Επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και τη Νέα Ζηλανδία χαρτογράφησαν συστηματικά ολόκληρη τη χώρα, χρησιμοποιώντας πολύ λεπτομερή Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) του Ελληνικού Κτηματολογίου. Στόχος τους ήταν να εντοπίσουν όλα τα ενεργά ρήγματα στη χερσαία Ελλάδα.
Με την έρευνα αυτή ανακαλύφθηκαν εκατοντάδες άγνωστα ρήγματα και καταγράφηκαν με μεγαλύτερη ακρίβεια όσα ήδη γνωρίζαμε. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της AFG (Active Faults Greece), της πρώτης ολοκληρωμένης βάσης δεδομένων ενεργών ρηγμάτων στη χώρα μας, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Data.
Γιατί η Ελλάδα έχει τόσα σεισμικά ρήγματα;
Η διεθνής ομάδα των ερευνητών εξηγεί ότι το έντονο ελληνικό ανάγλυφο οφείλεται στις γεωλογικές δυνάμεις που δρουν συνεχώς στην περιοχή.
Η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στην αφρικανική και την ευρασιατική πλάκα, οι οποίες κινούνται η μία προς την άλλη. Αυτή η συνεχής πίεση παραμορφώνει το έδαφος και δημιουργεί ενεργά σεισμικά ρήγματα. Πολλά από αυτά, όμως, παραμένουν κρυμμένα κάτω από δάση, πόλεις ή δύσκολες γεωμορφίες.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι η Ελλάδα, ως χώρα με σημαντικό τουρισμό και ρόλο στην ενέργεια, χρειάζεται όσο ποτέ πιο ακριβή γνώση της κατανομής των σεισμικών πηγών.
Δείτε εδώ τον διαδραστικό χάρτη ΕΔΩ
Τι περιλαμβάνει η βάση AFG για τα ενεργά ρήγματα
Η AFG είναι ο πρώτος πανελλαδικός χάρτης ενεργών ρηγμάτων, σχεδιασμένος σε ενιαία κλίμακα 1:25.000.
Συνολικά καταγράφονται:
- 3.815 ίχνη ρηγμάτων, οργανωμένα σε 892 ρήγματα
- Περισσότερα από τα μισά ρήγματα αποτυπώνονται για πρώτη φορά
- 35 επιφανειακές διαρρήξεις που συνδέονται με ιστορικούς σεισμούς
Κάθε ρήγμα ταξινομείται σε:
- Ενεργό: όταν έχει αφήσει πρόσφατα σημάδια στο ανάγλυφο
- Πιθανώς ενεργό: όταν το ίχνος φαίνεται, αλλά η ηλικία του δεν είναι σαφής
- Αβέβαιο: όταν χρειάζονται πρόσθετες παρατηρήσεις
Περισσότερα από 2.000 ίχνη χαρακτηρίζονται ενεργά και περίπου 1.600 πιθανώς ενεργά.
Πώς τα DEMs βοηθούν να «διαβάζουμε» τη Γη
Τα Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) επέτρεψαν στους ερευνητές να «ξεγυμνώσουν» το τοπίο από πόλεις και βλάστηση και να δουν με εντυπωσιακή λεπτομέρεια το ανάγλυφο.
Ένα DEM είναι ουσιαστικά μια τρισδιάστατη απεικόνιση της επιφάνειας της Γης, όπου κάθε σημείο έχει ακριβές υψόμετρο. Έτσι, μπορούν να εντοπιστούν χαρακτηριστικά που δε φαίνονται με γυμνό μάτι, όπως μικρές μετατοπίσεις ή γεωμορφές που προκαλούνται από σεισμούς.
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι:
- «Κοφτερά», έντονα ίχνη δείχνουν πρόσφατη σεισμική δράση (μέχρι 10.000 χρόνια)
- Πιο «στρογγυλεμένα» σχήματα δείχνουν παλαιότερα γεγονότα
Περισσότερα από τα μισά ενεργά ρήγματα επηρεάζουν τη ροή ποταμών, την εναπόθεση ιζημάτων και τα όρια βουνών–κοιλάδων. Αυτό σημαίνει ότι κάποια ρήγματα παραμένουν ακόμη κρυμμένα κάτω από νεότερα γεωλογικά υλικά.
Τεχνολογία και εμπειρία: ο μόνος σωστός συνδυασμός
Παρότι η τεχνολογία είναι καθοριστική, οι ερευνητές τονίζουν ότι τα DEMs δεν αρκούν από μόνα τους. Η ερμηνεία τους απαιτεί το έμπειρο μάτι ενός γεωλόγου, που μπορεί να ξεχωρίσει ένα τεκτονικό ίχνος από μια απλή διάβρωση.
Τα ψηφιακά ευρήματα επιβεβαιώνονται με:
- επιτόπιες παρατηρήσεις
- γεωλογικά κριτήρια ενεργότητας
- σύγκριση με ήδη υπάρχουσες μελέτες
Ο συνδυασμός αυτός, όπως λένε, έκανε την AFG τόσο αξιόπιστη.
Γιατί έχει σημασία για την καθημερινή ζωή η χαρτογράφηση των ρηγμάτων
Η χαρτογράφηση ενεργών ρηγμάτων δεν είναι μόνο επιστημονικό έργο. Έχει άμεση σημασία για την ασφάλεια κρίσιμων υποδομών όπως:
- δρόμοι και γέφυρες
- φράγματα
- ενεργειακές εγκαταστάσεις
Σύμφωνα με τους ερευνητές του Αστεροσκοπείου, η AFG μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των μοντέλων σεισμικής επικινδυνότητας της Ελλάδας, όταν συνδυαστεί με καταγραφές σεισμών και μετρήσεις εδαφικών παραμορφώσεων.
Η βάση AFG είναι ανοιχτή και διαθέσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο. Μέσα από έναν διαδραστικό χάρτη, μηχανικοί, επιστήμονες αλλά και πολίτες μπορούν να δουν πού βρίσκονται τα ενεργά ρήγματα στην περιοχή τους και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους.
Ο στόχος της AFG είναι να ενισχύσει την κατανόηση των σεισμικών πηγών στη χώρα και να αποτελέσει παράδειγμα για άλλες σεισμικά ενεργές περιοχές του κόσμου.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.