Ανησυχητικές διαστάσεις έχουν λάβει τα τελευταία χρόνια οι διατροφικές διαταραχές, οι οποίες οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, γονιδιακούς και περιβαλλοντολογικούς.
«Δύο στους δέκα ασθενείς που μπορεί να πάσχουν από διατροφική διαταραχή, πεθαίνουν. Επίσης, οι διατροφικές διαταραχές έχουν τον μεγαλύτερο βαθμό αυτοκτονικότητας σε σχέση με άλλες ψυχικές νόσους, όπως η κατάθλιψη ή η σχιζοφρένεια, ενώ πάρα πολύ συχνά αφορά σε ανθρώπους με έντονη παρόρμηση, δηλ. στους ασθένειες με βουλιμία», είπε στο star.gr η Dr. Μαρία Τσιάκα, διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών.
Οι διατροφικές διαταραχές και τα συμπτώματά τους
Το φάσμα των διατροφικών διαταραχών είναι αρκετά μεγάλο, ενώ οι πιο γνωστές είναι η νευρική ανορεξία (εμφανίζεται στο 1- 4%), η νευρική βουλιμία (2- 3%) και η αδηφαγική διαταραχή (4- 5%).
«Υπάρχουν κι άλλες, οι οποίες είναι όμως σε άτυπη μορφή. Κάποιες εμφανίζονται σε παιδιά, τα οποία μπορεί να μην τρώνε αρκετά, να ξεχνούν να φάνε, να τρώνε τις ίδιες τροφές συνέχεια ή να τρώνε συγκεκριμένα πράγματα, με συγκεκριμένες υφές...», σημείωσε η κ. Τσιάκα.
Οι επώνυμες που έδωσαν μάχη με τον «δαίμονα» της νευρικής ανορεξίας
Όπως πρόσθεσε, η πιο γνωστή από τις διατροφικές διαταραχές είναι η νευρική ανορεξία, ενώ όλες οι υπόλοιπες είναι αρκετά υποτιμημένες.
«Συνήθως οι έφηβοι μπαίνουν στη νευρική ανορεξία, αλλά δεν παραμένουν μόνο σε αυτό το φάσμα. Μετακινούνται και αλλού, με συμπτώματα που μπορεί να συνδέονται με τη νευρική βουλιμία, με υπερφαγικά επεισόδια, με εμετούς, με πολύ έντονο body checking ή γυμναστική, χωρίς αυτό απαραιτήτως να οδηγεί άμεσα σε απώλεια βάρους. Δηλαδή, ένα παιδί μπορεί να είναι σε ένα σχετικά φυσιολογικό βάρος, να νοσεί και αυτό να μην έχει γίνει αντιληπτό ούτε από την οικογένειά του, ούτε από τους ειδικούς».
Πώς η πανδημία εκτόξευσε τα ποσοστά των διατροφικών διαταραχών στους εφήβους
Τα δεδομένα του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, δείχνουν από το ξέσπασμα της πανδημίας μέχρι και σήμερα, μία τεράστια αύξηση, κατά περίπου 150%, της εμφάνισης της νόσου στους εφήβους, με μέσο όρο ηλικίας τα 15 έτη. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με την κ. Τσιάκα, πάρα πολλά αιτήματα για βοήθεια προέρχονται από οικογένειες που ζουν στην Περιφέρεια, η οποία δεν έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης της οικογένειας και ατόμων με διατροφικές διαταραχές.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα συναντάται στην Κρήτη, όπου δεν υπάρχει καμία πρόσβαση και υπηρεσία, ενώ ακολουθεί η Θεσσαλονίκη. Αυτό είναι τεράστιο θέμα, καθώς αναγκάζονται οι άνθρωποι να μετοικήσουν στην Αθήνα, προκειμένου να λάβουν βοήθεια», είπε.
Σύμφωνα με την ίδια, η πιο συνηθισμένη μορφή διατροφικής διαταραχής που καταγράφεται από το ξέσπασμα της πανδημίας είναι η ανορεξία, είτε περιοριστικού, είτε βουλιμικού τύπου, ενώ τα αιτήματα για βοήθεια κατά τη διάρκεια του lockdown αφορούσαν κυρίως ανορεξίες παιδιών, εφήβων και ενηλίκων χρόνιων πασχόντων. Όπως σημείωσε, αν και τη συγκεκριμένη περίοδο ο κόσμος στράφηκε στην κατανάλωση φαγητού, στους εφήβους ο εγκλεισμός δε λειτούργησε έτσι.
«Τα lockdown και ο περιορισμός στο σπίτι λειτούργησαν ριζικά και καθοριστικά για τους εφήβους. Τα παιδιά έχασαν εντελώς τον έλεγχο της ζωής και της καθημερινότητάς τους και έτσι, στράφηκαν πάρα πολύ στον έλεγχο της τροφής και του σώματός τους. Αυτό έγινε περιορίζοντας το φαγητό.
Παράλληλα, ήταν συνεχώς εκτεθειμένα στα social media, ενώ υπήρχαν και πάρα πολλά βίντεο, φωτογραφίες κτλ., που κινητοποίησαν επί της ουσίας, ως περιβαλλοντολογικός παράγοντας, την έναρξη της διατροφικής διαταραχής».
«Εγκεφαλικά προσδιοριζόμενη νόσος η διατροφική διαταραχή»
Σύμφωνα με την κ. Τσιάκα, η Διατροφική διαταραχή δεν αποτελεί μία καθαρόαιμη ψυχολογική νόσο, αλλά συνιστά μία εγκεφαλικά προσδιοριζόμενη νόσο.
«Πλήττεται πρωτίστως ο εγκέφαλος, πριν πληγεί το σώμα σε οποιαδήποτε άλλη μορφή. Όταν ένας έφηβος επηρεάζει και περιορίζει την τροφή του, τότε αλλάζει εντελώς τη βιοχημεία του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα αυτός να λειτουργεί με ένα διαφορετικό τρόπο στις συνάψεις, αλλά και στα εγκεφαλικά, νευροβιολογικά κυκλώματα. Όλο αυτό επηρεάζει και τη συμπεριφορά του εφήβου, άρα και τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του και αυτό είναι όλο το εύρος της διατροφικής διαταραχής».
«Η οικογένεια αποτελεί ένα εργαλείο, το οποίο στη χώρα μας δεν αξιοποιείται»
Αν και παγκοσμίως, στα προτεινόμενα πρωτόκολλα θεραπείας των διατροφικών διαταραχών, υπάρχει η άμεση εμπλοκή της οικογένειας (οικογενειακό μοντέλο θεραπείας), στη χώρα μας, κατά την κ. Τσιάκα, δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
«Όπου ακολουθείται το οικογενειακό μοντέλο θεραπείας, το οποίο δυστυχώς δεν υπάρχει στην Ελλάδα, τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά! Καταγράφεται σε ποσοστό 95% πλήρης ανάρρωση, στους εφήβους και τα παιδιά που πάσχουν από οποιαδήποτε μορφή διατροφικής διαταραχής.
Η οικογένεια αποτελεί ένα εργαλείο, το οποίο στη χώρα μας, δυστυχώς, δεν αξιοποιείται. Ο ρόλος των γονιών είναι κομβικός, κυρίως στους εφήβους και τα παιδιά. Χωρίς την οικογένεια και την εκπαίδευσή της, ως προς τον τρόπο διαχείρισης της νόσου, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να βγει ο ασθενής από αυτήν», είπε.
Ελληνίδα ηθοποιός: «Έχω περάσει νευρική ανορεξία και νευρογενή βουλιμία»
Όπως πρόσθεσε (από την πολυετή εμπειρία της), οι οικογένειες αντιλαμβάνονται τη νόσο όταν τα συμπτώματα είναι πλέον πολύ έντονα, γεγονός που σημαίνει ότι η νόσος έχει εξελιχθεί.
Δυσκολεύονται πάρα πολύ, γιατί δεν υπάρχει αρκετή ενημέρωση αναφορικά με τα πράγματα που πρέπει να προσέχουν, ενώ δεν υπάρχουν και αρκετοί ειδικοί στη χώρα, με αποτέλεσμα να υποτιμάται πάρα πολύ η νόσος στα αρχικά της στάδια.
Τα πρώτα σημάδια σε όσους πάσχουν από διατροφική διαταραχή
Σύμφωνα με την κ. Τσιάκα, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες αλλαγές στη συμπεριφορά των εφήβων, που μπορούν να χτυπήσουν προειδοποιητικό καμπανάκι στους γονείς, για την ύπαρξη διατροφικών διαταραχών.
«Αρχίζει και εκφράζεται μία δυσφορία γύρω από την τροφή, καθώς και ο φόβος μήπως χαθεί ο έλεγχος. Ένας έφηβος, ο οποίος είναι παγιδευμένος σε μια τόσο αρνητική εικόνα σώματος, σαφώς έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να εμπλακεί σε πρακτικές διατροφικών διαταραχών. Χτυπάει καμπανάκι. Άπαξ και το κάνει αυτό ένας έφηβος, τότε οι πιθανότητες να νοσήσει είναι πάρα πολύ μεγάλες», είπε.
Συγκεκριμένα:
- Το παιδί ή ο έφηβος αρχίζει να τροποποιεί λίγο τη διατροφή του, εκφράζοντας μεγάλη δυσαρέσκεια γύρω από το σώμα του. Λέει, “Θέλω να ξεκινήσω δίαιτα, να χάσω 1- 2 κιλά, βοήθησε με να το κάνω αυτό”.
- Ξαφνικά αρχίζει να μειώνει την τροφή και την ποικιλία, να πετάει έξω τους υδατάνθρακες, τα γλυκά, τα τηγανητά και να τρώει μόνο φρούτα, γιαούρτια ή μόνο πρωτεΐνη και συγκεκριμένα κοτόπουλο.
- Μπορεί να φεύγει μετά το γεύμα και να πηγαίνει στην τουαλέτα, να σταματάει να τρώει με την οικογένεια, να τρώει πολύ λιγότερο σε σχέση με αυτό που έτρωγε πριν, να αποφεύγει να βγει έξω με την οικογένεια για φαγητό ή να λέει ψέματα ότι βγήκε και έφαγε έξω με τους φίλους του κρέπα, βάφλα ή σουβλάκι…
- Μπορεί να κλειδώνει την πόρτα και να αρχίζει την άσκηση, να χρησιμοποιεί applications στο κινητό που μετρούν τις θερμίδες και τα βήματά του, να κάνει workout μέσω YouTube.
Όπως πρόσθεσε η κ. Τσιάκα, στην περίπτωση που οι οικογένειες αντιληφθούν οτιδήποτε από τα παραπάνω, θα πρέπει άμεσα να ζητήσουν βοήθεια από εξειδικευμένους ειδικούς στον χώρο των διατροφικών διαταραχών.
«Ένας ψυχολόγος, ο οποίος δεν είναι εξειδικευμένος, δεν μπορεί να βοηθήσει, καθώς δεν έχει την εμπειρία, αλλά και την επιστημονική κατάρτιση για να μπορέσει να διαχειριστεί και να βοηθήσει την οικογένεια, ως προς το πώς θα αντιμετωπίσει άμεσα το πρόβλημα. Επίσης, οι γιατροί δεν ξέρουν πάντα να κάνουν τη διάγνωση. Ένας παθολόγος πχ, με δεδομένο ότι δεν είναι οι διατροφικές διαταραχές στο πλαίσιο της εκπαίδευσής του, είναι πάρα πολύ δύσκολο να κάνει διάγνωση, εκτός και αν με κάποιο τρόπο είναι εκπαιδευμένος ή έμπειρος. Οι περισσότεροι παιδίατροι, δεν γνωρίζουν να κάνουν διάγνωση, αν και θα ήταν πάρα πολύ σημαντικό να γνωρίζουν. Από τους ψυχολόγους, μόνο οι εξειδικευμένοι μπορούν να κάνουν διάγνωση, όπως επίσης και οι εξειδικευμένοι ψυχίατροι», είπε.
Τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς πριν απευθυνθούν σε ειδικό
Σύμφωνα με την κ. Τσιάκα, ένας μεγάλος μύθος γύρω από τις διατροφικές διαταραχές είναι ότι τις προκαλούν οι οικογένειες.
«Οι οικογένειες δεν είναι υπεύθυνες για την πρόκληση της νόσου, είναι όμως υπεύθυνες για τη διατήρησή της. Οφείλουν να είναι λύση στο πρόβλημα και όχι το ίδιο το πρόβλημα. Αν δεν εκπαιδευτούν, δεν μπορούν να κάνουν τη διαχείριση. Οι άνθρωποι που δεν γνωρίζουν, συντονίζονται με τις συμπεριφορές της νόσου, με αποτέλεσμα να την ενισχύουν περαιτέρω», σημείωσε.
Όπως τόνισε, αρχικά οι γονείς πρέπει να είναι πιο παρατηρητικοί με τα παιδιά τους, ούτως ώστε, όταν επισκεφθούν έναν εξειδικευμένο ειδικό να μπορούν να του δώσουν μία πιο ολοκληρωμένη και ξεκάθαρη εικόνα. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να παρατηρούν:
- πώς αντιδρούν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια των γευμάτων
- με τι συχνότητα τρώνε
- την ποιότητα της τροφής που καταναλώνουν
- αν κάνουν άσκηση
- αν κοιτούν τις αντανακλάσεις του εαυτού τους στον καθρέφτη ή στα τζάμια ή οπουδήποτε αλλού
- αν κάνουν σύγκριση του σώματός τους, με το σώμα των άλλων. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί να τους ρωτάνε πάρα πολύ συχνά “Εγώ είμαι πιο παχιά από αυτήν ή αυτή από εμένα”.
Όπως πρόσθεσε η κ. Τσιάκα, σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις οι οικογένειες θα πρέπει να κινητοποιηθούν και να απευθυνθούν στον κατάλληλο ειδικό που θα τους βοηθήσει στη διαχείριση της νόσου και την εμπλοκή του εφήβου στη θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, ξεκαθάρισε ότι εξίσου σημαντική με την τελευταία, είναι και η εμπλοκή των οικογενειών στη διαδικασία.
«Δεν μπορεί ένας γονιός να κάνει μόνος του καλά το παιδί του. Χρειάζεται η οικογένεια να αναδιοργανωθεί και να αντιμετωπίσει με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο, την ασθένεια και όχι σαν κάτι απλό που βρίσκεται στο πλαίσιο της εφηβείας και θα περάσει. Πάρα πολλές οικογένειες έχουν πει, “Φάση είναι, θα περάσει…” και δυστυχώς, δεν πέρασε, με αποτέλεσμα τα παιδιά τους να είναι πλέον ενήλικες, χρόνια μέσα στη νόσο και να βασανίζονται», είπε στο star.gr.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
