Αρκετά υψηλές θερμοκρασίες αναμένονται τις επόμενες ώρες, με τον υδράργυρο να «σκαρφαλώνει» πάνω από τους 40 °C σε πολλές περιοχές της χώρας. Ωστόσο, ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς εξηγεί γιατί τα μετεωρολογικά δεδομένα του καιρού για την ερχόμενη εβδομάδα δεν είναι σταθερά και μπορεί να αλλάξουν.
Καιρός: Έρχεται καύσωνας διαρκείας από Κυριακή – Στους 43◦C η θερμοκρασία
Καθώς πλησιάζουμε στο τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου, τα μετεωρολογικά μοντέλα συγκλίνουν σε ένα ιδιαίτερα θερμό επεισόδιο που διαφαίνεται να επηρεάζει τον ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδας, από τις 21 έως και τουλάχιστον τις 23 Ιουλίου.
Η τελευταία πρόγνωση του AIFS Ensemble (16 Ιουλίου 00Z) ενισχύει αυτήν την εκτίμηση, παρουσιάζοντας αξιόλογη θερμική μεταφορά στα 850 hPa, που ξεκινά το βράδυ της 20ής Ιουλίου και κορυφώνεται την 22η και 23η Ιουλίου, με θερμοκρασίες που ενδέχεται να αγγίξουν ή και να ξεπεράσουν το κατώφλι των 25°C σε εκείνο το επίπεδο της τροπόσφαιρας των 850 hPa.
Όπως σημειώνει ο κ. Κολυδάς, η στάθμη των 850 hPa (1500m) χρησιμοποιείται συχνά για την ανάλυση των θερμοκρασιακών μεταβολών στο κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελική διαμόρφωση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια επηρεάζεται από παράγοντες, όπως η παρουσία ή απουσία νεφών, καθώς και η ένταση και η διεύθυνση του ανέμου. Κατά κανόνα όμως η Θερμοκρασία στην επιφάνεια= Θερμοκρασία στα 850 hPa + 15°C. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στην Αθήνα υπάρχουν πιθανότητες να φτάσουμε ή να ξεπεράσουμε τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Όμως, η αναμενόμενη αυτή εξέλιξη έρχεται με αρκετές μετεωρολογικές επιφυλάξεις. Παρότι η γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας (μεταφορά από ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή) δείχνει να ευνοεί θερμές συνθήκες, η διασπορά των μελών του AIFS, αλλά και των άλλων μοντέλων μετά τις 21 Ιουλίου είναι αισθητά αυξημένη.
Αυτό σημαίνει ότι η πιθανότητα εκδήλωσης καύσωνα είναι μεν αυξημένη, αλλά όχι ακόμη 100% επιβεβαιωμένη ως προς την ένταση και τη διάρκεια. Η συμπεριφορά του μελτεμιού, η ενδεχόμενη μετατόπιση του αυλώνα στην κεντρική Ευρώπη και η δυναμική εξέλιξη της υψηλής πίεσης πάνω από τα Βαλκάνια, παραμένουν καθοριστικοί παράγοντες.
Η σύγκλιση, πάντως, προς θερμές συνθήκες είναι ορατή τόσο στο ECMWF, όσο και στο GFS και τώρα πλέον και στο AIFS, το οποίο μάλιστα παρουσιάζει μεγαλύτερη δυναμική θερμικής μεταφοράς σε ορισμένα μέλη. Η εμπειρική ανάγνωση τέτοιων ensemble διαγραμμάτων απαιτεί διαρκή παρακολούθηση, καθώς ένα σενάριο με θερμοκρασίες στα 850 hPa >24°C μπορεί να μεταφραστεί σε επιφανειακές μέγιστες >40–41°C, ιδιαίτερα σε ηπειρωτικά και αστικά περιβάλλοντα με χαμηλή νυχτερινή αποφόρτιση θερμότητας.
Προσεκτική ανάγνωση των χαρτών των 850 hPa
Η σταδιακή άνοδος της θερμοκρασίας τις επόμενες ημέρες αποτελεί μια εξελισσόμενη ατμοσφαιρική πραγματικότητα για τη χώρα μας, ειδικά για τα ηπειρωτικά τμήματα της νότιας και κεντρικής Ελλάδας. Η προσοχή πολλών έχει στραφεί στον χάρτη του ECMWF για τη στάθμη των 850 hPa τη Δευτέρα 21 Ιουλίου 2025, 03:00 UTC (06:00 τοπική ώρα), ο οποίος παρουσιάζει μια εντυπωσιακή εικόνα από πλευράς θερμοκρασιακής διάταξης.
Σε αυτό το επίπεδο (~1.500 μέτρα υψόμετρο), η θερμοκρασία του αέρα μάς δίνει μια εξαιρετικά αξιόπιστη ένδειξη για τη θερμική δυναμική που πρόκειται να εκδηλωθεί στην επιφάνεια – υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι οι συνθήκες είναι καθαρά διαυγείς και χωρίς εμπόδια ακτινοβολίας ή έντονα ρεύματα.
Ωστόσο, πίσω από αυτόν τον φαινομενικά εντυπωσιακό χάρτη, κρύβονται αβεβαιότητες και για τον λόγο αυτό χρειάζεται να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί στην ερμηνεία και στην επικοινωνία των προγνώσεων. Οι γραμμές με διακεκομμένο φούξια χρώμα αναπαριστούν τις ισόθερμες (θερμοκρασίες σε °C). Παρατηρούμε ότι η ισόθερμη των 25°C επεκτείνεται από τα νότια της Αλγερίας – Τυνησίας, περνά από τη θαλάσσια περιοχή νότια της Ιταλίας και της Σικελίας, αγγίζει το νότιο Ιόνιο, τα δυτικά και κεντρικά της Πελοποννήσου και διασχίζει το Αιγαίο, την Ανατολική Στερεά και Θεσσαλία, και εκτείνεται μέχρι τη δυτική Τουρκία (αν και διακόπτεται πρόσκαιρα) . Πρακτικά, αυτή η διάταξη είναι ενδεικτική θερμής μεταφοράς αέριας μάζας από τη βόρεια Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ελλάδα. Οι μαύρες ισοψείς απεικονίζουν το ύψος του επιπέδου των 850 hPa. Η διάταξη αυτή είναι συμβατή με καλοκαιρινές αντικυκλωνικές συνθήκες, που ευνοούν στασιμότητα και επιτρέπουν συσσώρευση θερμότητας στα κατώτερα στρώματα.
Γιατί δεν αρκεί ένας χάρτης για να «κηρύξουμε» καύσωνα
Η τάση θερμής μεταφοράς είναι ξεκάθαρη. Όμως, οι ισόθερμες δεν είναι προγνωστικά δεδομένα από μόνες τους, είναι σενάρια που προκύπτουν από στατιστικές πιθανότητες. Αυτός ο χάρτης ανήκει σε μία χρονική αποκοπή ενός μοντέλου (π.χ. ένα μέλος του ECMWF ή ο μέσος όρος), αλλά πίσω του κρύβεται η διακύμανση και η διασπορά των μελών.
Αυτό φαίνεται και από τα ensemble μετεωγράμματα που αναλύσαμε προηγουμένως: μετά την 21η Ιουλίου, οι διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες στα 850 hPa αυξάνονται αισθητά. Ορισμένα μέλη δίνουν 24–26°C, άλλα μόλις 21°C. Αυτή η ποικιλία στα σενάρια δεν επιτρέπει ακόμη ακριβείς εκτιμήσεις για τις μέγιστες θερμοκρασίες στην επιφάνεια ή τον καθορισμό της διάρκειας του επερχόμενου θερμού επεισοδίου.
Η ανάγκη για επιστημονική επιφύλαξη και δεοντολογική στάση
Είναι συχνό – και ίσως ανθρώπινο – να επικεντρώνεται η προσοχή στα νούμερα: «θα φτάσει 42°C», «το θερμότερο κύμα του καλοκαιριού», «ιστορικός καύσωνας».
Ωστόσο, η επιστημονική πρόγνωση δε λειτουργεί με τίτλους, αλλά με πιθανολογική εκτίμηση, συνεχές re-evaluation και επιφύλαξη. Κατά την άποψή μας είναι ακόμη νωρίς καθώς η διασπορά στα ensemble είναι υψηλή μετά τις 21/7 – και υπάρχει αβεβαιότητα για την ένταση.
Επίσης, δε γνωρίζουμε ακόμη τη συμπεριφορά του μελτεμιού, διότι αν ενισχυθεί, μπορεί να περιορίσει τις μέγιστες θερμοκρασίες, όπως και έγινε αυτή την περίοδο. Πάντως πρέπει να σημειώσω ότι ο δείκτης θερμικής καταπόνησης (WBGT) – που πρέπει να εξεταστεί εντός 2–3 ημερών πριν το επεισόδιο είναι αυτός που καθορίζει αν θα ληφθούν μέτρα για εργασία, ή τουριστικούς χώρους και έχουμε χρόνο να το δούμε μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Η ερχόμενη Παρασκευή 19 Ιουλίου είναι το κατάλληλο χρονικό ορόσημο για ασφαλέστερες εκτιμήσεις, καθώς τότε τα προγνωστικά μοντέλα θα έχουν βελτιωμένη σύγκλιση, η τάση του μελτεμιού θα είναι πιο σαφής και θα μπορούμε να συνδυάσουμε θερμοκρασία + υγρασία + άνεμο + ακτινοβολία για να υπολογιστεί ο δείκτης θερμικής καταπόνησης με πραγματικά δεδομένα. Θα είναι τότε σωστό να εκδοθούν οδηγίες από την Πολιτική Προστασία και όχι νωρίτερα.
Το επικείμενο θερμό επεισόδιο είναι πιθανό, αλλά δεν είναι ακόμη ώριμο για ανακοινώσεις επιπέδου καύσωνα. Οι χάρτες των 850 hPa είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την αναγνώριση θερμικών τασεών, αλλά όχι εργαλείο πανικού ή πρόωρων αριθμητικών εκτιμήσεων.
«Η δεοντολογική ευθύνη των μετεωρολόγων και των επιστημόνων είναι να ενημερώνουν με σαφήνεια αλλά και με ειλικρινή επιφύλαξη, όταν οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Η δημόσια εμπιστοσύνη στην πρόγνωση δεν ενισχύεται από υπερβολές, αλλά από αξιόπιστες, συγκρατημένες και έγκαιρες εκτιμήσεις, βασισμένες στα πιο πρόσφατα δεδομένα», υπογραμμίζει στο τέλος του κειμένου του ο κ. Κολυδάς.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.