Ένας κύκλος 15 ετών φαίνεται να έκλεισε για τον Αλέξη Τσίπρα με τη σημερινή του απόφαση να παραιτηθεί από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μετά τη μεγάλη και διπλή εκλογική ήττα στις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2023.
Παραιτήθηκε ο Τσίπρας: «Δε θα είμαι υποψήφιος για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ»
Ο πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα, έγινε ευρέως γνωστός όταν τον Οκτώβριο του 2005 προτάθηκε από τον τότε πρόεδρος του Συνασπισμού Αλέκο Αλαβάνο, ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων παρά τις αντιδράσεις όσων τάχθηκαν υπέρ της υποψηφιότητας του ιστορικού στελέχους της ανανεωτικής Αριστεράς Μιχάλη Παπαγιαννάκη. Στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2006 ο Α. Τσίπρας έλαβε ποσοστό 10,5% και συνολικά 4 έδρες στο δημοτικό συμβούλιο.
Στις 10 Φεβρουαρίου του 2008, το 5ο συνέδριο του ΣΥΝ, πάλι με πρόταση Αλαβάνου, εξέλεξε πρόεδρο τον Τσίπρα με 840 ψήφους (70,4%) έναντι 342 του Φώτη Κουβέλη (28,7%). Σε ηλικία 33 ετών, ο Τσίπρας έγινε ο νεότερος αρχηγός πολιτικού κόμματος στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας.[Ο Αλέκος Αλαβάνος, τον οποίο διαδέχθηκε, παρέμεινε πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ.
Παραίτηση Τσίπρα: Πότε συνεδριάζει η ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ για την εκλογή Προέδρου
Τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ο Τσίπρας καταλόγισε πολιτικές ευθύνες στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και απέρριψε την κριτική της ΓΓ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα, ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ χαϊδεύει τα αυτιά των κουκουλοφόρων». Ζήτησε μεταξύ άλλων τον αφοπλισμό της αστυνομίας, την κατάργηση των ΜΑΤ,
Στις ευρωεκλογές του 2009, ο ΣΥΡΙΖΑ απέσπασε το 4,7% των ψήφων, ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο των προηγούμενων εθνικών εκλογών, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά. Τον Αύγουστο, μετά από εισήγηση του γραμματέα του Συνασπισμού, Δημήτρη Βίτσα, ο Τσίπρας έκανε πρόταση για έκτακτο συνέδριο που θα έκρινε το ζήτημα της ηγεσίας, στρεφόμενος κατά του Α. Αλαβάνου, σε μια «μάχη» που χαρακτηρίσθηκε από ορισμένους «κομματική πατροκτονία».
Η πρόταση απορρίφθηκε από την ΚΠΕ, ενώ στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στη Βουλή με 4,6%, με τον Τσίπρα να εκλέγεται βουλευτής για πρώτη φορά (Α΄ Αθηνών) και στη συνέχεθα πρόεδρος της ΚΟ.
Τον Δεκέμβριο του 2010 εξελέγη αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
«Γενναία απόφαση» - Το σχόλια στο Twitter για την παραίτηση Τσίπρα
Διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ
Κατά την πρώτη περίοδο ηγεσίας του, ο Τσίπρας κατηγορήθηκε από κομματικούς αντιπάλους του για λαϊκισμό. Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2009 θεωρήθηκαν μεγάλη αποτυχία και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τέσσερις βουλευτές της «Ανανεωτικής Πτέρυγας» του ΣΥΝ να αποχωρήσουν από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοστάτη τον Φώτη Κουβέλη και να ιδρύσουν τη ΔΗΜΑΡ.
Η άνοδος στις εκλογές του 2012
Αξιοποιώντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τις αποκαλούμενες «πολιτικές του Μνημονίου», ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Μαΐου 2012 έλαβε ποσοστό 16,78%,[50] επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα μεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόμμα της Αριστεράς.
Μετά τις εκλογές του Μαΐου 2012, τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκαν κι άλλο στις δημοσκοπήσεις, ενώ σε ορισμένες από τις οποίες εμφανιζόταν ως πρώτο κόμμα. Λόγω της αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου, για τις οποίες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα εξελίσσονταν σε μονομαχία μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ. Τελικά, στις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου του 2012 , ο ΣΥΡΙΖΑ κατετάγη δεύτερο κόμμα (26,89%) με διαφορά μικρότερη των 3 μονάδων από τη ΝΔ, η οποία σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ.
Τον Ιούλιο του 2013 έλαβε χώρα το ιδρυτικό του συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ως ενιαίο πολιτικό κόμμα, κατά το οποίο εξελέγη πρόεδρος του κόμματος με ποσοστό 74%.
Πορεία προς την εξουσία
Εν όψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2014 (αυτοδιοικητικές εκλογές και ευρωεκλογές), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να αναβαθμίσει την σημασία του αποτελέσματος, προσδίδοντάς του χαρακτήρα δημοψηφίσματος, μια πολιτική απόφαση που δέχτηκε να ακολουθήσει και η πλευρά του Πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά. Παράλληλα, τον Δεκέμβριο του 2013, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επέλεξε τον Αλέξη Τσίπρα ως υποψήφιο για τη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέλαβε την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές του 2014 (26,56% έναντι 22,72% της ΝΔ) και κέρδισε τις περιφέρειες Αττικής και Ιονίων Νήσων.
Τον Σεπτέμβριο του 2014 παρουσίασε σε ομιλία του στη ΔΕΘ το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ («Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης»), που συνίστατο στη διαπραγμάτευση του ελληνικού δημόσιου χρέους και μία δέσμη πολιτικών και οικονομικών μέτρων, το κόστος εφαρμογής των οποίων υπολογίστηκε από το κόμμα σε 11,3 δισ. ευρώ και από το Υπουργείο Οικονομικών σε 17 έως 27 δισ.[61]
Πρώτη πρωθυπουργία (Ιανουάριος-Αύγουστος 2015)
Στις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με 36,3% και 149 έδρες.[4] Το πρωί της επομένης, ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Πάνο Καμμένο, πρόεδρο των Ανεξάρτητων Ελλήνων, ο οποίος ανακοίνωσε την πρόθεση συνεργασίας για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Την ίδια μέρα ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμο Β´ και έπειτα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, που του έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και τον όρκισε Πρωθυπουργό.[62][63]
Κατά την πρώτη συνάντηση του νέου υπουργικού συμβουλίου, ο Τσίπρας δήλωσε ότι οι προτεραιότητες της κυβέρνησής του είναι η καταπολέμηση της «ανθρωπιστικής κρίσης» στην Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και η εφαρμογή των υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η κατάργηση των πολιτικών ιδιωτικοποίησης της προηγούμενης κυβέρνησης.
Στις 20 Φεβρουαρίου, το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία με την Ελλάδα για παράταση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης για τέσσερις μήνες. Ο Τσίπρας επίσης ταξίδεψε στη Μόσχα, στις 8 Απριλίου, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει την στήριξη της Ρωσικής κυβέρνησης. Στις 22 Ιουνίου, παρουσίασε μια νέα ελληνική πρόταση στη σύνοδο κορυφής, η οποία περιελάμβανε την σταδιακή αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη και τον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης. Προσφέρθηκε επίσης να μεταρρυθμίσει το σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας για να καθορίσει το βασικό επιτόκιο στο 23%.
Το δημοψήφισμα
Στις 26 Ιουνίου του 2015, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το οποίο ενέκριναν 178 βουλευτές και προκηρύχθηκε από τη Βουλή στις 28 Ιουνίου 2015. Στις 29 Ιουνίου οι ελληνικές τράπεζες παρέμειναν κλειστές, ώστε να επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων (capital controls) και διαπραγμάτευση των μετοχών και των ομολόγων στην Ελλάδα σταμάτησε. Το δημοψήφισμα, που διεξήχθη στις 5 Ιουλίου 2015, είχε το ερώτημα εάν έπρεπε να εγκριθούν τα μέτρα λιτότητας που απέστειλαν με τη μορφή τελεσιγράφου οι δανειστές στην κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 61,31% υπέρ του ''ΟΧΙ''.
Το 3ο μνημόνιο
Μετά από εφτά ημέρες διαπραγμάτευσης, στις 13 Ιουλίου 2015, ο Τσίπρας κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές. Η Ελλάδα έλαβε δάνειο ύψους έως 86 δισ. ευρώ, το οποίο παραδόθηκε σταδιακά από τον Αύγουστο του 2015 μέχρι τον Ιούνιο του 2018. Σε αντάλλαγμα, έπρεπε να αυξήσει τον ΦΠΑ, να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ, να μειώσει αυτόματα τις δημόσιες δαπάνες για να πάρει πρωτογενή πλεονάσματα, να μεταρρυθμίσει τη δικαιοσύνη, να ακολουθήσει τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, να ανακαλέσει τους νόμους που ψήφισε ο Τσίπρας, εκτός από τον νόμο που αφορά την «ανθρωπιστική κρίση», να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, να ιδιωτικοποιήσει 50 δισεκατομμύρια περιουσιακά στοιχεία του κράτους και να μειώσει το κόστος του δημόσιου τομέα. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα έλαβε το πακέτο Γιούνκερ (35 δισ. ευρώ), που προορίζονταν να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Στις 14 Αυγούστου, το ελληνικό κοινοβούλιο υποστήριξε τη νέα συμφωνία διάσωσης της χώρας, αν και περισσότεροι από 40 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν κατά της συμφωνίας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Τσίπρας στηρίχθηκε στη ψήφιση του μνημονίου σε άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης (Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι).
Νέες εκλογές
Τον Αύγουστο του 2015, ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα την παραίτηση της κυβέρνησης, με σκοπό τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών τον επόμενο μήνα. Μετά την αποτυχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης να σχηματίσουν κυβέρνηση, υπηρεσιακή πρωθυπουργός της Ελλάδας ανέλαβε η πρόεδρος του Αρείου πάγου, Βασιλική Θάνου. Αυτή η απόφαση προκάλεσε την αποχώρηση μελών της κυβέρνησης και βουλευτών από τον ΣΥΡΙΖΑ και την προσχώρηση πολλών από αυτών στη Λαϊκή Ενότητα
Δεύτερη πρωθυπουργία (Σεπτέμβριος 2015-Ιούλιος 2019)
Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 20 Σεπτεμβρίου, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε και πάλι πρώτο κόμμα, αυτήν τη φορά με ποσοστό 35,5% και 145 έδρες και συνεργάστηκε ξανά με τους ΑΝΕΛ, σχηματίζοντας κυβέρνηση υποστηριζόμενη από 155 βουλευτές. Από τον Ιούνιο του 2018 και έπειτα, λόγω ανεξαρτητοποιήσεων, η κυβερνητική πλειοψηφία αποτελούνταν από 152 συνολικά βουλευτές.
Στις 8 Μαΐου 2016, η Βουλή ενέκρινε νέα μέτρα λιτότητας που περιελάμβαναν την αύξηση των φόρων για τους μεσαίους και υψηλού επιπέδου εισοδηματίες και την πραγματοποίηση περικοπών που θα εξοικονομούσαν περίπου το 3% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Οι μεταρρυθμίσεις περιλάμβαναν επίσης την κατάργηση των εκπτώσεων φόρου προστιθέμενης αξίας, τη μείωση των συντάξεων και την αύξηση της απορρύθμισης. Στις 22 Μαΐου 2016, ο Τσίπρας πέρασε περαιτέρω μέτρα λιτότητας.
Επίσης, δημιουργήθηκε ένας νέος οργανισμός ιδιωτικοποίησης, ο οποίος θα είχε 99ετή θητεία για την ανάπτυξη και πώληση κρατικής ιδιοκτησίας. Ο Τσίπρας υπερασπίστηκε την υιοθέτηση νέων φορολογικών μέτρων, δηλώνοντας "Η άνοιξη μπορεί να έχει σχεδόν τελειώσει, αλλά προσβλέπουμε σε μια οικονομική άνοιξη και μια επιστροφή στην ανάπτυξη φέτος".
Έξοδος από τον μηχανισμό στήριξης
Στις 22 Ιουνίου 2018, ο Τσίπρας ανακοίνωσε την οριστική έξοδο από τη δανειακή σύμβαση στις 20 Αυγούστου 2018,[74] καθώς και τη λήξη του μηχανισμού στήριξης της χώρας, αλλά με πολυετή επιτήρηση.[75][76] Με τη νέα συμφωνία, η Ελλάδα πέρασε σε ένα νέο καθεστώς το οποίο απομάκρυνε τις ασφυκτικές ανάγκες χρηματοδότησης. Επίσης, ο Τσίπρας χαριτολογώντας στην εκδήλωση που έλαβε χώρα στο Ζάππειο, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη πολιτική του καριέρα με γραβάτα τονίζοντας ότι: «Έχω μία δυσκολία αλλά θα το συνηθίσω. Τα στοιχήματα είναι για να υλοποιούνται, όταν κερδίζονται».
Από τις 20 Οκτωβρίου 2018 ανέλαβε παράλληλα με την προεδρία της κυβέρνησης και το Υπουργείο Εξωτερικών, Το οποίο παρέδωσε στον Γιώργο Κατρούγκαλο μετά τον ανασχηματισμό τον Φεβρουάριο του 2019.[87]
Η Συμφωνία των Πρεσπών
Το 2019 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ολοκλήρωσε την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, που πήρε το όνομα Βόρεια Μακεδονία. Σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ονομασίας και υπερψήφισε τη συμφωνία, αλλά κόμματα της αντιπολίτευσης και στελέχη των ΑΝΕΛ αντέδρασαν[90] σε αυτό το σενάριο και άσκησαν έντονη κριτική στον Αλέξη Τσίπρα για τις επιλογές της κυβέρνησης. Η συμφωνία με τον πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ υπογράφηκε στις Πρέσπες στις 17 Ιουνίου 2018.
Τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης[ άσκησαν έντονη κριτική με τη Νέα Δημοκρατία να καταθέτει πρόταση δυσπιστίας, που όμως καταψηφίστηκε. Στις 25 Ιανουαρίου 2019, η συνθήκη των Πρεσπών υπερψηφίστηκε στη βουλή με 153 ψήφους[και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019.
Επιστροφή στην αξιωματική αντιπολίτευση
Στις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2023 ήταν υποψήφιος στις εκλογικές περιφέρειες Σερρών, Δωδεκανήσου και Α' Πειραιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξέλεξε βουλευτής και στις τρεις περιφέρειες με τον Τσίπρα να επιλέγει να κρατήσει τη βουλευτική έδρα στην Α' Πειραιά στη βραχύβια Βουλή των μόλις δύο ημερών της ΙΘ' Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Περιόδου.
Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2023 ήταν υποψήφιος στις εκλογικές περιφέρειες Α' Πειραιά, Ρεθύμνου και Β2' Αθηνών.
Η παραίτηση στο Ζάππειο
Μετά το αρνητικό εκλογικό αποτέλεσμα του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς και σε αυτές τις εθνικές εκλογές που επιβεβαίωσε τους αρνητικούς για το κόμμα εκλογικούς συσχετισμούς που είχαν διαμορφωθεί στις πρώτες εκλογές, ο Αλέξης Τσίπρας στις 29 Ιουνίου 2023 ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό του διάγγελμα στο Ζάππειο ότι παραιτείται από το αξίωμα του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και ότι δεν θα διεκδικήσει εκ νέου την αρχηγία του κόμματος στις επερχόμενες εσωκομματικές εκλογές, προκειμένου να κλείσει ο «ιστορικός κύκλος» του ΣΥΡΙΖΑ με τον ίδιο επικεφαλής για να δρομολογηθεί «μία διαδικασία βαθιάς ανανέωσης και επανίδρυσης» του κόμματος, την οποία ερμήνευσε ως επακόλουθο της αποτίμησης της λαϊκής ετυμηγορίας.
