«Επιμείνετε στις μεταρρυθμίσεις, είναι προς όφελος της Ελλάδας» δηλώνει σε συνέντευξή του στο star.gr ο Πανίκος Δημητριάδης, ο πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (ΚΤΚ) και ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές του «θρίλερ» της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο.
Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ, με αφορμή το νέο του βιβλίο «A Diary of the Euro Crisis in Cyprus» για το οποίο -όπως τονίζει- υπάρχει μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον, μιλάει για την κρίση που παραλίγο να βγάλει την Κύπρο από το ευρώ και οδήγησε στο κούρεμα καταθέσεων, κάνοντας λόγο για «πόλεμο» με το πολιτικό σύστημα αλλά και για ευθύνες που έχουν αναδειχθεί αλλά όχι αποδοθεί.
Αναφέρεται και στην Ελλάδα, που ακόμη αναζητά το φως από το τούνελ μετά από 8 χρόνια μνημονίων, δηλώνοντας βέβαιος πως η έξοδος από την κρίση θα έρθει αν εφαρμόσουμε το πρόγραμμα που έχουμε συμφωνήσει. Παράλληλα μας καλεί να αποτινάξουμε τον τίτλου του «κακού» για την τρόικα, σημειώνοντας πως «δεν θέλει το κακό της Ελλάδας».
Ο κ. Δημητριάδης αναφέρεται και στην ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, η οποία «δοκιμάστηκε» τον καιρό της κρίσης, ενώ -στον απόηχο της απόφασης για την έξοδο της Βρετανίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση- μιλά για την άνοδο του λαϊκισμού στον ευρωπαϊκό πολιτικό λόγο, εξηγώντας ότι οδηγεί σε πολύ επικίνδυνες καταστάσεις.
Ο Πανίκος Δημητριάδης ανέλαβε διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου επί προεδρίας Νίκου Χριστόφια στις 3 Μαΐου του 2012, τη χρονιά που ουσιαστικά ξεκίνησε η κρίση της Κύπρου, η μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην ιστορία της.
«Όταν ανέλαβα, είχα μπροστά μου μια ωρολογιακή βόμβα. Η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος ήταν αρκετά οδυνηρή και έπρεπε να γίνουν πάρα πολλά για την αποφυγή της πλήρους κατάρρευσής του και της άτακτης χρεοκοπίας της Κύπρου που οδηγούσε στην έξοδο από την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση» επισημαίνει.
Οι κυπριακές τράπεζες ήδη αντιμετώπιζαν έντονο πρόβλημα λόγω (και) του PSI, του «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων τον Μάρτιο του 2012. «Οι ζημιές του “κουρέματος” ήταν η κορυφή του παγόβουνου» εξηγεί, κάνοντας λόγο για δάνεια που δίνονταν ανεξέλεγκτα τα προηγούμενα χρόνια και καταγράφονταν ως εξυπηρετούμενα ενώ δεν ήταν. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί δραματικά το εισόδημα των κυπριακών τραπεζών που πίστεψαν ότι τα ελληνικά ομόλογα με τις υψηλές αποδόσεις (λόγω του αυξημένου κινδύνου) θα ήταν η λύση.
Μέσα από το βιβλίο του, ένα ημερολόγιο γεγονότων και «ένα πολιτικό θρίλερ», όπως το χαρακτήρισε ο πρώην Επίτροπος Όλι Ρεν, αλλά και στη συνέντευξή του στο star.gr, ο κ. Δημητριάδης μιλά για πολιτικές ευθύνες για την κρίση στην Κύπρο, που, όπως υποστηρίζει, δεν έχουν ακόμη αποδοθεί.
Ξεκαθαρίζοντας πως η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη από την θεραπεία, περιγράφει μια εφιαλτική κατάσταση, όπου σχεδόν όλο το πολιτικό σύστημα της Κύπρου δεν αντιλαμβανόταν τους κινδύνους και «βρισκόταν σε κατάσταση άρνησης» σχετικά με τη σοβαρότητα της κατάστασης στο τραπεζικό σύστημα. «Κάποιοι έχουν τεράστιες πολιτικές ευθύνες για την παραλίγο χρεοκοπία της χώρας και δεν τις ανέλαβαν. Γι’ αυτό και σήμερα ακόμη, που βγαίνει το βιβλίο, μου κάνουν επιθέσεις» επισημαίνει.
Ο ίδιος, μιλά για μία άνευ προηγουμένου κατάσταση τις μέρες του «κουρέματος»* : «Οι τραπεζίτες όταν αντιλήφθηκαν τι θα γινόταν, είπαν “καλύτερα τότε να φύγουμε από την ευρωζώνη”. Το είπαν και στον Πρόεδρο (σ.σ.: εννοεί τον κ.Αναστασιάδη, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον κ. Χριστόφια τον Φεβρουάριο του 2013), τον οποίο και επηρέαζαν, μην παρουσιάζοντας τα πραγματικά στοιχεία».
Περιγράφοντας την πρώτη τους συνάντηση μετά την ανάληψη των καθηκόντων του κ. Αναστασιάδη, έκανε λόγο για έναν «θυμωμένο» Πρόεδρο: «Καταλαβαίνω το γεγονός ότι ήταν “θυμωμένος”, δεδομένης της έντασης και της κρισιμότητας των στιγμών. Με σόκαρε όμως το ότι μου είπε τα ίδια που έλεγαν και οι τραπεζίτες, ότι ήταν “φουσκωμένες” οι ζημιές των κυπριακών τραπεζών. Αυτοί το καταλαβαίνω γιατί τα έλεγαν. Ήταν μεγάλο λάθος το να υιοθετεί τις θέσεις τους ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χωρίς καν να ακούσει την κεντρική τράπεζα. Το αντιλήφθηκε ευτυχώς σε σύντομο χρονικό διάστημα, όταν του το είπε η κυρία Μέρκελ».
Ο κ. Δημητριάδης παραιτήθηκε τον Μάιο του 2014 από τη θέση του κεντρικού τραπεζίτη της Κύπρου, μετά από έναν χρόνο προστριβών με την κυβέρνηση του κ. Αναστασιάδη (τις οποίες περιγράφει γλαφυρά στο βιβλίο του) για το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης και αναδιάρθρωσης των κυπριακών τραπεζών. Στο βιβλίο, μάλιστα, υποστηρίζει πως το «κούρεμα» των καταθέσεων, που ήρθε σαν σοκ στην Κύπρο, ήταν ιδέα του νυν Προέδρου της Κύπρου.
«Ως διοικητής της κεντρικής τράπεζας, δεν μπορούσα να πω πολλά πράγματα. Θα δημιουργούσα προβλήματα στη ρευστότητα αλλά και στους θεσμούς του κράτους. Τώρα μπορώ να πω πολύ περισσότερα. Και έχω καθήκον προς την ιστορία να το κάνω, δεν μπορούν να με σταματήσουν και να με φιμώσουν» τονίζει ο ίδιος, «απαντώντας» σε όσους ασκούν κριτική στο γιατί επέλεξε να εκδώσει το βιβλίο του τώρα, λίγους μήνες πριν τις κυπριακές εκλογές.
«Το βιβλίο δημιουργεί θόρυβο στην Κύπρο, και όχι μόνο. Αυτό σημαίνει ότι πονάει η αλήθεια. Είναι η κατάθεσή μου στην ιστορία» σημειώνει, αποκαλύπτοντας πως σε συνάντηση τραπεζιτών στην Ινδονησία του είπαν -μεταξύ σοβαρού και αστείου- πως το βιβλίο είναι καλό υλικό για ταινία του Χόλιγουντ.
Όπως εξομολογείται, τα 2 χρόνια που παρέμεινε στην θέση του διοικητή της ΚΤΚ έζησε πάρα πολλές εντάσεις, σε σημείο να αντιμετωπίσει και προβλήματα υγείας.
«Όταν έφυγα, όμως, παρέδωσα ένα τραπεζικό σύστημα που ήδη είχε κάνει αρκετά βήματα σταθεροποίησης, ένα πλήρως ανακεφαλαιοποιημένο τραπεζικό σύστημα. Άλλοι έκαναν τις ζημιές και άλλοι προσπάθησαν να τις διορθώσουν» σημειώνει, εξηγώντας πως μετά την αποχώρησή, τον Μάιο του 2014, το ΔΝΤ έκανε μια επιθεώρηση και είπε πως η σταθεροποίηση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος είναι αξιοσημείωτη. «Είμαι υπερήφανος γι’ αυτό» σημείωσε, την ώρα που η Κύπρος ήδη έχει συμπληρώσει ενάμιση χρόνο από την έξοδο από το μνημόνιο.
Παράλληλα, θίγει και το θέμα της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών, τονίζοντας με νόημα πως σε στιγμές κρίσης όχι μόνο δεν πρέπει να αμφισβητείται η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών αλλά αντίθετα να ενισχύεται: «Σε στιγμές κρίσης όπως αυτή που βίωσε η Κύπρος και βιώνει η Ελλάδα, η κεντρική τράπεζα μοιραία μπαίνει και σε άλλα χωράφια, της επιτήρησης και της εξυγίανσης τραπεζών. Και αυτά είναι κατ’ εξοχήν πολιτικά θέματα. Για να κάνεις αυτό, χρειάζεσαι ακόμη περισσότερη ανεξαρτησία, όχι λιγότερη. Αλλά εκεί δυστυχώς δεν υπάρχει ομοφωνία, ακόμη και ανάμεσα σε στελέχη της ΕΚΤ».
«Είμαι σίγουρος πως η Ελλάδα θα δει το φως στο τούνελ, αν επιμείνει στην εφαρμογή του προγράμματος» υπογραμμίζει ο κ. Δημητριάδης, αναφερόμενος στο ελληνικό πρόγραμμα.
Όπως εξηγεί, αντλώντας εμπειρία από τη θητεία του και τις επαφές του, «έχω εμπιστοσύνη στους τεχνοκράτες της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δεν θέλουν το κακό της Ελλάδας».
«Πολλές αποφάσεις είναι οδυνηρές πολιτικά αλλά δεν έχω καμία αμφιβολία ότι αυτά που γίνονται, οι μεταρρυθμίσεις, είναι προς όφελος της χώρας. Αυτοί (σ.σ.: η τρόικα) ενδιαφέρονται για τη μακροχρόνια βιωσιμότητα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και όλης της ευρωζώνης και της ΕΕ» σημειώνει ο πρώην διοικητής της ΚΤΚ.
Μάλιστα, μας καλεί να αποτινάξουμε τον ρόλο του «κακού» από την τρόικα ή «θεσμούς, όπως πιο εύηχα τους αποκαλείτε»: «Η δική μου εμπειρία με τα παιδιά της τρόικα, όταν τους είδα και δουλέψαμε το πρόγραμμα, είναι ότι είχαν στο μυαλό τους τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα του μέσου Κύπριου φορολογούμενου. Και αυτό δεν το είδα πάντοτε στους πολιτικούς μας. Είναι πολύ εύκολο να τα ρίχνουμε όλα σε αυτούς, αυτά που μας έλεγαν ήταν βασικά πράγματα».
Σχολιάζοντας τις προβλέψεις του ΔΝΤ σε Ελλάδα και Κύπρο, ο κ. Δημητριάδης τόνισε πως η Κύπρος επωφελήθηκε κατά κάποιον τρόπο από τα λάθη του ΔΝΤ στην Ελλάδα.
«Είναι ένα ζήτημα που αναλύω και εξηγώ στο βιβλίο. Ήταν και ο λόγος που επέμειναν με χαμηλότερο δείκτη βιωσιμότητας χρέους, αλλά και επίσης ότι δεν έπεσαν έξω στις προβλέψεις όπως έγινε στην Ελλάδα. Επέμεινα να χρησιμοποιήσουν λογικούς πολλαπλασιαστές για να αποφύγουμε εκείνο που έγινε στην Ελλάδα, όπου το ΔΝΤ υποεκτίμησε τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής λιτότητας» επισημαίνει ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης της Κύπρου.
«Θυμάμαι μάλιστα», προσέθεσε, «που η κυρία Λαγκάρντ μου επιβεβαίωσε ότι έλαβαν σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες μου στο κυπριακό πρόγραμμα».
Αναφερόμενος στο Brexit, ο κ. Δημητριάδης -ο οποίος έχει ζήσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη Βρετανία- αποδίδει την απόφαση των Βρετανών για έξοδο της χώρας τους από την Ε.Ε. στον λαϊκισμό.
«Όταν λες κάτι συνέχεια, ο κόσμος τελικά το πιστεύει. Και έτσι πείστηκε ο βρετανικός λαός ότι φταίνε για όλα οι Βρυξέλλες και ψήφισαν να φύγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί μας στραγγαλίζει και παίρνει αποφάσεις αντιδημοκρατικά» σημειώνει.
«Υπάρχει γενικώς πολύς λαϊκισμός στην πολιτική και μας οδηγεί σε πολύ επικίνδυνες καταστάσεις, όπως η αύξηση του εθνικισμού. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι η Ε.Ε. δημιουργήθηκε ως έργο ειρήνης» καταλήγει.
Συνέντευξη στον Πέτρο Κατσαβριά
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.* Info: Στις 25 Ιουνίου 2012, η Κύπρος αιτήθηκε την ένταξή της στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν αρκετούς μήνες, με την τρόικα να ζητά δύσκολα μέτρα όπως περικοπές μισθών και κοινωνικών παροχών και αύξηση της φορολογίας. Η συμφωνία τελικά επήλθε στις 16 Μαρτίου 2016, με μνημόνιο που προέβλεπε δάνειο 10 δισ. ευρώ και άπαξ φορολόγηση καταθέσεων (6,7% για καταθέσεις έως 100.000 ευρώ και 9,9% για καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ). Η συμφωνία αυτή απορρίφθηκε από την κυπριακή Βουλή και με την πλάτη στον τοίχο η Κύπρος δέχθηκε νέο σχέδιο του Eurogroup και της τρόικας στις 25 Μαρτίου που προέβλεπε κούρεμα 40% στις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ και συγχώνευση της Λαϊκής Τράπεζας με την Τράπεζα Κύπρου μετά τον διαχωρισμό της πρώτης σε «καλή» και «κακή» τράπεζα.
