Λίγες ώρες μας χωρίζουν από τα Χριστούγεννα και πολλά είναι τα παιδιά που έχουν ήδη πάρει τον…εξοπλισμό τους και έχουν βγει στους δρόμους για να πουν τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.
Με το τρίγωνο στο χέρι και με τη... μάσκα στο πρόσωπο, πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα και ρωτούν «Να τα πούμε;», περιμένοντας την -επιθυμητή- απάντηση «Να τα πείτε».
Πότε λέμε τα κάλαντα
Ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά κάθε σπιτιού δίνει στα παιδιά ό,τι επιθυμεί (από κέρματα μέχρι… κέρασμα).Κάλαντα λέγονται την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων και είναι διαφορετικά για κάθε γιορτή.
Τι είναι όμως τα κάλαντα;
Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα. Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).
Τα παιδιά της εποχής εκείνης κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του θεού Διόνυσου. Αλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές.Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων.
Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:
Στο σπίτι ετούτο πού 'ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη
ν' ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».
Σήμερα τα κάλαντα αναγγέλλουν τη μεγάλη χριστιανική εορτή που φθάνει και καταλήγουν σε ευχές.
Ψάλλονται στην καθαρεύουσα, καταδηλώνοντας την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους τις Καλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.
Οι στίχοι για τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα
Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την Θείαν γέννησιν,
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον,
εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.
Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε,
πέτρα να μην ραγίσει,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού,
χίλια χρόνια να ζήσει.
