Φανταστείτε μια πόλη, λίγο μικρότερη σε πληθυσμό από την Πάτρα, στην οποία κατοικούν μονάχα επιστήμονες.
Αφαιρέστε την από τον χάρτη και έχετε μια εικόνα για το μέγεθος του brain drain, δηλαδή της φυγής των επιστημόνων στο εξωτερικό, που υφίσταται η Ελλάδα, ειδικά την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα ενώπιον της ειδικής μόνιμης κοινοβουλευτικής επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς, ο Θεολόγος Λαμπριανίδης, γενικός γραμματέας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Οικονομίας, οι Έλληνες επιστήμονες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό υπολογίζονται σε περισσότερους από 250.000.
Δηλαδή, το 12% των πτυχιούχων της Ελλάδας έχει αναζητήσει καλύτερο επαγγελματικό μέλλον στο εξωτερικό.
Οι λόγοι είναι πολλοί: η ανεργία, οι λίγες επαγγελματικές ευκαιρίες και οι χαμηλοί μισθοί. Οι επιπτώσεις, επίσης, πολύπλευρες: από κοινωνικές (φυγή νέων ανθρώπων από μια χώρα με γηρασμένο πληθυσμό) έως οικονομικές (το κεφάλαιο που έχει δαπανηθεί για τη μόρφωσή τους αλλά και το «χαμένο» ΑΕΠ, καθώς προσφέρουν σε ξένες οικονομίες).
Πως η Ελλάδα επένδυσε πάνω από 9 δισ. ευρώ και μετά… τα «πέταξε»
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, το 2015 οι τακτικοί φοιτητές σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ ήταν 279.871
Η δαπάνη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση ανήλθε στο 0,54% του ΑΕΠ (185,1 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015), δηλαδή συνολικά 999.540.000 ευρώ.
Με υπολογισμούς, προκύπτει κόστος 3.571 ευρώ ετησίως ανά φοιτητή. Λαμβάνοντας υπόψη ως μέσο όρο φοίτησης τα 6 χρόνια, αφενός όπως προκύπτει από έρευνες (έρευνα Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου το 2015 – 6,38 έτη), αλλά και επειδή πολλοί επιστήμονες είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού ή και διδακτορικού, το μέσος κόστος σπουδών για το ελληνικό δημόσιο ανέρχεται σε 21.426 ευρώ ανά επιστήμονα.
Με λίγα λόγια, για κάθε νέο επιστήμονα που «δημιουργείται» στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρα, το κράτος έχει επενδύσει 21.426 ευρώ. Το συνολικό κόστος για τους 250.000 που εργάζονται στο εξωτερικό ανέρχεται σε περίπου 5,4 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, τα μεγέθη μεγαλώνουν ακόμη περισσότερο αν υπολογιστεί και η δαπάνη για την υποχρεωτική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του επίκουρου καθηγητή του ΕΜΠ Σπύρου Παπαευθυμίου, η μέση κρατική δαπάνη ανέρχεται ανά μαθητή 1.347 ευρώ ετησίως, δηλαδή στα 12 χρόνια της υποχρεωτικής φοίτησης (δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο, λύκειο) το συνολικό κόστος ανέρχεται στα 16.164 ευρώ.
Συνολικά, δηλαδή, για κάθε επιστήμονα η συνολική κρατική δαπάνη ανέρχεται σε 37.590 ευρώ. Το σοκ είναι μεγάλο αν υπολογιστεί στους 250.000 επιστήμονες που εργάζονται στο εξωτερικό: η Ελλάδα επένδυσε 9,4 δισεκατομμύρια ευρώ και μετά… τα «έδιωξε»!
Προσφέρουν 12 δισ. ευρώ στις ξένες οικονομίες
Η μετανάστευση του έμψυχου πλούτου της Ελλάδας, όμως, έχει και άλλες πτυχές.
Βάσει έρευνας της Endeavor Greece, από το 2008 έως το 2016 οι Έλληνες του brain drain έχουν δημιουργήσει πάνω από 50 δισ. ευρώ στις χώρες του εξωτερικού όπου ζουν και εργάζονται.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, ετησίως συνεισφέρουν 12,9 δισ. ευρώ στις χώρες που μεταναστεύουν (κυρίως Γερμανία και Αγγλία), ενώ από οι φόροι και οι εισφορές που πληρώνουν ανέρχονται σε 9 δισ. ευρώ ετησίως.
«Θα επέστρεφα στην Ελλάδα αλλά…»
Ο Αλέξανδρος Μαργαρίτης είναι νοσηλευτής στο νοσοκομείο New Cross στο Wolverhampton της Αγγλίας.
Έφυγε πριν από 5 χρόνια από την Ελλάδα καθώς οι δυσκολίες που συναντούσε ήταν πλέον ανυπέρβλητες. Όπως τονίζει στο star.gr, δεν ήταν μία εύκολη απόφαση.
«Αγαπώ το επάγγελμα. Είμαι πάνω από 10 χρόνια νοσηλευτής, εργαζόμουν στη Θεσσαλονίκη. Οι μισθοί δεν ήταν μεγάλοι, οριακά έβγαζες τα έξοδα του μήνα. Αλλά το πραγματικό πρόβλημα ήταν η μη καταβολή τους. Έφτασα σε κάποιο σημείο να μου χρωστούν μήνες δεδουλευμένων. Τα έξοδα, όμως, τρέχουν...» δηλώνει ο ίδιος.
Η Αγγλία φημίζεται για την… εισαγωγή νοσοκόμων. Έτσι, δεν άργησε να πάρει την απόφαση: «Η νοσηλευτική δεν είναι στις top επιλογές των Άγγλων σπουδαστών. Επιπλέον, οι Έλληνες νοσηλευτές, μαζί με τους Ιταλούς και τους Ισπανούς έχουν πολύ καλή φήμη».
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι - εν καιρώ κρίσης - τουλάχιστον 4 φορές έχουν έρθει γκρουπ στην Ελλάδα από νοσοκομεία της Αγγλίας, αναζητώντας νοσηλευτές.
Όπως λέει, ο μισθός είναι καλός στην Αγγλία και υπάρχουν και προοπτικές στο επάγγελμα. Ωστόσο, εάν υπήρχε πραγματική δυνατότητα, θα επέστρεφε σίγουρα στην Ελλάδα, όπου είναι η οικογένειά του και του λείπει.
«Αλλά κάτι τέτοιο προϋποθέτει πάνω απ' όλα και αξιοπρεπή μισθό αλλά και συνεπή καταβολή του», εξηγεί. Και δυστυχώς, αυτά είναι κάθε άλλο παρά αυτονόητα στην Ελλάδα της κρίσης.
