Της «μόδας» είναι ελέω κινηματογράφου και της ταινίας «Η πιο σκοτεινή ώρα», η ενασχόληση με τη ζωή του Ουίνστον Τσώρτσιλ και την πολιτική του δράση - ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν από 53 χρόνια παρά μία ημέρα σαν σήμερα (στις 24/1/1965) - ενώ σημαντική θέση έχει στην πλοκή ο ρόλος του και στα πρώτα επεισόδια της τηλεοπτικής σειράς Crown του Netflix.
Για να φτάσει όμως να γίνει «Πατέρας της Νίκης» ο Βρετανός πολιτικός και να εισέλθει στα όρια της πολιτικής μορφής –μύθου, χρειάσθηκε πρώτα να γίνει «αποδιοπομπαίος τράγος» και στη συνέχεια να προσπαθήσει να αλλάξει τη ροή του ρεύματος της κοινής γνώμης. Η ιστορική αλήθεια είναι ότι κανείς δεν ήθελε να ακούσει τις προειδοποιήσεις του για το ποιες ήταν οι πραγματικές προθέσεις του Χίτλερ. Ακόμη και οφθαλμοφανή πράγματα οι κυβερνήσεις που προηγήθηκαν παρίσταναν ότι δεν τις έβλεπαν, όπως την βήμα –βήμα παραβίαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών από τη Γερμανία.
Παρότι επίσης η νίκη τελικά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κάλυψε τα όσα προηγήθηκαν, είναι αλήθεια ότι ουδείς ήθελε να ακούσει κουβέντα για πολεμική προετοιμασία στη Μεγάλη Βρετανία της δεκαετίας του’ 30, καθώς το σοκ από το μακελειό που είχε προκαλέσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ακόμη μεγάλο και οι πληγές δεν είχαν ακόμα επουλωθεί στην κοινωνία αλλά και στην οικονομία. Το μεγαλύτερο μέρος των Εργατικών, όπως επίσης σημαντικό μέρος των Φιλελεύθερων και των Συντηρητικών στους οποίους ανήκε ο Τσώρτσιλ, όπως και σύσσωμοι οι λίγοι αλλά δυναμικοί κομμουνιστές, είχαν ταχθεί ενάντια στους προληπτικούς εξοπλισμούς και διατήρησαν την ίδια στάση ακόμη και όταν ο Χίτλερ άρχισε να δείχνει τα «δόντια» του.
Ούτε η ταπεινωτική ουσιαστικά για τη Βρετανία Συμφωνία του Μονάχου, με την οποία επικυρώθηκε η προσάρτηση της Τσεχοσλοβακίας στη ναζιστική Γερμανία έγινε αφορμή για πραγματική αφύπνιση, ενώ έδωσε αφορμή μέχρι και για… πανηγυρισμούς ότι ο πόλεμος αποφεύχθηκε!
Αυτή η τόσο μεγάλη επιθυμία όμως για τη διατήρησή της ειρήνης, στην ουσία την υπονόμευε. Ουδείς γνωρίζει ποιος θα ήταν ο ρους της ιστορίας αν αρκετά χρόνια νωρίτερα, όταν ο νεοεκλεγμένος Χίτλερ παραβίαζε τα όρια της αποστρατικοποιημένης ζώνης, οι Βρετανοί δέχονταν την πρόταση των Γάλλων να εισβάλουν στην ίδια ζώνη. Αν και η υποθετική απάντηση ανάγεται στον χώρο της μεταφυσικής και του ταξιδιού στον χρόνο, το πιθανότερο είναι πάντως πως αν ο Χίτλερ είχε υποστεί μία ταπεινωτική ήττα, όπως ήταν βέβαιο (καθώς στερείτο παντελώς σχεδόν εξοπλισμών), θα είχε εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη της Γερμανίας, λόγω της περιπέτειας που την ενέπλεξε και η ανθρωπότητα θα γλίτωνε πολλά δεινά.
Τι κατάφερε όμως ο Τσώρτσιλ: Να μετατρέψει το ρεύμα «όχι στον πόλεμο» σε διαβεβαίωση ότι «θα νικήσουμε» και να εμπνεύσει πολιτικούς φίλους και αντιπάλους. Κατάφερε επίσης να μετατρέψει την επί της ουσίας ήττα στη Δουνκέρκη, σε βάση της μετέπειτα νίκης, καθώς οι 300.000 στρατιώτες που διασώθηκαν ήταν μία υπολογίσιμη δύναμη. Και όταν και τότε πάλι εμφανίσθηκαν αμφιβολίες και αμφιταλαντεύσεις για τη Μεγάλη Βρετανία που είχε μείνει μόνη της και με απειροελάχιστους υφιστάμενους ή εν δυνάμει συμμάχους (όπως η Ελλάδα) και για το αν άξιζε να συνεχίσει τον πόλεμο, ο Τσώρτσιλ ήταν αυτός που έδωσε το σύνθημα «συνεχίζουμε μέχρι την τελική νίκη» που τότε έμοιαζε απίθανη, με τις ΗΠΑ ουδέτερες και τη Σοβιετική Ένωση σύμμαχο ακόμη των Γερμανών.
Δεν χρειάσθηκαν «θα». Δεν έταξε υλικά αγαθά σε κανέναν παρά μόνο «αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα». Χρειάσθηκε όμως να εμπνεύσει και να μετατρέψει το ρεύμα «όχι στον πόλεμο» στο «δεν θα παραδοθούμε». Και κυρίως, κατάφερε να διαβάσει προσεκτικά τους διεθνείς συσχετισμούς και χωρίς δογματισμούς και ιδεοληψίες να χτίσει συμμαχίες.
Αλλά αυτή είναι η πρόκληση για κάθε ηγέτη: Να αλλάξει τη ροή του ρεύματος.
Υ.Γ. Μην βιαστείτε να κάνετε συσχετισμούς με το σήμερα και τη χώρα μας, καθώς το τι είναι νίκη και το τι ήττα είναι εξαιρετικά σχετικό, όπως και οι αντιστοιχίες των προκλήσεων. Θυμηθείτε μόνο ότι ο αντικομμουνιστής Τσώρτσιλ συμμάχησε με τον Στάλιν για να νικήσει τον Χίτλερ και επικεντρώθηκε στο μέτωπο με τη Γερμανία και τους δικούς της συμμάχους...
adiakopoulos@star.gr
