Και βρισκόμαστε πάλι στην ίδια συζήτηση… Ποιος είναι άραγε ο ρόλος της γυναίκας; Πώς αυτοπροσδιορίζεται μια γυναίκα; Πώς πρέπει να φέρεται; Τι όνειρα πρέπει να έχει; Τι φιλοδοξίες; Άραγε δικαιούται να έχει όνειρα και φιλοδοξίες;
Πριν από λίγο καιρό όταν το κίνημα #metoo στην Ελλάδα ήταν στο αποκορύφωμά του φαινόταν πως η κοινωνία άρχισε να συνειδητοποιεί το δικαίωμα της γυναίκας να πει «όχι» σε έναν άνδρα και να μην ανέχεται σεξιστικές και κακοποιητικές συμπεριφορές από το άλλο φύλο.
Έρχεται όμως ένα σποτάκι και μάλιστα για το ευαίσθητο και δύσκολο θέμα της υπογονιμότητας και υπογεννητικότητας στην Ελλάδα που απέδειξε πόσο εδραιωμένα είναι τα στερεότυπα στην κοινωνία μας για τον ρόλο της γυναίκας;
Σύμφωνα με το σποτάκι η γυναίκα είναι απλά μια αναπαραγωγική μηχανή. Γεννιέται η ίδια και ανατρέφεται μόνο και μόνο για να γίνει μητέρα! Τι κι αν ζούμε στο 2021; Ο αναχρονισμός είναι βαθιά ριζωμένος, ακόμα και στους επιστημονικούς κύκλους, όπως αποδεικνύεται.
Για μια ακόμα φορά η ευθύνη για το μέλλον της χώρας πέφτει στους ώμους της γυναίκας. Βλέπετε η υπογονιμότητα είναι αποκλειστικά γυναικείο… «κουσούρι». Εκείνες φταίνε γιατί ξαφνικά αποφάσισαν ότι δε θέλουν να είναι… δούλες και κυρές στα σπίτια τους, αλλά άκουσον άκουσον διεκδίκησαν το δικαίωμα στη μόρφωση, στην καλλιέργεια, στην καριέρα.
Και η απόφαση αυτή είχε κι έχει κόπο, υπερπροσπάθεια, άγχος, πείσμα, δάκρυα, αδικία και προκατάληψη. Γιατί για κάποιο λόγο η κοινωνία μας εμπιστεύεται στη γυναίκα να γεννήσει και να αναθρέψει τους πολίτες του αύριο, αλλά, άκου τώρα, δεν την έχει ικανή να αναλάβει καίριες θέσεις ευθύνης σε μια επιχείρηση.
Ας επιστρέψουμε όμως στο θέμα της μητρότητας, της γονεϊκότητας, της γονιμότητας και της υπογονιμότητας. Μπορεί άραγε μια γυναίκα να αποφασίσει η ίδια τι θα κάνει με τη μήτρα της; Είναι άραγε υπεύθυνη για την υπογεννητικότητα στην Ελλάδα η απόφασή της για χειραφέτηση; Φυσικά και όχι…
Μία γυναίκα που θέλει να γίνει μητέρα και ταυτόχρονα να εργάζεται και να είναι παραγωγική έχει να αντιμετωπίσει σοβαρές πρακτικές δυσκολίες. Το κράτος που κόπτεται για το μέλλον της χώρας είναι ανύπαρκτο, αλλά φροντίζει πάντα να δείχνει τη γυναίκα ως υπεύθυνη γι’ αυτό.
Πώς θα αποφασίσει μια γυναίκα να κάνει παιδί στα 28 όταν ξέρει πολύ καλά πως η μητρότητα στην αγορά εργασίας θεωρείται μειονέκτημα; Είστε παντρεμένη; Έχετε παιδάκια; Πόσα παιδάκια έχετε; Δεν έχετε παιδάκια; Σκέφτεστε να κάνετε; Αυτές είναι μερικές από τις βασικές ερωτήσεις σε πολλές συνεντεύξεις για εργασία, ειδικά αν η γυναίκα είναι πάνω από τα 30. Αν έχει παιδί ξεκινά με μειωμένες πιθανότητες σε σχέση με τις υποψήφιες χωρίς παιδί, καθώς το παιδί σημαίνει υποχρεώσεις, δεσμεύσεις και αγωνίες που μπορεί να διασπάσουν την προσοχή της από την εργασία.
Αν δεν έχει, γνωρίζει εκ των προτέρων πως ακόμα κι αν θέλει να γίνει μητέρα θα το τρενάρει ένα δύο χρόνια μέχρι να εδραιωθεί στο εργασιακό της περιβάλλον.
Κι όταν έρθει με το καλό το παιδάκι αρχίζουν άλλες δυσκολίες και άγχη. Γιατί η εργαζόμενη μητέρα δεν προστατεύεται από το κράτος, ούτε και διευκολύνεται. Δεν υπάρχουν για παράδειγμα διευκολύνσεις στα ωράρια, όπως γίνεται στο εξωτερικό. Δεν υπάρχουν ειδικές παροχές, όπως γυναίκες που παρέχονται από το κράτος ως νταντάδες. Ακόμα και στους βρεφονηπιακούς σταθμούς υπάρχουν οικονομικά και άλλα κριτήρια που αποκλείουν πολλές εργαζόμενες μητέρες.
Κι ερχόμαστε στο ευαίσθητο θέμα της υπογονιμότητας. Χιλιάδες ζευγάρια αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα, με απίστευτο άγχος καθώς εκτός από μια επίπονη σωματικά και ψυχολογικά διαδικασία είναι και αρκετά δαπανηρή. Το κόστος αυτής της διαδικασίας μάλιστα είναι πολλές φορές αποτρεπτικό για τα ζευγάρια, αφού δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά. Κι εδώ το κράτος δεν κάνει απολύτως τίποτα για να διευκολύνει τα ζευγάρια, αντίθετα ισχύουν άκαμπτες γραφειοκρατικές διαδικασίες που επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την ψυχολογία τους.
Αλλά η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα είναι βασικό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα όμως για το οποίο δεν υπάρχει η θέληση να επιλυθεί και οι κυβερνώντες αρκούνται απλώς σε θεωρητικές συζητήσεις, όπου και πάλι αυτό το αόρατο δάχτυλο δείχνει προς τη γυναίκα.
Υπάρχουν επίσης οι γυναίκες που δε θέλουν να υποβάλουν το σώμα και την ψυχή τους στη διαδικασία της εξωσωματικής. Που δε θέλουν να τρυπάνε το κορμί τους και να το γεμίζουν ορμόνες, αλλά έχουν περίσσευμα αγάπης στην καρδιά τους για να το προσφέρουν σε κάποιο από τα χιλιάδες παιδιά που βρίσκονται στα ιδρύματα.
Κι εκεί τα εμπόδια φαντάζουν ανυπέρβλητα. Αναμονή που τσακίζει κόκαλα, γραφειοκρατία, ζευγάρια που η ζωή τους μπαίνει στο μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί αν είναι ικανά για γονείς. Κι έτσι αγκαλιές μένουν άδειες και παιδικές καρδιές μένουν με πληγές.
Και τέλος, ακόμα κι αν δεν το πιστεύετε, υπάρχουν και εκείνες οι γυναίκες που δε θέλουν να γίνουν μητέρες. Που έχουν αποφασίσει ότι δε θέλουν να αναλάβουν τον ρόλο της μητέρας, χωρίς αυτό να τις κάνει λιγότερο γυναίκες, λιγότερο ανθρώπους ή λιγότερο άξιες.
«Το σποτ άγγιξε ευαίσθητες χορδές, αλλά είπε την ωμή αλήθεια», είπε ο γυναικολόγος Κ. Πάντος. Ναι η αλήθεια είναι πως η γονιμότητα έχει όριο ηλικίας, αυτό έχει ορίσει η φύση, και ναι οι γυναίκες πρέπει να ενημερωθούν για τα περιθώρια και τις επιλογές που έχουν.
Όμως δεν είναι αλήθεια ότι η μητρότητα είναι αυτοσκοπός, ούτε χρέος της γυναίκας απέναντι στη χώρα. Η μητρότητα περικλείει το άπαν της ύπαρξης, τη ζωή, την προσφορά, την ανιδιοτελή αγάπη, τη φροντίδα, την αλληλεγγύη, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι μια γυναίκα που δεν μπόρεσε ή δε θέλησε να γίνει μητέρα έχει κάποια αόρατη κοινωνική αναπηρία.
Η γυναίκα, μητέρα ή όχι, είναι παρούσα σε όλες τις δραστηριότητες της κοινωνίας και προσφέρει φροντίδα και αγάπη είτε με την εργασία της, είτε με την εθελοντική της δράση, είτε με τη στάση ζωής της. Βρίσκεται αντιμέτωπη κάθε φορά με το αναχρονιστικό παρελθόν, στέκεται σαν κυματοθραύστης απέναντι σε ιδεοληψίες και στερεότυπα και συνεχίζει να δίνει ένα διαρκή αγώνα.
Μπορεί λοιπόν να κάνει κι ένα, και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά, γνωρίζοντας ότι αναλαμβάνει την ευθύνη του μέλλοντος ολομόναχη, χωρίς καμία ουσιαστική κρατική στήριξη.
Μπορεί να μην κάνει κανένα και με θάρρος να αντιμετωπίζει τα βλέμματα λύπησης και απόρριψης από τα συντηρητικά κομμάτια της κοινωνίας για την επιλογή της αυτή.
Μπορεί να ανοίξει την αγκαλιά της σε άλλα παιδιά που την έχουν ανάγκη, χωρίς η ίδια να γεννήσει, προσφέροντας όμως απλόχερα αγάπη κι ευτυχία.
Με άλλα λόγια μπορεί να αποφασίσει ποιον δρόμο θα πάρει στη ζωή της χωρίς να πάρει την άδεια κανενός, χωρίς ενοχές και χωρίς αυτομαστίγωμα.
