Ριζικές αλλαγές εισάγει το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο νέο Κληρονομικό Δίκαιο το οποίο αναμορφώνεται για πρώτη φορά μετά από περίπου οκτώ δεκαετίες. Το νέο πλαίσιο, που παρουσιάζεται από τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη και τον υφυπουργό Ιωάννη Μπούγα, στοχεύει στην προσαρμογή της κληρονομικής νομοθεσίας στις σύγχρονες κοινωνικές και οικογενειακές ανάγκες, φέρνοντας βαθιές τομές στον τρόπο που ρυθμίζεται η περιουσία μετά τον θάνατο.
Αλλάζουν όλα στις διαθήκες με τη νέα πλατφόρμα από 1η Νοεμβρίου
Τι αλλάζει με την κατάργηση της αποποίησης λόγω χρεών
Μία από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις είναι ότι οι κληρονόμοι δεν θα αναγκάζονται πλέον να αποποιηθούν την κληρονομιά για να μην επωμιστούν τα χρέη του αποβιώσαντος. Με το νέο σύστημα, τα χρέη εξοφλούνται αποκλειστικά από την ίδια την κληρονομιά. Αυτό σημαίνει ότι, μετά την εκκαθάριση και ενδεχόμενο πλειστηριασμό μέρους της περιουσίας, το υπόλοιπο μένει στην οικογένεια αντί να περνά στο Δημόσιο.
Οπλοκατοχή στην Κρήτη: Διαφωνία Χρυσοχοΐδη - Φλωρίδη για τη νομοθεσία
Κληρονομικές συμβάσεις: Ρύθμιση της περιουσίας εν ζωή
Για πρώτη φορά εισάγεται ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, που επιτρέπουν στον διαθέτη να καθορίζει —εν ζωή και με συμβολαιογραφική πράξη— τον τρόπο με τον οποίο θα μοιραστεί η περιουσία του. Μεταξύ άλλων, μπορεί:
— να συμφωνεί με τα παιδιά ή τον/τη σύζυγο τον τρόπο διανομής,
— να περιορίζει ή να εξαιρεί μελλοντικούς κληρονόμους,
— να συμψηφίζει γονικές παροχές που έχουν ήδη δοθεί,
— να εξασφαλίζει τον άνθρωπο που θα τον φροντίσει,
— να μεταβιβάζει άυλα δικαιώματα, όπως πνευματική ή βιομηχανική ιδιοκτησία.
Οι συμβάσεις θα είναι δεσμευτικές μετά τον θάνατο του διαθέτη.
Ενισχυμένη προστασία για τον/τη σύζυγο
Η λεγόμενη νόμιμη μοίρα αλλάζει, με τον επιζώντα σύζυγο να λαμβάνει πλέον 33,3% αντί για 25%. Τα παιδιά θα κληρονομούν τα υπόλοιπα δύο τρίτα.
Επιπλέον, αν κάποιο πρόσωπο παραλείπεται από τη διαθήκη, δεν θα μπορεί να διεκδικήσει το ακίνητο, αλλά μόνο αποζημίωση, αποφεύγοντας τον τεμαχισμό περιουσιών που μένουν ουσιαστικά ανεκμετάλλευτες.
Ασφαλιστικές δικλίδες για αποτροπή πλαστών ή αμφισβητούμενων διαθηκών
Το νέο πλαίσιο ενισχύει τη διαφάνεια και την εγκυρότητα των διαθηκών με μέτρα όπως:
— ψηφιακή διαθήκη,
— υποχρεωτική ηλεκτρονική καταχώριση,
— αυστηρότερη επιβεβαίωση ιδιόγραφων διαθηκών,
— απαγόρευση ιδιόγραφης διαθήκης υπέρ εργαζομένων σε γηροκομεία, ΜΦΗ ή θεραπευτήρια.
Επίσης, ιδιόγραφη διαθήκη που δημοσιεύεται δύο χρόνια μετά τον θάνατο δεν ισχύει αν δεν επικυρωθεί από το δικαστήριο.
Νέοι κανόνες για μάρτυρες και συντάκτες διαθηκών
— Δημόσιες και μυστικές διαθήκες θα συντάσσονται με την παρουσία δύο μαρτύρων και συμβολαιογράφου.
— Άτομα με σοβαρή αναπηρία λόγου θα μπορούν να συντάσσουν διαθήκη μέσω ειδικών τεχνολογικών μέσων.
— Καταργείται η προθεσμία του ενός έτους για ενήλικους κληρονόμους που ήταν ανήλικοι όταν πέθανε ο διαθέτης.
Επανέρχεται η κληρονομική ανικανότητα λόγω εγκλήματος
Αυτόματα αποκλείονται από την κληρονομιά πρόσωπα καταδικασμένα για κακουργήματα κατά της ζωής, της υγείας ή της γενετήσιας ελευθερίας του διαθέτη. Παράλληλα, διευρύνονται τα αδικήματα που οδηγούν σε αναξιότητα.
Νέες δυνατότητες για εκτελεστή διαθήκης
Ο διαθέτης μπορεί να ορίσει εκτελεστή με καθαρά διαχειριστικό ρόλο, ώστε η κληρονομιά να διοικείται αποτελεσματικά μέχρι την πλήρη ολοκλήρωση της διαδικασίας διανομής.
Κληρονομιά χωρίς διαθήκη: Ποιοι κληρονομούν και με ποια σειρά
Όταν κάποιος πεθαίνει χωρίς να αφήσει διαθήκη, η περιουσία του δεν μοιράζεται αυθαίρετα. Η διαδικασία καθορίζεται αυστηρά από τον Αστικό Κώδικα, ο οποίος προβλέπει συγκεκριμένη σειρά συγγενών που έχουν δικαίωμα στην κληρονομιά. Οι συγγενείς χωρίζονται σε «τάξεις», και κάθε τάξη προηγείται της επόμενης.
Αν δεν υπάρχουν συγγενείς μιας τάξης, η κληρονομιά περνά στην επόμενη.
1η Τάξη – Σύζυγος και παιδιά
Σε περίπτωση που ο θανών είχε σύζυγο και παιδιά:
ο/η σύζυγος κληρονομεί το 1/4 της περιουσίας,
τα παιδιά μοιράζονται τα υπόλοιπα 3/4.
Αν κάποιο παιδί έχει αποβιώσει, το ποσοστό του περνά στα δικά του παιδιά (εγγόνια).
2η Τάξη – Γονείς, αδέλφια και ανίψια
Αν δεν υπάρχουν παιδιά, η κληρονομιά περνά στους συγγενείς της δεύτερης τάξης.
Στην περίπτωση αυτή:
ο/η σύζυγος λαμβάνει το 1/2 της περιουσίας,
το υπόλοιπο 1/2 μοιράζεται σε γονείς, αδέλφια και τα παιδιά τους.
3η Τάξη – Παππούδες, γιαγιάδες, θείοι και θείες
Αν δεν υπάρχουν συγγενείς δεύτερης τάξης, ακολουθούν οι παππούδες και γιαγιάδες και, στη συνέχεια, θείοι και θείες.
Σε αυτή την περίπτωση:
ο/η σύζυγος κληρονομεί τα 2/3,
και το υπόλοιπο 1/3 μοιράζεται στους συγγενείς της τρίτης τάξης.
4η Τάξη – Πιο απομακρυσμένοι συγγενείς
Εφόσον δεν υπάρχει κανείς από τις προηγούμενες τάξεις, κληρονομούν πιο μακρινοί συγγενείς, όπως ξαδέλφια ή ανίψια εξ αγχιστείας.
Κανένας συγγενής; Ποιος παίρνει την περιουσία
Αν δεν υπάρχει ούτε σύζυγος ούτε συγγενής οποιασδήποτε τάξης, τότε η περιουσία περιέρχεται στο Ελληνικό Δημόσιο.