Τα 20 χρόνια έκλεισε πριν λίγες ημέρες το ευρώ, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα με το οποίο πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους 340 εκατ. Ευρωπαίοι πολίτες.
Μέλη της ζώνης του ευρώ (Ευρωζώνη) είναι σήμερα οι χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία και η Φινλανδία.
Το Μονακό, ο Άγιος Μαρίνος και η Πόλη του Βατικανού χρησιμοποιούν επίσης το ευρώ βάσει επίσημης συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και κόβουν δικά τους κέρματα ευρώ. Η Ανδόρα υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 30 Ιουνίου του 2011 συμφωνία για να μπορέσει να κόψει δικά της κέρματα ευρώ από τον Ιούνιο του 2013, ενώ το Μαυροβούνιο και το Κόσοβο χρησιμοποιούν επίσης το ευρώ χωρίς επίσημη συμφωνία ενώ δεν είναι ούτε στην Ευρωπαϊκή 'Ενωση. Το ευρώ είναι υποχρεωμένες να υιοθετήσουν, μόλις θα πληρούν τα κριτήρια, οι Βουλγαρία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Κροατία και Τσεχία. Η Δανία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο (πριν το Brexit) έχουν επιλέξει να μην υιοθετήσουν το ευρώ.
1969: Η αρχή της ΟΝΕ στη Χάγη (1969)
Στη σύνοδο κορυφής της Χάγης, το 1969, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων προσδιόρισαν έναν νέο στόχο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: την Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Μια ομάδα, με επικεφαλής τον τότε πρωθυπουργό του Λουξεμβούργου Pierre Werner, κατάρτισε έκθεση η οποία προέβλεπε την επίτευξη πλήρους οικονομικής και νομισματικής ένωσης εντός δέκα ετών, βάσει ενός σχεδίουπου περιλάμβανε διάφορα στάδια. Ο τελικός στόχος ήταν η πλήρης ελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων, η πλήρης μετατρεψιμότητα των νομισμάτων των κρατών μελών και ο αμετάκλητος καθορισμός των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
1972: Φίδι… στη σήραγγα για τις ισοτιμίες των εθνικών νομισμάτων
Το 1972, στη σύνοδο κορυφής του Παρισιού, η Κοινότητα επιχείρησε να προσδώσει νέα ώθηση στη νομισματική ολοκλήρωση δημιουργώντας το «φίδι στη σήραγγα»: έναν μηχανισμό για οργανωμένη διακύμανση των εθνικών νομισμάτων (το «φίδι») μέσα σε στενά όρια διακύμανσης έναντι του δολαρίου (η «σήραγγα»). Έχοντας υποστεί πλήγματα από την πετρελαϊκή κρίση, την αδυναμία του δολαρίου και τις αποκλίνουσες οικονομικές πολιτικές, το «φίδι» έχασε τα περισσότερα μέλη του σε λιγότερο από δύο χρόνια και τελικά περιορίστηκε σε μια «ζώνη του γερμανικού μάρκου» που περιλάμβανε τη Γερμανία, τις χώρες της Μπενελούξ (Βέλγιο- Ολλανδία – Λπουξεμβούργο) και τη Δανία.
1978: Ο πρόδρομος του ευρώ: Ευρωπαϊκή Νομισματική Μονάδα (ECU)
Τον Ιούλιο του 1978, συμφωνήθηκε κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Βρέμης, η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος (ΕΝΣ). Το ΕΝΣ προέβλεπε τη διατήρηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών μεταξύ των νομισμάτων της ΕΟΚ εντός συγκεκριμένων ορίων και τη χρηματοδοτική στήριξη των παρεμβάσεων στις αγορές συναλλάγματος. Ένας από τους βασικούς πυλώνες ήταν η δημιουργία του «προδρόμου» του ευρώ, της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Μονάδα (ECU), που ήταν λογιστικό μέγεθος όμως και δεν κυκλοφορούσε σε φυσική μορφή.
Η ECU αποτελείτο από σταθερά ποσά των νομισμάτων των κρατών-μελών της ΕΟΚ και το ποσοστό συμμετοχής κάθε εθνικού νομίσματος υπολογιζόταν με βάση τη συμμετοχή της οικονομίας κάθε χώρας στο Aκαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Κοινότητας και το διακοινοτικό εμπόριο, όπως ανάλογα και με τον βαθμό της βραχυπρόθεσμης νομισματικής στήριξης κάθε νομίσματος.
1992: Συνθήκη του Μάαστριχτ: Ενιαία νομισματική πολιτική
Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση ή Συνθήκη του Μάαστριχτ που υπεγράφη στην πόλη της Ολλανδίας το 1992 προέβλεπε τη σταδιακή καθιέρωση μιας ενιαίας νομισματικής πολιτικής, των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον, και ενιαίο νόμισμα το οποίο θα διαχειριζόταν μια κεντρική τράπεζα. Η Συνθήκη προβλέπει τη δημιουργία της ΟΝΕ με πρώτο στάδιοτην ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων μεταξύ των κρατών μελών·
1994: Η αντίστροφη μέτρηση για το Ευρώ με το ΕΝΙ
Το 1974 ιδρύεται το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ινστιτούτο (ΕΝΙ), πρόγονος της ΕΚΤ με έδρα τη Φρανκφούρτη, με στόχο τον έλεγχο των οικονομικών και νομισματικών πολιτικών των κρατών – μελών, σε συνεργασία με τις κεντρικές τράπεζες, όπως και την προετοιμασία του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού τομέα για τη μετάβαση στο ενιαίο νόμισμα. Απαγορεύεται στις κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών να παρέχουν τη δυνατότητα υπεραναλήψεων ή άλλων πιστώσεων προς τις κυβερνήσεις και να αγοράζουν ομόλογα και έντοκα γραμμάτια χωρών απευθείας από τους εκδότες. Τα κράτη μέλη υποχρεώνονται να ξεκινήσουν τις διαδικασίες ανεξαρτητοποίησης των κεντρικών τραπεζών και να αποφεύγουν τα υπέρογκα ελλείμματα, αποστέλλοντας ανά τακτά χρονικά διαστήματα στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
1999: Η δημιουργία του ευρώ
Το 1999 δημιουργείται «τυπικά» το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα, αρχικά μόνο σε λογιστική-ηλεκτρονική μορφή. Καθορίζεται η τελική μετατροπή της ισοτιμίας των εθνικών νομισμάτων έναντι του ευρώ. Το τρίτο στάδιο, της καθιέρωσης ενιαίου νομίσματος, βρίσκεται υπό εξέλιξη από την 1η Ιανουαρίου 1999 και προβλέπει τη βαθμιαία καθιέρωση κοινής νομισματικής πολιτικής υπό την αιγίδα της ΕΚΤ. Η μετάβαση στο τρίτο στάδιο προϋπέθετε την επίτευξη υψηλού βαθμού διατηρήσιμης σύγκλισης. 19 από τα 28 κράτη μέλη προχώρησαν στο τρίτο στάδιο της ΟΝΕ και επομένως έχουν το ευρώ ως κοινό νόμισμα, αλλά ενδιάμεσα ένα από τα κράτη τα οποία δεν είχαν υιοθετήσει ακόμη το ευρώ, το Ηνωμένο Βασίλειο, αποφάσισε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και συνεπώς δεν τίθεται πλέον ζήτημα ένταξης στον ενιαίο χώρο του ευρώ.
2002: Κυκλοφορία του ευρώ σε φυσική μορφή ως ενιαίο νόμισμα
Η εισαγωγή του ευρώ σε πραγματική μορφή πραγματοποιήθηκε την 1/1/2002, με ενιαία πλέον νομισματική πολιτική, την οποία χαράσσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία ιδρύθηκε στη θέση του ΕΝΙ, σε συνεργασία με τις κεντρικές τράπεζες Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ διορίζονται από τις κυβερνήσεις και εγκρίνονται από το ΕΝΣ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
2009-2015: Κλυδωνισμοί στο ευρώ από την κρίση χρέους
Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ το 2008, μεταδόθηκε ως κρίση χρέους από το 2009 στην ΕΕ, με χώρες τις ευρωζώνης να δοκιμάζονται σκληρά (Ιρλανδία, Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία), με το ευρώ να κλυδωνίζεται. Η συμμετοχή μάλιστα της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ βρέθηκε να κρέμεται σε μια κλωστή, τόσο το 2010, όσο και το 2015. Τα προβλήματα ύπαρξης του ευρώ σήμερα δείχνουν ότι ξεπεράσθηκαν, αλλά μετά την εκδήλωση της ευρωπαϊκής κρίσης δημοσίου χρέους, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί για την ενίσχυση της ΟΝΕ, με ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και στόχο την επίτευξη μιας πραγματικής οικονομικής, χρηματοπιστωτικής, δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης σε τρία στάδια (το αργότεροέως το 2025).
Ο… πανηγυρισμός Γιούνκερ και Ντράγκι για το ευρώ
"Πού είναι σήμερα οι καθηγητές και οι δημοσιογράφοι που έλεγαν ότι το Ευρώ δεν πρόκειται ποτέ να λειτουργήσει;" διερωτήθηκε δημόσια ο Πρόεδρος της Κομισιόν Ζ.Κ.Γιούνκερ κατά την τελετή για τα 20 χρόνια του κοινού νομίσματος στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. "Το Ευρώ είναι η πιο απτή εκπροσώπηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης", δήλωσε από την πλευρά του ο Μ. Ντράγκι για τα 20 χρόνια του κοινού νομίσματος.
Του Αλέξη Διακόπουλου
(με πληροφορίες από την ιστοσελίδα της ΕΚΤ (ecb.eu)
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
