Επτά κλινικές στην Ελλάδα έλαβαν σπέρμα από τον δότη, ο οποίος είναι φορέας γονιδιακής μετάλλαξης, που οδηγεί στην εκδήλωση καρκίνου. Στην χώρα μας έχουν γεννηθεί 18 παιδιά σε 11 οικογένειες με σπέρμα του συγκεκριμένου δότη και σύμφωνα με πληροφορίες στη εντοπίστηκαν τέσσερις περιπτώσεις παιδιών – φορέων της ίδιας μετάλλαξης.
Όπως αποκάλυψε χθες δημοσιογραφική έρευνα από 14 δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς, από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη έχουν γεννηθεί τουλάχιστον 197 παιδιά σε όλη την Ευρώπη και κάποια από αυτά έχουν φύγει ήδη από τη ζωή από καρκίνο.
Παιδιά γεννήθηκαν από σπέρμα με καρκινικό γονίδιο, κάποια και στην Ελλάδα
Η Εθνική Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στη χώρα μας εξέδωσε οδηγίες για ενημέρωση των οικογενειών που έχουν αποκτήσει παιδί με το γενετικό υλικό του Δανού δότη.
Έχουν ενημερωθεί επίσης οι Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής να παραπέμπουν τις οικογένειες σε γενετιστή, για συμβουλευτική αλλά και για γονιδιακό έλεγχο των παιδιών, ώστε να εντοπιστεί αν αυτά φέρουν την «επίμαχη» γονιδιακή μετάλλαξη που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.
Δεύτερη φορά μαμά η Ειρήνη: Νίκησε τον καρκίνο & έκανε μεταμόσχευση ωοθηκών
Σπέρμα με καρκινικό γονίδιο: Τι ορίζει η νομοθεσία στην Ελλάδα
Σύμφωνα με την έρευνα, ο Δανός δότης έδινε σπέρμα από το 2005 έως το 2022 και είχε χρησιμοποιηθεί σε τουλάχιστον 14 χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Συγκεκριμένα, σπέρμα του συγκεκριμένου δότη είχε χρησιμοποιηθεί σε:
- Δανία
- Βέλγιο
- Ισπανία
- Ισλανδία
- Γερμανία
- Ελλάδα
- Κύπρος
- Σκόπια
- Γεωργία
- Ουγγαρία
- Ιρλανδία
- Πολωνία
- Αλβανία
- Σερβία.
Όμως στην Ελλάδα, έως το 2017 δεν τηρούνταν Μητρώο σε αυτό το πεδίο σε ό,τι αφορά τους δότες και τις δότριες γενετικού υλικού, σπέρματος και ωαρίων αντίστοιχα.
Ο νόμος στην Ελλάδα ορίζει ανώτατο όριο παιδιών ανά δότη τα 12, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος αιμομιξίας (ήταν 10 και το ’24 έγινε 12). Σε αυτόν τον αριθμό δεν υπολογίζονται τα αδελφάκια.
Εμβόλιο mRNA: Αυξάνει το προσδόκιμο ζωής ασθενών με προχωρημένο καρκίνο;
Μια οικογένεια, για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσει τον ίδιο δότη για περισσότερα από ένα παιδιά και οι κάτοικοι εξωτερικού.
Όμως η εικόνα είναι σαφής από τη λειτουργία του Μητρώου και μετά. Επομένως, για το προηγούμενο διάστημα, από το 2005 ως το 2017, το πεδίο είναι θολό και οι Μονάδες πιθανόν να μην έχουν στοιχεία για τον έλεγχο που απαιτείται.
Όσον αφορά στους γενετικούς ελέγχους, ο νόμος στην Ελλάδα ορίζει τα δείγματα να εξετάζονται για κυστική ίνωση, μη συνδρομική κληρονομική βαρηκοΐα, στίγμα μεσογειακής αναιμίας και καρυότυπο.
Στο πλαίσιο πάντως των ελέγχων συμβατότητας μεταξύ δοτών και ληπτριών, κάποιος μπορεί να ζητήσει να ελεγχθούν και άλλα γονίδια.
Πώς χρησιμοποιήθηκε το σπέρμα του Δανού δότη στην Ευρώπη
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει νόμος που να ορίζει πόσες φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα ενός δότη σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο κάθε χώρα θέτει τα δικά της όρια, τα οποία όμως, όπως προκύπτει από την έρευνα, σε ορισμένες χώρες παραβιάστηκαν.
Για παράδειγμα, στο Βέλγιο, ένας δότης σπέρματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από έξι οικογένειες. Αντ' αυτού, 38 διαφορετικές γυναίκες γέννησαν 53 παιδιά από τον ίδιο δότη. Το όριο στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι 10 οικογένειες ανά δότη.
Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας πρότεινε πρόσφατα ένα όριο 50 οικογενειών ανά δότη. Ωστόσο, ανέφερε ότι αυτό δε θα μείωνε τον κίνδυνο κληρονομικότητας σπάνιων γενετικών ασθενειών. Αντίθετα, θα ήταν καλύτερο για την ευημερία των παιδιών που ανακαλύπτουν ότι είναι ένα από τα εκατοντάδες ετεροθαλή αδέλφια.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Άλαν Πέισι, πρώην διευθυντή της Τράπεζας Σπέρματος του Σέφιλντ και νυν αναπληρωτή αντιπρόεδρο της Σχολής Βιολογίας, Ιατρικής και Υγείας του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, οι χώρες εξαρτώνται από τις μεγάλες διεθνείς τράπεζες σπέρματος. Μάλιστα το ήμισυ του σπέρματος στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πλέον εισαγόμενο.
«Πρέπει να εισάγουμε από μεγάλες διεθνείς τράπεζες σπέρματος που το πωλούν και σε άλλες χώρες, γιατί έτσι βγάζουν τα χρήματά τους, και εκεί αρχίζει το πρόβλημα, γιατί δεν υπάρχει διεθνής νομοθεσία για το πόσο συχνά μπορείς να χρησιμοποιήσεις το σπέρμα» είπε στο BBC ωστόσο σημείωσε ότι θα ήταν αδύνατο να καταστεί το σπέρμα απολύτως ασφαλές.
«Δεν μπορείς να ελέγξεις τα πάντα, δεχόμαστε μόνο το 1% ή 2% όλων των ανδρών που υποβάλλουν αίτηση για να γίνουν δότες σπέρματος με την τρέχουσα διαδικασία ελέγχου, οπότε αν την κάνουμε ακόμα πιο αυστηρή, δε θα έχουμε καθόλου δότες σπέρματος – εκεί βρίσκεται η ισορροπία».
Σπέρμα με καρκινικό γονίδιο: Τι αναφέρει η δημοσιογραφική έρευνα
Ο συγκεκριμένος δότης ήταν φοιτητής όταν άρχισε να δωρίζει σπέρμα το 2005 και συνέχισε για περίπου 17 χρόνια. Ήταν υγιής και πέρασε όλους τους προβλεπόμενους ελέγχους. Ωστόσο, σε μέρος του γενετικού του υλικού υπήρχε μετάλλαξη στο γονίδιο TP53, το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στην προστασία του οργανισμού από την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.
Η μετάλλαξη αυτή δεν υπήρχε σε όλο το σώμα του δότη, αλλά σε έως και 20% του σπέρματός του. Όταν όμως ένα παιδί συλλαμβάνεται από αυτό το σπέρμα, η μετάλλαξη υπάρχει σε κάθε κύτταρο του σώματός του.
Η υπόθεση άρχισε να αποκαλύπτεται όταν γιατροί που εξέταζαν παιδιά με καρκίνο που συνδέεται με τη δωρεά σπέρματος εξέφρασαν ανησυχίες στην Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Γενετικής. Όπως ανέφεραν, είχαν εντοπίσει 23 παιδιά με τη μετάλλαξη από τα 67 παιδιά που ήταν γνωστά εκείνη την εποχή και δέκα από αυτά είχαν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.