Οι επιστήμονες Τζον Κλαρκ, Μισέλ Ντεβορέ και o Eλληνοαμερικανός Τζον Μαρτίνις τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2025 για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και της κβαντοποίησης της ενέργειας σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα.
«Το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής παρέχει ευκαιρίες για ανάπτυξη της επόμενης γενιάς της κβαντικής τεχνολογίας, περιλαμβανομένης της κβαντικής κρυπτογραφίας, των κβαντικών υπολογιστών και των κβαντικών αισθητήρων», ανέφερε στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή Νόμπελ.
BREAKING NEWS
— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 7, 2025
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2025 #NobelPrize in Physics to John Clarke, Michel H. Devoret and John M. Martinis “for the discovery of macroscopic quantum mechanical tunnelling and energy quantisation in an electric circuit.” pic.twitter.com/XkDUKWbHpz
Και οι τρεις νικητές έχουν την έδρα τους στις Ηνωμένες Πολιτείες
Το Νόμπελ Φυσικής απονέμεται από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών που μοιράζονται οι νικητές του βραβείου, αν είναι περισσότεροι από ένας, όπως συμβαίνει συχνά.
Ποιος είναι ο Τζον Μαρτίνις
Ο John Matthew Martinis (γεννημένος το 1958) είναι Ελληνοαμερικανός φυσικός και καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα.
- Το 2014, το Google Quantum A.I. Lab ανακοίνωσε ότι προσέλαβε τον Martinis και την ερευνητική του ομάδα, με μια συμφωνία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, για την κατασκευή ενός κβαντικού υπολογιστή που θα βασίζεται σε υπεραγώγιμα qubits.
- Μετά το διδακτορικό του, εργάστηκε αρχικά στο Commissariat à l’Energie Atomique στο Saclay της Γαλλίας και στη συνέχεια στο National Institute of Standards and Technology (NIST) στο Boulder των ΗΠΑ, όπου δούλεψε πάνω σε ενισχυτές SQUID (Superconducting Quantum Interference Devices). Εκεί ανέπτυξε και μια τεχνική ανίχνευσης ακτίνων Χ μέσω υπεραγώγιμων αισθητήρων μετάβασης θερμοκρασίας (transition-edge sensors) με ηλεκτροθερμική ανάδραση.
- Από το 2002, ο Martinis επικεντρώθηκε στη μελέτη των qubits με συνδέσεις Josephson, με στόχο τη δημιουργία του πρώτου λειτουργικού κβαντικού υπολογιστή.
- Το 2004 μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, όπου κατείχε την έδρα Worster στην πειραματική φυσική έως το 2017.
- Το 2014, ο ίδιος και η ομάδα του προσλήφθηκαν από την Google, με σκοπό την ανάπτυξη του πρώτου πρακτικού κβαντικού υπολογιστή.
- Στις 23 Οκτωβρίου 2019, δημοσίευσαν στο Nature την ιστορική εργασία «Quantum supremacy using a programmable superconducting processor», στην οποία παρουσίασαν την πρώτη επίτευξη κβαντικής υπεροχής, χρησιμοποιώντας κβαντικό επεξεργαστή 53 qubits, αποδεικνύοντας έτσι ότι ένας κβαντικός υπολογιστής μπορεί να εκτελεί υπολογισμούς πέρα από τις δυνατότητες των κλασικών υπολογιστών.
- Τον Απρίλιο του 2020, ο Martinis παραιτήθηκε από την Google, όταν μετακινήθηκε σε συμβουλευτικό ρόλο.
- Στις 29 Σεπτεμβρίου 2020, ανακοινώθηκε ότι μετακόμισε στην Αυστραλία, για να ενταχθεί στη νεοφυή επιχείρηση Silicon Quantum Computing, που ίδρυσε η καθηγήτρια Michelle Simmons.
- Το 2022, συνίδρυσε την εταιρεία Qolab, με τη φιλοσοφία ότι «η βιομηχανία των ημιαγωγών κατέχει το κλειδί για τη δημιουργία ενός πρακτικού κβαντικού υπολογιστή, μέσω της μαζικής παραγωγής υψηλής ποιότητας qubits».
- Από τον Ιανουάριο του 2025, κατέχει τη θέση του CTO (Chief Technology Officer) στην εταιρεία.
Διακρίσεις και Βραβεία
- 2014 – Βραβείο Fritz London Memorial Prize
- 2021 – John Stewart Bell Prize για έρευνα σε θεμελιώδη ζητήματα της κβαντομηχανικής και τις εφαρμογές της
- 2025 – Βραβείο Νόμπελ Φυσικής, μαζί με τους John Clarke και Michel Devoret, για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντικής σήραγγας και της κβαντοποίησης ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα