομορφιά του Διάκου, που θα έκανε αργότερα τόσες και τόσες γυναίκες να ξετρελαθούν μαζί του, στάθηκε -κατά τη γνώμη μερικών- αφορμή να φύγει ο νεαρός καλόγερος από το μοναστήρι και να πάει στα βουνά να γίνει κλέφτης».
- Ο Αθανάσιος Διάκος ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς και καλλιτέχνες με την ομορφιά του σώματος και της ψυχής του, την εξυπνάδα του στον Αγώνα, καθώς και με το θάρρος που επέδειξε κατά τη διάρκεια του μαρτυρικού του θανάτου.
Η σύγχυση γύρω από την καταγωγή του Αθανάσιου Διάκου
Υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες πληροφορίες και απόψεις σε ό,τι αφορά τη γενέτειρα του θρυλικού αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης. Μία από αυτές είναι του Γιάννης Α. Ρουφαγάλη, ο οποίος γράφει στο έργο του «Αρτοτίνα» (1990), ότι ο πατέρας του Αθανάσιου Διάκου λεγόταν Γιώργος Πανουργιάς και στάλθηκε από τους γονείς του σαν ψυχογιός-τσοπάνης, στον αρχιτσέλιγκα θείο του Θανάση Γραμματικό στην Αρτοτίνα, γύρω στο 1760. Ο Ψυχογιός -όπως ήταν γνωστός πλέον στην Αρτοτίνα-, παντρεύτηκε μετέπειτα τη Χρυσούλα Καφούρα ή Μπουκουβάλα -που καταγόταν από την Αρτοτίνα- και μπήκε «σώγαμπρος» στο σπίτι της οικογένειας της συζύγου του. Το ζευγάρι απέκτησε πέντε παιδιά, τρία κορίτσια και δύο αγόρια. Ένα από αυτά ήταν και ο Θανάσης (Αθανάσιος Διάκος).
Γι' αυτές τις διαφορετικές απόψεις μεταξύ των ιστορικών γράφει πολύ εύστοχα και ο Σαράντος Ι. Καργάκος στο έργο του «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821»: «Η σύγχυση ως προς το επώνυμο και τη γενέτειρα οφείλεται στο ότι τότε δεν υπήρχαν δημοτολόγια ούτε βιβλία γεννήσεων, βαφτίσεων κλπ. To όνομα τότε δεν το κληρονομούσες, το δημιουργούσες. Επίσης, λόγω του κτηνοτροφικού βίου, οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών κινούνταν από οικισμό σε οικισμό έτσι που τα παιδιά μιας πολυμελούς οικογένειας μπορεί να είχαν γεννηθεί σε μέρη διαφορετικά. Μετά την απελευθέρωση, οι κάτοικοι διαφόρων περιοχών, στις οποίες ζούσαν απόγονοι διακεκριμένων αγωνιστών διαγωνίζονταν και διαγωνίζονται για την καταγωγή των ηρώων».
Πώς ο Αθανάσιος Διάκος ασπάστηκε τη ζωή του κλέφτη
Σύμφωνα με τον Α. Καρκαβίτσα, την περίοδο που ο Αθανάσιος Διάκος έκανε καλογερική ζωή, βρέθηκε σε έναν γάμο στην Αρτοτίνα. Κατά τη διάρκεια του γλεντιού, έπεσαν πυροβολισμοί στον αέρα, αλλά δυστυχώς ένας νεαρός σκοτώθηκε από μία αδέσποτη σφαίρα. Ως υπεύθυνος αυτού του δυστυχήματος υποδείχθηκε ο Διάκος, χωρίς να υπάρχουν αποδείξεις ότι ήταν αυτός ο υπαίτιος. Έτσι, ο Αθανάσιος Διάκος ξεκίνησε να κρύβεται στα βουνά. Όταν τον δεκαπενταύγουστο επισκέφθηκε ένα πανηγύρι, συνελήφθη από τους Τούρκους, μαζί με έναν ακόμη Έλληνα, τους οποίους οδήγησαν στον πασά του Λιδορικίου, ο οποίος τους φυλάκισε. Όμως, έπειτα από λίγες ημέρες κατάφεραν και οι δύο να ξεφύγουν και να προσεγγίσουν το λημέρι του Τσαμ Καλόγηρου, ξακουστού κλέφτη της Δωρίδας.
Με αυτόν τον τρόπο ξεκίνησε η κλέφτικη ζωή για τον Αθανάσιο Διάκο. Ύστερα από τον θάνατο του Τσαμ Καλόγηρου, οι άνδρες του σκόρπισαν σε ομάδες σε όλη τη χώρα. Έτσι όταν ο Αλή πασάς -ο οποίος προετοίμαζε εξέγερση εναντίον της Πύλης-, κάλεσε στα Γιάννενα Έλληνες και Αρβανίτες καπεταναίους, επισκέφθηκε την πρωτεύουσα της Ηπείρου και ο Αθανάσιος Διάκος (1814). Παρέμεινε εκεί δύο χρόνια και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις, μεταξύ άλλων, και με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Το 1819, οι δύο μεγάλοι ήρωες Διάκος και Ανδρούτσος είχαν έντονη διαφωνία, γιατί ο πρώτος δεν μπορούσε να παραβλέψει τη σκληρότητα του δεύτερου, με αποτέλεσμα ο Ανδρούτσος να εγκαταλείψει τα Γιάννενα, ενώ οι περισσότεροι άνδρες του αποφάσισαν να ακολούθησουν τον Αθανάσιο Διάκο.
Ο Διάκος είχε άψογη συνεργασία με τους τοπικούς άρχοντες Ιωάννη Λογοθέτη και Νικόλα Νάκο. Στη φιλική Εταιρεία μυήθηκε πιθανότατα από τον Αθανάσιο Ζαρίφη. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Αθανάσιος Διάκος κατάφερε να συγκροτήσει πειθαρχημένο στρατιωτικό σώμα και, «ως αρχηγός των αρμάτων της Λιβαδειάς» είχε δική του σφραγίδα με τον δικέφαλο αετό και γράμματα Ο.Θ.Ν.Κ. (= ο Θεός νικά).
Μπουμπουλίνα: O παράνομος έρωτας του γιου της και η βεντέτα που τη σκότωσε
Το μαρτυρικό τέλος του μεγάλου ήρωα της Επαναστάσης
Ο Αθανάσιος Διάκος υπέστη έναν βασανιστικό και μαρτυρικό θάνατο. Ίσως να είχε γλιτώσει εάν αποφάσιζε να εγκαταλείψει το πεδίο της μάχης. Εκ του αποτελέσματος, δικαιώνεται και ο Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος που γράφει ότι ήταν: «σφάλμα στρατηγικό του Διάκου ότι απέρριψε τη γνώμη του Δυοβουνιώτη, ο οποίος πρότεινε να τοποθετηθούν συσσωματωμένοι οι Έλληνες σε δύο οχυρώματα κοντά στον Γοργοπόταμο και δέχτηκε το σχέδιο του Πανουργιά που ανέπτυσσε το μέτωπο καταμερίζοντας τις μικρές και απειροπόλεμες ελληνικές δυνάμεις απέναντι του όγκου των έμπειρων Τούρκων και Αλβανών».
Ο Διάκος, όμως, είχε πάρει την απόφασή του… Ελευθερία ή Θάνατος
Όπως έγραψε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σωτήρης Πατατζής, στον «Ταχυδρόμο», της 22ας Μαρτίου 1958: «(…) Στη "δίκη" του Διάκου που έγινε την άλλη μέρα κιόλας στη Λαμία, [ο Κιοσέ Μεχμέτ] προσπάθησε να πείσει τον Διάκο να κάνει μερικές "υποχωρήσεις", να υπηρετήσει, δηλαδή, τους Τούρκους για να του χαρίσει τη ζωή. Του μίλησαν γλυκά, πειστικά, του είχαν προσφέρει και καφέ».
«Σύμφωνα με τον αυτόπτη μάρτυρα με το όνομα Κουνούπης, ο Αθανάσιος Διάκος αφού έστριψε το μουστάκι του και απάντησε πως ούτε την πίστη του αλλάζει, ούτε και το γένος του προδίδει και έδωσε μια κλωτσιά στον καφέ που του είχαν προσφέρει και πέταξε το φέσι του από το παράθυρο... Η χειρονομία αυτή ήταν η μεγαλύτερη προσβολή που μπορούσε κανείς να κάνει σ’ έναν Τούρκο. "Σουβλίστε τον", φώναξε ο Κιοσέ Μεχμέτ, έξω φρενών».
«Έριξαν τον μελλοθάνατο πάνω σ’ ένα σαμάρι μπρούμυτα και δεμένον χειροπόδαρα. Πέρασαν τη σούβλα στον γλουτό, και την ωμοπλάτη κάτω από το δέρμα μόνο, όσο χρειαζότανε για να στέκεται το κορμί πάνω στον πάσσαλο. Ύστερα, τον σήκωσαν όρθιο και έμπηξαν τη σούβλα στο χώμα κατά τρόπο που τα πόδια του παλουκωμένου να αγγίζουν στο έδαφος. Τριγύρω του σκόρπισαν ογδόντα κομμένα κεφάλια μαχητών που έπεσαν στην Αλαμάνα και μαζί μ’ αυτά το κεφάλι του αδελφού του, Κώστα. Φυσικά, ο Διάκος ήταν ακόμα ζωντανός. Ο Αθανάσιος Διάκος "έσβησε" καρφωμένος στη σούβλα, ύστερα από δέκα ώρες αφόρητων πόνων και δίψας. Το πτώμα του, οι τουρκικές αρχές το άφησαν άταφο για έξι ημέρες... ».
«Η παράδοση λέει, πώς την άλλη νύχτα ένας Έλληνας ξέχωσε τη σορό του Διάκου, τον έπλυνε, τον σαβάνωσε και τον έθαψε σε κάποιο εξωκλήσι, αλλά αυτό δεν είναι εξακριβωμένο. Δεν ξέρουμε πού αναπαύονται τα οστά του Διάκου –της πιο ωραίας και της πιο τραγικής μορφής του 1821».
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
