Όχι, τα θερμόμετρα στη Βραζιλία ΔΕΝ έδειξαν 58,5 βαθμούς Κελσίου

Τις τελευταίες ημέρες πολλά μέσα ανέφεραν πώς σύμφωνα με το σύστημα προειδοποίησης Rio Alerta της Βραζιλίας, την Τρίτη 14 Νοεμβρίου το θερμόμετρο έδειξε θερμοκρασία 58,5 βαθμών Κελσίου στην πόλη του Rio de Janeiro. Την «είδηση» είδαμε επίσης το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με τα Ellinika Hoaxes, ο ισχυρισμός αυτός είναι παραπλανητικός.

Tα δημοσιεύματα ανέφεραν μεταξύ άλλων τα εξής:

H Βραζιλία πήρε «φωτιά» – 58,5 βαθμούς Κελσίου έγραψαν τα θερμόμετρα

Οι θερμοκρασίες είναι κατά τουλάχιστον 5° Κελσίου πάνω από τις φυσιολογικές για την εποχή

Το εθνικό ιστορικό υψηλό θερμοκρασίας καταρρίφθηκε χθες Τρίτη στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου τα θερμόμετρα έδειξαν ως και 58,5° Κελσίου, ανακοίνωσαν οι αρχές της μεγαλούπολης της Βραζιλίας.

Μεγάλο μέρος της μεγαλύτερης χώρας της Λατινικής Αμερικής δοκιμάζεται από το σαββατοκύριακο εξαιτίας ακραίου καύσωνα. Το εθνικό ινστιτούτο μετεωρολογίας (INMET) έθεσε 15 πολιτείες, στο νοτιοανατολικό, στο κεντροδυτικό και στο βόρειο τμήμα της χώρας, καθώς και την πρωτεύουσα, την Μπραζίλια, σε κατάσταση μέγιστου συναγερμού.

Χθες Τρίτη, το σύστημα Alerta Rio κατέγραψε την υψηλότερη θερμοκρασία αφότου άρχισαν να τηρούνται συστηματικά δεδομένα για αυτήν, το 2014: έφθασε τους 58,5° Κελσίου.

Το προηγούμενο ιστορικό υψηλό, που ήταν οι 58° Κελσίου, είχε καταγραφεί μόλις τον Φεβρουάριο.
Η ονομαστική πρόβλεψη για τη θερμοκρασία χθες Τρίτη ήταν πως θα έφθανε τους 39° Κελσίου.

Τι ισχύει

Προτού εξετάσουμε τον ισχυρισμό, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως στη μετεωρολογία, εκτός από τη μέτρηση της πραγματική θερμοκρασίας του περιβάλλοντος με τη χρήση θερμόμετρων, συναντάται και η έννοια του Δείκτη Θερμότητας, στα αγγλίκά “Heat Index”, η οποία είναι ανάλογη του δείκτη αισθητής θερμοκρασίας. Η τιμή του δείκτη αυτού συχνά διαφέρει, έως και αρκετούς βαθμούς Κελσίου, από την πραγματική θερμοκρασία που καταγράφεται με συμβατικά μέσα. Αυτό συμβαίνει διότι οι μετεωρολόγοι, προκειμένου να υπολογίσουν τον δείκτη θερμότητας, λαμβάνουν υπόψιν τους επιπλέον μετεωρολογικά στοιχεία.

Όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα του meteo.gr, ο δείκτης θερμότητας υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψιν τη θερμοκρασία του αέρα και τα ποσοστά σχετικής υγρασίας, και αποσκοπεί στον υπολογισμό των επιπτώσεων των μετεωρολογικών δεδομένων στον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, τονίζεται πως οι τιμές που εκφράζουν τις εν λόγω επιπτώσεις αποτελούν θεωρητικές τιμές, καθώς εξαρτώνται επίσης από παράγοντες όπως την ηλικία, το φύλο, και την υγεία του κάθε ατόμου:

Ο δείκτης θερμότητας (heat index) αποτελεί ένα μέτρο του κατά πόσο η θερμοκρασία του αέρα σε συνδυασμό με τα ποσοστά σχετικής υγρασίας επηρεάζουν στην αίσθηση άνεσης ή δυσφορίας του πληθυσμού, καθώς και τις συνέπειες που μπορεί να υποστεί ο ανθρώπινος οργανισμός. Το καλοκαίρι και γενικά σε οποιαδήποτε θερμή περίοδο ο ανθρώπινος οργανισμός με τη διαδικασία της εφίδρωσης διατηρεί τη θερμοκρασία του εντός των φυσιολογικών ορίων. Ο ιδρώτας, που κατά κύριο λόγο αποτελείται από νερό, εξατμίζεται απομακρύνοντας θερμότητα από το σώμα με αποτέλεσμα να δροσίζεται το δέρμα. Ωστόσο αν η σχετική υγρασία του αέρα κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, τότε η παραπάνω διαδικασία ελαττώνεται με αποτέλεσμα τον περιορισμό της εξάτμισης. Έτσι το σώμα αδυνατεί να αποβάλλει το πλεόνασμα θερμότητας, αισθανόμενο πλέον υψηλότερη θερμοκρασία από την πραγματική. Αυξανόμενου του δείκτη θερμότητας, περιορίζεται το αίσθημα άνεσης και σταδιακά προκύπτει αίσθημα δυσφορίας. Πέρα από κάποια όρια του δείκτη οι επιπτώσεις στην υγεία είναι αρκετά σοβαρές.

Στον πίνακα παρουσιάζεται ο δείκτης θερμότητας ως συνάρτηση της θερμοκρασίας σε βαθμούς Κελσίου και της σχετικής υγρασίας εκφρασμένης ως ποσοστό επί τοις εκατώ, ενώ παρατίθενται και οι επιπτώσεις στον πληθυσμό. Σημειώνεται ότι τόσο οι επιπτώσεις αυτές, όσο και το αίσθημα δυσφορίας, αποτελούν θεωρητικές μέσες τιμές σχετικά με τον πληθυσμό. Στην πραγματικότητα εξαρτώνται και από άλλες παραμέτρους, όπως το φύλο, η ηλικία, η ένδυση, η φυσική κατάσταση και εν γένει η υγεία του κάθε ατόμου.

Στον ανωτέρω πίνακα βλέπουμε, για παράδειγμα, πως με θερμοκρασία 30 βαθμών και σχετική υγρασία 60% ο δείκτης θερμότητας βρίσκεται στους 39 βαθμούς Κελσίου, εννέα βαθμούς πάνω από την πραγματική θερμοκρασία:

Ανάλογοι πίνακες, όπως αυτός της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και εργαλεία υπολογισμού, μπορεί να εμφανίζουν διαφορετικές τιμές στον δείκτη θερμότητας, γεγονός που υποδηλώνει διαφορές στον τρόπο μέτρησης του. Η Εθνικής Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των Η.Π.Α. για παράδειγμα, αναφέρει πως, τουλάχιστον για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο τρόπος υπολογισμού του δείκτη θερμότητας διαμορφώνεται ανάλογα με τις τιμές της υγρασίας και της θερμοκρασίας:

Ανάλογος δείκτης, ο Δείκτης Ψυχρότητας, στα αγγλικά “wind chill”, υπολογίζεται με βάση τη θερμοκρασία και την ταχύτητα του ανέμου για τον υπολογισμό των επιπτώσεων μετεωρολογικών δεδομένων στο γενικό πληθυσμό κατά τους χειμερινούς μήνες. Δεδομένου του ότι στη χώρα μας κατά τη σύνταξη του παρόντος άρθρου διανύουμε τον τελευταίο μήνα του φθινοπώρου, μπορούμε να φέρουμε ως παράδειγμα τον δείκτη ψυχρότητας σε δύο μετεωρολογικούς σταθμούς της Αττικής.

Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, στον μετεωρολογικό σταθμό της Πάρνηθας, στις 18 Νοεμβρίου 2023 και ώρα 01:10, καταγράφηκε πραγματική θερμοκρασία 10.4 βαθμών Κελσίου. Λόγω της ταχύτητας του ανέμου όμως, στα 27.4 χιλιόμετρα ανά ώρα, η αίσθηση ψύχους, δηλαδή ο δείκτης ψυχρότητας καταγράφεται τέσσερις βαθμούς χαμηλότερα, στους 6.4 βαθμούς Κελσίου:

Πηγή: Ellinika Hoaxes