Την ενεργοποίηση του ESM, o oποίος διατηρεί 410 δισ. ευρώ σε δανειοδοτική ικανότητα, θα εξετάσουν σήμερα, με τηλεδιάσκεψη, οι Υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, με στόχο να παράσχουν την απαιτούμενη ρευστότητα για τις δημοσιονομικές κινήσεις των εθνικών κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της εξάπλωσης του COVID19 στην οικονομία.
Τη συζήτηση αυτή επιβεβαίωσαν στο STAR δύο διπλωμάτες Κρατών Μελών της ευρωζώνης, οι οποίοι παρέπεμψαν στην κοινή δήλωση του eurogroup της περασμένης εβδομάδας.
Μπαίνουν και νέες επιχειρήσεις στα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης
Σύμφωνα με τις προκαταρκτικές συζητήσεις που έχουν γίνει σε επίπεδο εκπροσώπων Υπουργείων και διπλωματών, ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα νέο δανειοδοτικό εργαλείο που θα εξασφαλίσει στα Κράτη - Μέλη εξαιρετικά φτηνό και μακροπρόθεσμο δανεισμό, σε περίπτωση αύξησης των επιτοκίων των αγορών, με τους πλέον προνομοιακούς όρους αποπληρωμής. H πιστωτική γραμμή θα συνδυαστεί και θα επιτρέψει την καλύτερη υλοποίηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις “να ξοδέψουν στον δρόμο τους προς την ανάκαμψη”, ενόψει ύφεσης στο πρώτο μισό του 2020.
Η νέα πιστωτική γραμμή του ESM, που σε αδρές γραμμές ισοδυναμεί με συγκαλυμμένη αμοιβαιοποίηση χρέους (όπως αναλογικά και στην περίπτωση των παλαιότερων διασώσεων) υπάρχει στις δεσμεύσεις των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, αλλά και στη δήλωση του πρώτου έκτακτου eurogroup για τον κορονοϊό, προ δύο εβδομάδων. Εκπρόσωποι των Κ-Μ που έχουν άμεση σχέση με τις συζητήσεις εξηγούν πως ο στόχος είναι να αφενός να αφαιρεθεί το άγχος των αγορών για τα Κ-Μ από την εξίσωση, αφετέρου να γίνει αντιληπτό ότι η ευρωζώνη έχει τα μέσα να κρατήσει χαμηλά τις αποδόσεις των ομολόγων.
Η διαφορά σε σχέση με τις προηγούμενες διασώσεις έγκειται στο ότι ο δανεισμός δεν θα συνοδεύεται από ισχυρή αιρεσιμότητα, αλλά από τη δέσμευση (που έχουν ήδη χθες Δευτέρα) αναλάβει οι Υπουργοί Οικονομικών για σταδιακή επιστροφή στα μεγέθη του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) “όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν”. Αυτό δε σημαίνει πως όροι δεν θα υπάρχουν - κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό λόγω του καταστατικού του ESM, το οποίο αντανακλά τη συναίνεση των 19 Κ-Μ της ευρωζώνης.
Η λογική της παρέμβασης είναι πως μια μαζική και συντονισμένη ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας είναι αφενός φτηνότερη από μια παρατεταμένη ύφεση, αφετέρου θα δημιουργήσει γρηγορότερα τις συνθήκες για επιστροφή σε στέρεα δημόσια οικονομικά. Τις τελικές αποφάσεις, μετά τις διαβουλεύσεις του Eurogroup, αναμένεται να λάβουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, ενδεχομένως και την ερχόμενη Πέμπτη 26 Μαρτίου (τηλεδιάσκεψη), την ώρα που τα επιτόκια των δεκαετών κρατικών ομολόγων άρχισαν και πάλι να ανεβαίνουν.
Τόσο οι Υπουργοί όσο και οι ηγέτες έχουν αναγνωρίσει πως η ευρωπαϊκή οικονομία θα συρρικνωθεί από 2% ως 5% το επόμενο διάστημα - εξ ου και η ομόφωνη απόφαση “whatever it takes” (θα γίνει ότι χρειαστεί). Από τις χθεσινές αποφάσεις είναι σαφές ότι το ΣΣΑ ούτε καταργείται, ούτε αγνοείται, αλλά λαμβάνεται υπόψιν η ήδη υπάρχουσα πρόνοια για ευελιξία ανάλογης της κατάστασης. Η τήρηση του ΣΣΑ όλο το προηγούμενο διάστημα δίνει σήμερα τη δυνατότητα για μεγάλης κλίμακας δράση, σχολιάζουν οι δύο διπλωμάτες που ενημέρωσαν το star.gr.
Άδικη η κριτική προς τη Γερμανία
Την ίδια ώρα που οι 19 συζητούν τις πρακτικές λεπτομέρειες της παρέμβασης του ESM (που όπως είναι φυσικό για δημοκρατικές διαδικασίες δεν είναι απαραίτητο να καταλήξουν σε λίγες ώρες), σε ορισμένα Κ-Μ αναβιώνει μια παλεάς κοπής κριτική προς τη Γερμανία και άλλες χώρες της ευρωζώνης σε σχέση με τη μη αποδοχή ορισμένων προτάσεων για την έκδοση εξειδικευμένων ευρωπαϊκών ομολόγων για τον κορονοϊό - coronabonds. Αν εξαιρέσουμε το ότι ο ESM εκδίδει εδώ και 9 χρόνια “ευρωομόλογα”, με την κοινή εγγύηση των μελών του και όση αμοιβαιοποίηση επιτρέπουν οι Συνθήκες, η κριτική αυτή πάσχει σε σχέση με τα θεμελιώδη των στόχων που θα έχει μια κοινή έκδοση.
Προς το παρόν στην ΕΕ δεν υπάρχει άλλο ταμείο, με άλλους όρους έκδοσης παρά ο ΕSM. Ο ESM έχει μια σταθερή παρουσία στις αγορές που έχτισε βήμα βήμα με χιλιάδες επαφές και κινήσεις ανά τον κόσμο, έχοντας εξελιχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους εκδότες χρέους, με καλή φήμη και στέρεα εχέγγυα. Η προετοιμασία άλλου μηχανισμού και άλλης έκδοσης, ειδικά σε συνθήκες κρίσης και υπό το καθεστώς πανικού δεν μπορεί να φέρει τις αποδόσεις των εκδόσεων του ESM που γίνονται σταδιακά εδώ και χρόνια υπό καλές συνθήκες αγορών.
Δεύτερον, ο λόγος για τον οποίο είναι δυνατή η μαζική και συστημική αναθέρμανση της οικονομίας τώρα, είναι και ο συνετός τρόπος με τον οποίο η ίδια η Γερμανία διαχειρίστηκε τα δημόσια οικονομικά της το τελευταίο διάστημα των 29 συνεχόμενων τριμήνων ανάπτυξης στην ευρωζώνη. Αν η Γερμανία είχε ακολουθήσει τις δημοσιονομικές συστάσεις “να ξοδέψει”, όπως ξεκίνησαν πριν από 4 χρόνια, δεν είναι καθόλου βέβαιο ποια θα ήταν η κατάσταση σήμερα.
Δεν πρέπει κανείς να ξεχνάει ότι ο ESM υπάρχει και έχει τη δυνατότητα που έχει σήμερα διότι υπήρχαν Κ-Μ σαν τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ολλανδία, τη ΦΙλανδία και το Λουξεμβουργο, οι οποίες “δάνεισαν” στον υπό κατασκευή τότε νέο οργανισμό την υψηλή τους πιστοληπτική αξιολόγηση και συνέβαλαν στο πρώτο κεφάλαιο. Yπό αυτή την έννοια, είναι προφανές ότι περισσότερη αμοιβαιοποίηση χρέους, χωρίς παράλληλη αμοιβαιοποίηση της οικονομικής πολιτικής δεν μπορεί να υπάρξει. Σε κάθε περίπτωση ούτε η Γερμανία, ούτε κανείς άλλος έχει επιχειρήσει να αποκλείσει ή να περιορίσει τις δημοσιονομικές κινήσεις των Κρατών Μελών. Κάθε άλλο.
Αυτό όμως δεν μπορεί να είναι λευκή επιταγή, πέραν των ορίων των Συνθηκών και της βούλησης των άλλων πολιτών της ΕΕ.
