Κάθε χρόνο το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου, παράξενα και «τρομακτικά» πράγματα συμβαίνουν στην Αμερική. Τρομακτικές κολοκύθες, ανθρώπινοι σκελετοί, φαντάσματα, ιπτάμενες μάγισσες κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους των αμερικανικών πόλεων. Παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και οι νοικοκύρηδες τους προσφέρουν γλυκά για την ανάπαυση των ψυχών.
Ένα έθιμο που τα τελευταία χρόνια αρχίζει να γιορτάζεται και στην Ελλάδα και θυμίζει έναν συνδυασμό αποκρεών και καλάντων. Όμως ποια είναι η ιστορία του εθίμου αυτού; Από πού προέρχονται όλα αυτά τα περίεργα έθιμα; Διαβάστε παρακάτω που απαντάμε σε αυτές τις ερωτήσεις.
Η ιστορία του Halloween
Το Χάλογουιν είναι η σύμπτυξη των λέξεων All-hallow-even και δηλώνει την παραμονή (eve) της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day - All Saints Day) που γιορτάζεται την 1η Νοεμβρίου στις καθολικές χώρες. Υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με τις ρίζες της γιορτής. Πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για μια καθαρά χριστιανική γιορτή. Η πιο διαδεδομένη άποψη ωστόσο, υποστηρίζει πως τη γιορτή έφεραν στην Αμερική Ιρλανδοί μετανάστες κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα. Ειδικότερα, πρόκειται για τον ιρλανδικό εορτασμό του Samhain (ιρλανδικά Νοέμβριος), που σηματοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή του κελτικού Νέου Έτους. Για τους Κέλτες η μέρα αυτή σημάδευε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα, ενώ ταυτόχρονα η αλλαγή της εποχής ήταν μια γέφυρα ανάμεσα στον πάνω κόσμο και στον κόσμο των νεκρών (τα χρώματα που συνδέονται με τη γιορτή είναι το πορτοκαλί και το μαύρο. Το πορτοκαλί συμβολίζει τη φθινοπωρινή σοδειά και το μαύρο τον θάνατο και, γενικά, τον «άλλο κόσμο»). Έτσι, το Χαλοουίν συνδέεται με την υπερφυσική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, η ημέρα αυτή είναι μία από τις ελάχιστες μέρες που μπορεί να επιτευχθεί επαφή με τον κόσμο των πνευμάτων κι ότι είναι η μέρα που η μαγεία και γενικότερα, πρόκειται για μια μέρα που ευνοούνται οι υπερφυσικές δραστηριότητες.
Οι σκαλιστές κολοκύθες («jack-o-lanterns»)
Το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς στο άκουσμα της λέξης Χάλογουιν είναι οι σκαλισμένες με τρομακτικές μορφές νεροκολοκύθες. Η παράδοση του σκαλίσματος της κολοκύθας έχει επίσης ιρλανδικές ρίζες.
Καλλιτέχνης μετατρέπει παλιές κούκλες σε... Halloween μεταμορφώσεις
Σύμφωνα με το μύθο, ένας άνθρωπος μίζερος και κακός, εν ονόματι Τζακ, κατάφερε να αιχμαλωτίσει τον διάβολο. Έπειτα από πολλά παρακάλια του διάβολου, συμφώνησαν ο Τζακ να απελευθερώσει τον διάβολο μόνο αν δεν τον ενοχλήσει ποτέ, όπως κι έγινε. Τα χρόνια πέρασαν, ο Τζακ πέθανε, ωστόσο εξαιτίας της κακίας του ο Τζακ δεν έγινε δεκτός να μπει στον παράδεισο, κι έτσι αναγκαστικά πήγε στην κόλαση. Όμως, ο διάβολος δεν τον δέχτηκε τηρώντας την υπόσχεση του, του πέταξε ένα κάρβουνο από τις φωτιές της Κολάσεως, το οποίο ο Τζακ πήρε και το έβαλε μέσα σε ένα γογγύλι ,που είχε μαζί του, για να τον βοηθά να βλέπει και από τότε τριγυρνά, ψάχνοντας να βρει ένα μέρος για να αναπαυθεί. Γι' αυτό οι Ιρλανδοί, τη παραμονή της νύχτας του Samhain σκάλιζαν ραπάνια, πατάτες και κολοκύθες, βάζουν μέσα ένα κερί και τα τοποθετούν κοντά σε παράθυρα, ώστε να κρατάνε μακριά τα κακά τα πνεύματα και προπαντός το πνεύμα του τσιγκούνη Τζακ. Οι μετανάστες από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ ήταν αυτοί που πρωτοχρησιμοποίησαν κολοκύθες για τα φαναράκια τους για τον απλούστατο λόγο ότι τις έβρισκαν εύκολα και ήταν φθηνές.
Με την πάροδο των ετών και την εξέλιξη του Χάλογουιν, οι κολοκύθες έγιναν φαναράκια από κολοκύθα («jack-o-lanterns») και αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο του εορτασμού του Χάλογουιν. Χρησιμοποιούνται για να διώχνουν, υποτίθεται, μακριά τα κακά πνεύματα που έρχονται στον κόσμο των ζωντανών αυτή την ημέρα..
«Φάρσα ή κέρασμα;» («Trick or Treat»)
Στοιχείο δημοφιλούς κουλτούρας πλέον αποτελεί και το έθιμο του μασκαρέματος των μικρών παιδιών που πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι μαζεύοντας πολλά γλυκά. Τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου, λοιπόν, μαζεύοντας πολλά γλυκά φωνάζοντας «trick or treat» («φάρσα ή κέρασμα»), οι μικροί μασκαράδες μεταμφιέζονται κατά κανόνα σε κάτι «τρομακτικό», επισκέπτονται τα σπίτια της γειτονιάς τους και βάζουν τα δυνατά τους να τρομάξουν τους άλλους, φωνάζοντας φάρσα ή κέρασμα; Σκοπός τους είναι να πάρουν πολλά γλυκά προκειμένου να αναπαυθούν οι ψυχές των πνευμάτων που περιπλανιούνται.
Κι αυτό το έθιμο έχει Κέλτικες ρίζες και αρκετές εκδοχές για την προέλευση του. Πίσω στον 16ο αιώνα Ιρλανδοί, Σκωτσέζοι και Ουαλοί μασκαρεύονταν και επισκέπτονταν διάφορα σπίτια, απαγγέλλοντας ποιήματα ή και ολόκληρα τραγούδια με αντάλλαγμα φαγητό. Αντιπροσώπευαν τις παλιές θεότητες του χειμώνα που απαιτούσαν ανταλλάγματα για καλή τύχη.
Το σκανδαλιάρικο πνεύμα της βραδιά υπάρχει από τον 18ο αιώνα στην Ιρλανδία και στα Highlands της Σκωτίας, καθώς τη συγκεκριμένη μέρα συνήθιζαν να κάνουν φάρσες.
Μια άλλη εξήγηση που έχει δοθεί για το έθιμο των μεταμφιέσεων είναι ότι παλιά πίστευαν ότι οι ψυχές των πεθαμένων περιπλανώνται στη Γη μέχρι την Ημέρα των Αγίων Πάντων. Το βράδυ πριν από το Halloween, οι ψυχές είχαν την τελευταία τους ευκαιρία να εκδικηθούν όποιον τους έκανε κακό ενώ ζούσαν. Επομένως, όσοι θεωρούσαν ότι υπήρχε λόγος να ανησυχούν, μεταμφιέζονταν για να μην τους αναγνωρίσει το πνεύμα που ήθελε να πάρει εκδίκηση.
Οι μεταμφιέσεις που παραδοσιακά συναντάμε είναι οι μάγισσες, οι μούμιες, τα φαντάσματα, τα ζόμπι και κάθε λογής τρομακτικό παραφυσικό ή αποκρουστικό. Οι σέξι στολές του Χάλογουιν, όπως σέξι νοσοκόμες ή μάγισσες, είναι κάτι που έχει έρθει στην μόδα τα τελευταία χρόνια.
Τα γλυκά που δίνουν οι νοικοκύρηδες στους μικρούς μασκαράδες είναι κυρίως σοκολάτες καραμέλες, μπισκότα και τσίχλες, αφού τους έχουν «φοβίσει». Οι γονείς αφήνουν τα παιδιά έξω μέχρι αργά καθώς η επόμενη μέρα είναι αργία και δεν έχουν σχολείο.
Άλλα έθιμα
Την παραμονή των Αγίων Πάντων, κανονικά νηστεύουμε το κρέας. Έτσι, αυτό εξηγεί την πληθώρα των χορτοφαγικών εδεσμάτων που έχουν συνδεθεί με την ημέρα, όπως οι κολοκύθες, τα μήλα. Το παραδοσιακό φαγητό που τρώνε τη γιορτή αυτή είναι το “Barnbrack”, που είναι σαν κέικ φρούτων. Μέσα στο κέικ βάζουν τυλιγμένο ένα μικρό “δωράκι” που, μπορεί να προβλέψει το μέλλον εκείνου που θα το φάει.
Η παρέλαση μεταμφιεσμένων στο Village της Νέας Υόρκης είναι η μεγαλύτερη του είδους της στις ΗΠΑ. Υπολογίζεται ότι παίρνουν μέρος περίπου 50.000 άνθρωποι. Στη Βοστώνη όμως έχουμε ρεκόρ για τα περισσότερα (30.128) αναμμένα φαναράκια ταυτόχρονα.
Την παραμονή της νύχτας των Αγίων Πάντων θα δούμε παντού αναμμένες φωτιές στην ύπαιθρο, ανθρώπους να κάνουν φάρσες ο ένας στον άλλον ή να αφηγούνται τρομακτικές ιστορίες. Βέβαια, τα πάρτι μεταμφιεσμένων και οι επισκέψεις σε έρημα και τρομακτικά μέρη έχουν την τιμητική τους. Όλα τα σπίτια στολίζονται στις αποχρώσεις του μαύρου και του πορτοκαλί με πολλά διακοσμητικά(όπως σκελετούς, μάγισσες, αράχνες και φαντάσματα κτλ) τόσο εσωτερικά όσο κι εξωτερικά, προκειμένου να γίνονται όλο και πιο τρομακτικά.
Το Halloween σήμερα
Αν κι όπως είπαμε το Χάλογουιν ξεκίνησε στην Ευρώπη, είναι πλέον μια γιορτή γνωστή σε όλον τον κόσμο μέσα από την αμερικανική κουλτούρα. Το Halloween γιορτάζεται κυρίως στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, αλλά και στην Ιταλία, την Γερμανία, την Ρωσία, την Ρουμανία, την Ελβετία, αλλά και την Άπω Ανατολή Κίνα, Ιαπωνία, Φιλιππίνες, και Σιγκαπούρη το Ντουμπάι και φυσικά την Αμερική και τον Καναδά. Στις μέρες μας φυσικά, οι άνθρωποι δε πιστεύουν πια στα φαντάσματα και τα πνεύματα, αλλά τηρούν τα έθιμα της γιορτής κυρίως για διασκέδαση. Κάποιες χριστιανικές οργανώσεις αντιδρούν, θεωρώντας ότι το έθιμο έχει ειδωλολατρικές ρίζες και σατανιστική χροιά. Το Βατικανό, ωστόσο, το βλέπει κι αυτό σαν ένα παιδικό παιχνίδι και γι' αυτό το συγχωρεί.
Γι’ αυτή τη μέρα ανυπομονούν τα ζαχαροπλαστεία της Αμερικής. Ο τζίρος σε γλυκά και ζαχαρωτά την ημέρα του Halloween υπερβαίνει κατά πολύ τον αντίστοιχο των Χριστουγέννων, του Αγίου Βαλεντίνου και του Πάσχα.
Φυσικά, το Χάλογουιν αποτελεί πηγή έμπνευσης και για τους ανθρώπους του κινηματογράφου. Εκτός από τις ταινίες τρόμου, αρκετές άλλες λαμβάνουν χώρα τη βραδιά του Χάλογουιν, από τη βουβή κωμωδία του 1904 Halloween Night at the Seminary, ως την πρόσφατη παρωδία Scary Movie. Ταινία αναφοράς για τη γιορτή παραμένει το θρίλερ τρόμου Halloween, παραγωγής 1978, του μετρ Τζον Κάρπεντερ, με πρωταγωνιστές τους Ντόναλντ Πλέζανς και Τζέιμι Λι Κέρτις.
Άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία για το Halloween
Ο Χουντίνι, ένας από τους μεγαλύτερους μάγους όλων των εποχών, πέθανε το Χάλογουιν του 1926.
Η πιο βαριά κολοκύθα όλων των εποχών είχε βρεθεί το 1993 και ζύγιζε 380 κιλά. Το ρεκόρ αυτό καταρρίφθηκε το 2016, στο Βέλγιο που βρέθηκε κολοκύθα βάρους 1.190 κιλών!
Ένας Αμερικανός, ο Stephen Clarke, κατέχει το ρεκόρ ταχύτερης μετατροπής κολοκύθας σε κλασικό φαναράκι Halloween. Πρόλαβε και της έδωσε την παραδοσιακή της μορφή, με μάτια, μύτη, στόμα κ.λπ. σε 24 μόλις δευτερόλεπτα.
Αν κι έχουμε συνηθίσει στις ταινίες τρόμου τη νύχτα του Χάλογουιν να έχει πανσέληνο δεν είναι κάτι σύνηθες. Η τελευταία πανσέληνος που συνέβη στις 31 Οκτωβρίου, έγινε το 2001, ενώ η επόμενη θα γίνει φέτος, μετά από 19 χρόνια (δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει το 2020)!
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
