Η στιγμή των διερευνητικών εντολών έφτασε. O Κυριάκος Μητσοτάκης έφτασε στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου συνάντησε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η οποία και του ανέθεσε τη διερευνητική εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης.
«Θεωρώ ότι οι χθεσινές εκλογές ήταν ένα προωθητικό βήμα ωριμότητας για την Δημοκρατία. Συγκρατώ ως θετική εξέλιξη ότι αυξήθηκε η συμμετοχή, ότι παρά τους περιορισμούς ψήφισαν συμπολίτες που μένουν μόνιμα στο εξωτερικό και τα αποτελέσματα εκδόθηκαν σε χρόνο ρεκόρ. Πιστεύω ότι το μήνυμα της κάλπης ήταν απολύτως σαφές, θεωρώ ότι δεν υπάρχει προϋπόθεση σχηματισμού κυβέρνησης από την παρούσα Βουλή. Να επισημάνω ότι αν ίσχυε η ενισχυμένη αναλογική η ΝΔ θα είχε πάνω από 170 έδρες.
Θεωρώ χρέος να συμβάλουμε να ξεπεράσουμε το εμπόδιο όσο πιο γρήγορα της απλής αναλογικής και γι' αυτό προτίθεμαι να σας επιστρέψω τη διερευνητική εντολή σήμερα το απόγευμα και να προχωρήσουμε σε εκλογές εφόσον διαπιστωθεί η εκτίμησή μου ότι δεν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση, το συντομότερο δυνατόν ενδεχομένως και στις 25 Ιουνίου αν καταφέρουμε να συντμίσουμε τις συνταγματικές προθεσμίες. Πιστεύω ότι Η χώρα χρειάζεται μια σταθερή κυβέρνηση με προοπτική 4ετίας. Όσο πιο γρήγορα κλείσει αυτή η εκκρεμότητα τόσο καλύτερα θα είναι για τη χώρα», είπε συγκεκριμένα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Τα αποτελέσματα των εκλογών στα χέρια του Προέδρου της Βουλής κι από εκείνον στην ΠτΔ
Νωρίτερα, στις 11:00, η υπηρεσιακή υπουργός Εσωτερικών, Καλλιόπη Σπανού, παρέδωσε τα αποτελέσματα και την κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων στον πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα.
Εκείνος με τη σειρά του συνάντησε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου και την ενημέρωσε για τα αποτελέσματα των εκλογών της 21ης Μαΐου.
Αποτελέσματα εκλογών 2023: Η λίστα με τους 300 που εκλέγονται στη Βουλή
Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος, «η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αφού εκ των τελικών αποτελεσμάτων διαπιστώσει ότι ο αρχηγός του πρώτου κόμματος δε διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία (151) των εδρών στη νέα Βουλή» θα εκκινήσει τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών.
Εκλογές 2023: Πάμε για δεύτερες εκλογές στις 25 Ιουνίου – Σαρωτική νίκη ΝΔ
Δείτε live τα αποτελέσματα των εκλογών 2023 - Ο χάρτης της επικράτειας
Βάσει της διαδικασίας που ορίζει το Σύνταγμα, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τον αρχηγό του πρώτου κόμματος σε κοινοβουλευτική δύναμη, που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία, για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής. Εάν αυτή η προσπάθεια αποδειχθεί άκαρπη, η κ. Σακελλαροπούλου θα παρέχει την διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα δώσει τη διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος.
Κάθε πολιτικός αρχηγός των τριών πρώτων κομμάτων, έχει την δυνατότητα έως τρεις ημέρες να κρατήσει τη διερευνητική εντολή, προκειμένου να ολοκληρώσει τις σχετικές διαβουλεύσεις με τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.
Η εξάντληση του τριημέρου, βεβαίως, δεν είναι υποχρεωτική. Εάν ένας εκ των τριών πολιτικών αρχηγών, θέλει, μπορεί να αρνηθεί την δυνατότητα άσκησης των διερευνητικών εντολών και να την παραδώσει αμέσως με την επίδοσή της από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή σε οποιαδήποτε στιγμή εντός του τριημέρου.
Να σημειώσουμε ότι το συνταγματικό όριο για τον σχηματισμό κυβέρνησης, βάσει του άρθρου 84 του Συντάγματος, είναι η δυνατότητα να λάβει ψήφο εμπιστοσύνη από την Βουλή των Ελλήνων, δηλαδή είτε 151 θετικές ψήφους είτε από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών που δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα 2/5 του συνολικού αριθμού των βουλευτών, δηλαδή 120 ψήφων, αρκεί βέβαια να είναι περισσότεροι εκείνων που θα την καταψηφίσουν.
Εκλογές 2023: Tι γίνεται αν δεν τελεσφορήσουν οι διερευνητικές
Στην περίπτωση όμως που οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν και δεν διαφαίνεται ότι μπορεί να προκύψει κυβέρνηση, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα καλέσει στο Προεδρικό Μέγαρο τους αρχηγούς όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων που έχουν προκύψει από τις εκλογές, για τη διερεύνηση του σχηματισμού Κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής.
Εάν και αυτή η προσπάθεια αποδειχθεί άκαρπη, τότε η κυρία Σακελλαροπούλου θα επιδιώξει το σχηματισμό υπηρεσιακής Κυβέρνησης ευρύτερης αποδοχής από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια νέων εκλογών.
Τα καθήκοντα του Πρωθυπουργού θα ανατεθούν στον Πρόεδρο του Eλεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννη Σαρμά, ο οποίος είναι ο αρχαιότερος εκ των τριών προέδρων των τριών Ανώτατων Δικαστηρίων της χώρας.
Ορκωμοσία νέας Βουλής
Ασχέτως του αποτελέσματος σχηματισμού Κυβέρνησης (μονοκομματικής, συνεργασίας, ανοχής ή υπηρεσιακής για την διενέργεια νέων εκλογών), η Βουλή που έχει προκύψει από τις κάλπες θα συνέλθει στις 11 το πρωί της Πέμπτης 1ης Ιουνίου 2023 για την ορκωμοσία της.
Την επόμενη ημέρα, η Ολομέλεια της ΙΘ΄ Κοινοβουλευτικής Περιόδου θα συνέλθει για την εκλογή του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων.
Την επόμενη ημέρα θα πραγματοποιηθεί η εκλογή των Αντιπροέδρων της Βουλής (αναλογικά από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα), των Γραμματέων και Κοσμητόρων της Βουλής των Ελλήνων.
Σε περίπτωση, που οι διερευνητικές εντολές και ο σχηματισμός Κυβέρνησης που να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή έχουν αποβεί άκαρπες και έχει σχηματιστεί Υπηρεσιακή Κυβέρνηση για την διενέργεια νέων εκλογών, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εκδώσει νέο Προεδρικό Διάταγμα διάλυσης της ΙΘ' Κοινοβουλευτικής Περιόδου, προκήρυξης εκλογών και την ημέρα και ώρα σύγκλισης της Κ' Κοινοβουλευτικής Περιόδου.
Ενισχυμένη αναλογική το εκλογικό σύστημα στις επόμενες εκλογές
Οι επόμενες εθνικές εκλογές, θα διεξαχθούν με το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής (όπου το πρώτο κόμμα λαμβάνει «μπόνους» 40 εδρών) και οι βουλευτές θα προκύψουν όχι με σταυρό προτίμησης από τους ψηφοφόρους, αλλά με βάση την λίστα των υποψηφίων που θα έχουν καταρτίσει τα κόμματα.
Η νέα προεκλογική περίοδος, μπορεί να είναι από 22 ημέρες έως έναμ μήνα. Τα κόμματα και οι συνδυασμοί κομμάτων θα πρέπει να παρακαταθέσουν στον 'Αρειο Πάγο την σχετική αίτηση συμμετοχής στις εθνικές εκλογές.