7 + 1 ερωτήσεις στον Κώστα Λαπαβίτσα

«Μπαίνουμε σε πρωτοφανή λιτότητα αορίστου χρόνου από τον Αύγουστο» λέει ο καθηγητής Οικονομικών

Συνέντευξη στον Πέτρο Κατσαβριά (pkatsavrias@star.gr)

Αυτήν την εβδομάδα, στις 7 + 1 ερωτήσεις του star.gr απαντά ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και τέως βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Λαπαβίτσας.

1. Η κυβέρνηση ετοιμάζεται για ένα «ιστορικό βήμα» – όπως το χαρακτηρίζει – με το τέλος των προγραμμάτων τον Αύγουστο. Αυτό σημαίνει ότι αποχαιρετούμε τη λιτότητα;

Με κανένα τρόπο. Η κυβέρνηση έχει ήδη δεσμευτεί για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% μέχρι το 2022 και 2% για δεκαετίες μετά. Πρόκειται για πρωτοφανή λιτότητα αορίστου χρόνου, με διατήρηση της υψηλής φορολογίας και περικοπή των δημοσίων δαπανών. Μετά τον Αύγουστο θα βρισκόμαστε συνεχώς υπό τον έλεγχο των αγορών και της ΕΕ για την τήρηση των συμφωνηθέντων. Η κυβέρνηση μπορεί να αρνηθεί την προληπτική γραμμή στήριξης, ώστε να έχει τη δυνατότητα να πει προεκλογικά ότι μας απελευθέρωσε τυπικά από την επιτροπεία. Στην περίπτωση αυτή θα υπάρξει κίνδυνος υψηλών επιτοκίων γιατί ήδη έχουμε μπει διεθνώς σε περίοδο ανόδου των επιτοκίων και η πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας είναι περιορισμένη. Επίσης, η «καθαρή έξοδος» απαιτεί ένα τεράστιο μαξιλάρι, ίσως και 20 δισ., το οποίο είναι πανάκριβο και απολύτως παράλογο για μια χώρα που περικόπτει τις δημόσιες επενδύσεις.

2. Είναι εφικτός στόχος για μια οικονομία, όπως η ελληνική, τα πλεονάσματα ύψους 3,5% του ΑΕΠ, που προβλέπει η συμφωνία με τους θεσμούς;

Σε όλη τη διάρκεια της κρίσης υπήρξε μια παρανόηση που πολύ συχνά ακουγόταν από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή ότι «το πρόγραμμα δεν βγαίνει». Εγώ ήμουν πάντα πολύ προσεκτικός στο θέμα αυτό. Το πρόγραμμα «βγαίνει» αρκεί να το σηκώσει στην πλάτη του ο ελληνικός λαός. Βεβαίως τα προβλεπόμενα πλεονάσματα είναι καταστροφικά για τον οικονομικό και κοινωνικό ιστό. Η Ελλάδα χρειάζεται εσπευσμένα τόνωση της ζήτησης που απαιτεί άμεση εγκατάλειψη αυτών των στόχων. Για να συμβεί όμως απαιτείται βαθιά ελάφρυνση του χρέους με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σχέση μας με τους δανειστές. Αν δεν βρεθεί το απαραίτητο πολιτικό θάρρος, τότε η ελληνική κοινωνία θα υποστεί τις συνέπειες των θηριωδών πλεονασμάτων για τα επόμενα χρόνια. Η τελική κατάληξη ίσως να είναι μια τυφλή έκρηξη.

3. Μετά από 8 χρόνια μνημονίων, μέτρων και μεταρρυθμίσεων, τι έχει αλλάξει στην ελληνική οικονομία;

Στη δομή της ουσιαστικά τίποτε. Τα Μνημόνια σταθεροποίησαν τα ελλείμματα μέσω της φτώχειας και της ανισότητας. Αλλά η οικονομία συνεχίζει να έχει δυσανάλογα μεγάλο τομέα υπηρεσιών, αδύναμη βιομηχανία και αγροτικό τομέα με χαμηλή παραγωγικότητα που είναι μη ανταγωνιστικός. Έχει επίσης μηδαμινή αποταμίευση και άρα της λείπει το βασικό καύσιμο για επενδύσεις. Έχει ακόμη ένα υπερσυγκεντρωμένο τραπεζικό σύστημα που κατέχει τεράστιο όγκο προβληματικών δανείων και μειώνει τις πιστώσεις. Έλλειψη αποταμίευσης και πιστώσεων καταδικάζουν τις επενδύσεις και άρα την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Η Ελλάδα είναι σε ιστορική παγίδα, πράγμα που αντιλαμβάνεται η νεολαία από την ίδια την εμπειρία της ζωής της και γι’ αυτό μεταναστεύει μαζικά.

4. Επιμένετε στη λύση της δραχμής; Οι υπέρμαχοι του ευρώ, μεταξύ των οποίων πολλοί συνάδελφοί σας οικονομολόγοι, μιλούν για καταστροφικά αποτελέσματα όπως τεράστια μείωση στο ΑΕΠ, κοινωνικές αναταραχές και σταδιακή έξοδο από την ΕΕ που θα μας απομονώσει γεωπολιτικά.

Η Ελλάδα έπρεπε να είχε κάνει στάση πληρωμών στο χρέος και έξοδο από την ΟΝΕ ήδη το 2010-12, όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές. Η άκρα καταστροφολογία ήταν είτε από άγνοια, είτε από κυνικό συμφέρον. Ακόμη και γεωπολιτικά θα ήμασταν καλύτερα. Έχουν τεράστια ευθύνη αυτοί που διακυβέρνησαν τη χώρα για την παγίδα στην οποία την έβαλαν, αντί να φροντίσουν με θάρρος να της ανοίξουν άλλο δρόμο. Η καταστροφή έχει πλέον συντελεστεί και τα Μνημόνια είναι κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα. Σήμερα το πρόβλημα της χώρας μας είναι να ανασυντάξει την οικονομία και την κοινωνία με στόχο της ανάπτυξη και την κοινωνική αλλαγή. Αυτά δεν γίνονται μέσα στο πλαίσιο της ΟΝΕ. Είναι ξεκάθαρο. Οποιαδήποτε κυβέρνηση θελήσει να βάλει τη χώρα σε πορεία ανόδου, θα αναγκαστεί να τη βγάλει από την ΟΝΕ και να έρθει σε ρήξη με την ΕΕ.

5. Συνεργαστήκατε με τον ΣΥΡΙΖΑ στο (περίφημο) πρώτο εξάμηνο της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα και αποχωρήσατε με αιχμές μετά τη συμφωνία για το νέο μνημόνιο, την οποία παλιοί σας σύντροφοι χαρακτήρισαν «αναγκαστικό συμβιβασμό» και η αξιωματική αντιπολίτευση «κωλοτούμπα» και «στροφή στον ρεαλισμό». Ποιος άλλος δρόμος υπήρχε;

Ο δρόμος της ρήξης. Ο ελληνικός λαός ήταν έτοιμος το καλοκαίρι του 2015 και το έδειξε στο δημοψήφισμα παρά την απερίγραπτη εκστρατεία κατατρομοκράτησής του. Αλλά η ρήξη απαιτεί ηγεσία με αποφασιστικότητα, όραμα και αντίληψη. Τίποτε από όλα αυτά δεν είχε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα καταβάλλουμε τα κοινωνικά και πολιτικά επίχειρα του συμβιβασμού καταισχύνης που η ηγεσία έκανε. Η κοινωνία είναι βαθιά απογοητευμένη και κοιτάει την πολιτική ζωή με απέχθεια.

6. Υπήρξε ποτέ, κατά τη γνώμη σας, ρεαλιστική επιλογή για την Ελλάδα η χρεοκοπία εντός του ευρώ;

Όχι χωρίς έξοδο από την ΟΝΕ (Οικονομική και Νομισματική Ένωση). Δεν δόθηκε στη χώρα μας αυτή η επιλογή γιατί δεν υπήρχε ο μηχανισμός εντός της νομισματικής ένωσης. Της προσφέρθηκε όμως επανειλημμένως η επιλογή της εξόδου με στήριξη που θα άνοιγε το δρόμο και για διευθέτηση του χρέους. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα με την αμέριστη στήριξη των τραπεζών τον απέρριψε κατηγορηματικά. Κάποιος πρέπει κάποτε να πάρει την ευθύνη και γι’ αυτό.

7. Έχει μέλλον μια ευρωζώνη δύο ή και τριών ταχυτήτων; Τι πρέπει να αλλάξει;

Πιστεύω ότι είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή από πλευράς του ευρωπαϊκού κατεστημένου, ιδίως μετά τις ιταλικές εκλογές και το φούντωμα του δεξιού αυταρχισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτά που λέει ο κ. Μακρόν είναι ένα αβάσιμο ευχολόγιο της γαλλικής ελίτ που δεν έχει ακόμη καταλάβει πόσο έχει αλλάξει η κατάσταση εντός της ΕΕ. Η ηγεμονία ανήκει στη Γερμανία, οι στόχοι της οποίας εξυπηρετούνται καλύτερα από μια Ευρώπη κέντρου και περιφερειών, με πολλές ταχύτητες. Η Γερμανία δεν έχει μιλήσει ακόμη. Όταν θα το κάνει, τα πράγματα θα πάρουν το δρόμο τους. Για να γίνω σαφέστερος για τον τρόπο σκέψης στα ανώτερα κλιμάκια της γερμανικής ελίτ δεν έχετε παρά να δείτε το θεματολογία και τις συμμετοχές σε αυτό το πρόσφατο ακαδημαϊκό συνέδριο στο Βερολίνο. Για να προκύψει όμως μια ΕΕ - όχι απλώς μια ΟΝΕ - πολλών ταχυτήτων θα χρειαστούν δύσκολες και δραστικές θεσμικές αλλαγές. Στην ουσία θα πρέπει να καταπέσει ολόκληρο το νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα από το Μάαστριχτ και μετά.

8. Θα είστε υποψήφιος στις επόμενες βουλευτικές εκλογές;

Το πραγματικό ζητούμενο είναι να βρεθεί ο πολιτικός σχηματισμός που θα μπορέσει να πείσει το τεράστιο ποσοστό αυτών που έχουν σηκώσει το άχθος των Μνημονίων και οι οποίοι σήμερα παρακολουθούν άφωνοι. Ο ελληνικός λαός δεν έχει αποδεχθεί τα Μνημόνια και ποτέ δεν θα το κάνει, όσο και αν τα υπομένει. Δεν υπάρχει η νομιμοποίηση που θα οδηγούσε σε πολιτική σταθερότητα στη χώρα μας. Χρειαζόμαστε πολιτική πρόταση που θα φέρει την πραγματική τομή, όχι τα ψέματα του ΣΥΡΙΖΑ. Όταν θα συμβεί αυτό θα είμαι παρών.

Διαβάστε ακόμη:

7 + 1 ερωτήσεις στον Θάνο Πλεύρη

7 + 1 ερωτήσεις στον Γιώργο Αμυρά

7 + 1 ερωτήσεις στον Γιώργο Βαρεμένο

7 + 1 ερωτήσεις στην Όλγα Κεφαλογιάννη

7 + 1 ερωτήσεις στην Εύη Χριστοφιλοπούλου

7 + 1 ερωτήσεις στον Δημήτρη Καμμένο

7 + 1 ερωτήσεις στον Nίκο Χριστοδουλάκη

7 + 1 ερωτήσεις στον Νότη Μαριά

7 + 1 ερωτήσεις στον Μάριο Γεωργιάδη

7 + 1 ερωτήσεις στην Κατερίνα Μάρκου

7 + 1 ερωτήσεις στον Βασίλη Κορκίδη

7 + 1 ερωτήσεις στη Φωτεινή Πιπιλή