Generation Z, γνωστή επίσης ως iGeneration, μετα-Millennials ή Homeland Generation. Έτσι αποκαλούνται παγκοσμίως οι σημερινοί έφηβοι και πολύ νέοι ενήλικες, που γεννήθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, ακριβώς μετά τους Millennials. Θα μπορούσαμε να τους αποκαλέσουμε και Generation Instagram ή Generation Snapchat, μια και, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Pew Research Center (Μάιος του 2018), το Instagram και το Snapchat–μαζί με το YouTube–είναι οι πιο δημοφιλείς online πλατφόρμες της αμερικανικής νεολαίας.
Και στην Ελλάδα, όμως, το Instagram και το Snapchat είναι τα δύο Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που έρχονται πρώτα στις προτιμήσεις των εφήβων, παρότι σχεδόν όλοι διαθέτουν λογαριασμό στο Facebook κι ας το θεωρούν το πιο ξεπερασμένο. Ένας από τους λόγους αυτής της αντίφασης είναι οι γονείς τους: «Ψιλοϋποχρεωτικά έχουμε “φίλους” τους γονείς μας στο Facebook», λένε τα παιδιά. Και περιγράφουν πώς βρέθηκαν να χρησιμοποιούν άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όταν, μικρότερα, ήθελαν να φτιάξουν προφίλ στο Facebook, οι γονείς τους δεν τους το επέτρεπαν, με αποτέλεσμα να στραφούν στις άλλες πλατφόρμες.
Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι η στροφή τους στις άλλες πλατφόρμες δεν είναι ενδεικτική του ζήλου τους να εκφραστούν σε αυτές, αφού – ιδίως οι έφηβοι – είναι ιδιαίτερα φειδωλοί με τις αναρτήσεις τους στα social media. Αντιθέτως, η εν λόγω στροφή είναι απλώς ενδεικτική της επιδίωξής τους να είναι μέσα στα πράγματα και να παρακολουθούν όσους επιθυμούν, χωρίς απαραίτητα να μοιράζονται υλικό που αφορά τους ίδιους. Η παρακολούθηση των αναρτήσεων άλλων, μάλιστα, αναφέρεται σε ορισμένες μελέτες ως ο βασικός λόγος χρήσης του Instagram.
Οι λόγοι που αναστέλλουν την έκφραση των νέων στα social media είναι πολλοί: Η γονεϊκή παρακολούθηση, τα σχόλια των «ακολούθων», η ανάγκη για ιδιωτικότητα. Οι έφηβοι προσέχουν πολύ ό,τι κάνουν share, γιατί – αντίθετα με πολλούς ενήλικες – έχουν πλήρη επίγνωση του τι σημαίνει «δικτυωμένο κοινό» και του πώς μία ανάρτηση μπορεί να γίνει ορατή σε φίλους φίλων, φέρνοντάς τους σε δύσκολη θέση.
Οι Marwick & Boyd, σε συναφή μελέτη τους του 2014,δίνουν ένα παράδειγμα του τι σημαίνει «δικτυωμένο κοινό» (networked public) και πώς δημιουργούνται ρωγμές ιδιωτικότητας στα social media: Ένας Πορτορικανός μαθητής, επίδοξος παίκτης αμερικανικού ποδοσφαίρου, προσπαθούσε να κάνει φίλους όλους τους προπονητές των μεγάλων ομάδων και, ταυτόχρονα, περιορίζοντας από τις ρυθμίσεις του Facebook ποιος βλέπει τι, πίστευε πως έλεγχε ό,τι δικό του βλέπουν οι προπονητές – ήθελε άλλωστε να πλασάρεται ως υπεύθυνος έφηβος που τον ενδιαφέρει μόνο το ποδόσφαιρο.
Όταν όμως κάποτε σχολίασε κάποιες εφηβικού χιούμορ, σαχλές φωτογραφίες ενός συμμαθητή του, τα σχόλιά του έγιναν ορατά και σε ορισμένους από τους προπονητές, με τους οποίους ο συμμαθητής του ήταν επίσης φίλος!
Η ιστορία που αναφέρουν οι Marwick & Boyd δείχνει, μεταξύ άλλων, το γιατί το χρονικό διάστημα για το οποίο εμφανίζεται το περιεχόμενο που αναρτάται σε ένα Μέσο μπορεί να έχει μεγάλη σημασία για τους εφήβους. Δείχνει επίσης τον λόγο που πολλοί νεαροί προτιμούν το Snapchat: Η συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι συνυφασμένη με το στοιχείο του εφήμερου, αφού οι αναρτήσεις σε αυτήν είναι ορατές για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια και μπορούν να διαβαστούν ορισμένες μόνο φορές και όχι περισσότερες.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με το feature των stories στο Instagram, οι οποίες παραμένουν ορατές για μόλις 24 ώρες και μετά εξαφανίζονται.
Όταν οι έφηβοι αποφασίζουν να κάνουν ανάρτηση στο Instagram, έστω κι αν πρόκειται απλώς για ένα story, το κάνουν για συγκεκριμένους λόγους, αρκετοί από τους οποίους συνδέονται με τον ναρκισσισμό: Κατασκευή ταυτότητας, προώθηση του εαυτού, τεκμηρίωση προσωπικών στιγμών (κάτι σαν τήρηση ηλεκτρονικού άλμπουμ) και γενικότερο στιλ (“coolness”).
Υπεισέρχονται επίσης θέματα ευκολίας και άνεσης, αλλά και δημοτικότητας: σύμφωνα με μελέτες, το sharing φωτογραφιών είναι μία από τις πιο δημοφιλείς onlineδραστηριότητες.
Το γεγονός ότι το Instagram μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από κινητά τηλέφωνα είναι επίσης μεταξύ των θετικών του σημείων για τους νέους, το 95% των οποίων – σύμφωνα με την προαναφερθείσα έρευνα του Pew Research Center –κατέχει «έξυπνο» κινητό τηλέφωνο, την ίδια στιγμή που το 45% δηλώνει ότι βρίσκεται onlineσυνεχώς. Αποδεικνύεται έτσι ότι η κίνηση του Facebook να εξαγοράσει το Instagram, έτσι ώστε να μη χάσει την πρόσβαση στο νεαρό κοινό, υπήρξε «σοφή».
Οι παραπάνω παρατηρήσεις επαληθεύονται και από μικρή έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τη Δημοσιογραφία στα τέλη Ιουνίου 2018, μέσω των Google Forms,σε δείγμα 50 αγοριών και κοριτσιών ηλικίας 13-17 ετών, όλων κατοίκων Αθηνών. Πιο συγκεκριμένα, το δείγμα περιλάμβανε 21 αγόρια (42%) και 29 κορίτσια (58%). Η έρευνα συνίστατο σε τέσσερις ερωτήσεις: (α) Ποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης προτιμάτε; (β) Γιατί; (γ) Αν δεν προτιμάτε το Facebook, μήπως φταίει γι’ αυτό το σκάνδαλο της Cambridge Analytica; και (δ) Ποια πλατφόρμα χρησιμοποιείτε εσείς προσωπικά για chat;
Στην πρώτη ερώτηση, η απάντηση μπορούσε να είναι μία από τις ακόλουθες: Instagram, Facebook, Tumblr, Snapchat, Twitter ή Άλλο. Οι 39 από τους 50, δηλαδή το 78% των ερωτηθέντων εφήβων, απάντησαν ότι προτιμούν το Instagram και μόνο οι 6 από τους 50, δηλαδή το 12%, απάντησαν ότι προτιμούν το Facebook. Ωστόσο, 1 ερωτηθείς (2%) στο «Άλλο» απάντησε το Messenger, προφανώς επειδή δεν έχει αντιληφθεί πλήρως την έννοια του ΜΚΔ και επειδή το Messengerείναι μεν featureτου Facebook, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και αυτόνομα. Υπήρξαν 2 ερωτηθέντες που απάντησαν ότι προτιμούν το Twitter (4%) και από 1 ερωτηθείς (2% έκαστος) που δήλωσε ότι προτιμά τα Tumblr και Snapchat.
Στη δεύτερη ερώτηση, που αφορούσε τους λόγους προτίμησης κάθε Μέσου, οι περισσότερες απαντήσεις (16 τον αριθμό) αναφορικά με το Instagram ήταν του τύπου «είναι πιο ενδιαφέρον», «είναι πιο ευχάριστο» ή «είναι πιο διασκεδαστικό», ενώ υπήρξαν κι εξειδικεύσεις («μπορείς να κάνεις τσατ, να βλέπεις φωτογραφίες και είναι πιο ενδιαφέρον από τα άλλα κοινωνικά μέσα! Είναι η χρυσή τομή ανάμεσα στο Facebook και στο Snapchat!» ή «Έχει τα πάντα! Να στείλεις βίντεο, φωτογραφίες στους άλλους, αλλά και να μιλήσεις με αυτούς με μηνύματα! Επιπλέον έχει και τις ιστορίες, που είναι κάτι σαν το Snapchat»). Κατά τη γνώμη 5 από τους ερωτηθέντες, το Instagram είναι πιο ασφαλές (ωστόσο οι ίδιοι 5 απάντησαν ότι δεν φταίει το σκάνδαλο της Cambridge Analytica που δεν χρησιμοποιούν το Facebook!). Ένας μόνο απάντησε ότι χρησιμοποιεί το Instagram για λόγους τεκμηρίωσης («Μου αρέσει πολύ να αποτυπώνω στιγμές σε φωτογραφίες») και ένας άλλος για τεχνικούς λόγους («Πιάνει λιγότερα δεδομένα στο κινητό»).
Οι απαντήσεις αποκαλύπτουν άγνοια, έως έναν βαθμό, των χαρακτηριστικών του Facebook ή την αδιαφορία των συμμετεχόντων να εξοικειωθούν περισσότερο μαζί του. Για παράδειγμα, τη δυνατότητα των stories (δηλαδή, της ανάρτησης φωτογραφιών με σχόλια, αυτοκόλλητα κ.λπ. που παραμένουν ορατές για 24 μόνο ώρες και μετά εξαφανίζονται) την προσφέρει πλέον και το Facebook, γεγονός που οι συμμετέχοντες έδειξαν να αγνοούν.
Αναφορικά με το Facebook, οι λόγοι που το χρησιμοποιούν οι έφηβοι που ρωτήθηκαν είναι η μεγαλύτερη ποικιλία περιεχομένου και το featureτου messenger, ενώ το Tumblr προτιμάται επειδή επιτρέπει στα μέλη του να «βρίσκουν καινούρια πράγματα», το Snapchat επειδή οι γονείς των παιδιών δεν τα αφήνουν ακόμη «να κάνουν κάποιο από τα άλλα», και το Twitterεπειδή «έχει όριο λέξεων και οι χρήστες αναγκάζονται να μπουν αμέσως στο θέμα».
Το σκάνδαλο της Cambridge Analytica επηρέασε αρνητικά ως προς το Facebook μόνο 8 από τους ερωτηθέντες, καθώς όμως 5, όπως είδαμε, απάντησαν ότι προτιμούν το Instagram για λόγους ασφάλειας και μάλιστα ορισμένοι το συνέκριναν και με το Facebook, τεκμαίρεται ότι μάλλον δεν είχαν ταυτίσει στο μυαλό τους τη διαρροή των προσωπικών στοιχείων με την επωνυμία Cambridge Analytica και άρα το ποσοστό αυτό πρέπει να αυξηθεί στο 26% (13 απαντήσεις).
Τέλος, στην ερώτηση ποια πλατφόρμα χρησιμοποιούν για chat, στην οποία απάντησαν οι 48 από τους 50 συμμετέχοντες στην έρευνα, η συντριπτική πλειονότητα (91,7%) απάντησε το Messenger και μόλις ένα 8,3% απάντησε το Viber ή το Instagram. Ακόμη κι εάν χρησιμοποιούν το Instagram ως ΜΚΔ, επομένως, οι έφηβοι επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω του Messenger, το οποίο ως featureσυνδέεται με το Facebook.
Ωστόσο, όπως επιμένουν οι ίδιοι, «το Facebook δεν είναι τόσο πρακτικό, έχει πολλά πράγματα που δεν μας ενδιαφέρουν. Το Instagram είναι πολύ πιο απλό». Αυτήν την ατάκα χρησιμοποιούν οι σημερινοί έφηβοι όσον αφορά τα ΜΚΔ· αυτοί που κάνουν browseστα διάφορα online stores, διότι προτιμούν το online shopping. Που χρησιμοποιούν καθημερινά You Tube και Netflix από τα κινητά τους, ακολουθούν πιστά πολλούς You Tubers και για τις σχολικές τους εργασίες συμβουλεύονται τη Wikipedia. Ζουν σε έναν νέο, δικό τους, κόσμο.
Πηγή: dimosiografia.com
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
