Η ώρα περνούσε και οι ματιές πάνω μας πολλαπλασιάζονταν. Κάποιες γλυκές, άλλες γεμάτες περιέργεια και άλλες σχεδόν δολοφονικές. Κοίταξα το ρολόι μου, ήταν περασμένες 11 το πρωί, η ώρα του προγραμματισμένου ραντεβού μας, κι εμείς δεν παύαμε να μοιάζουμε σαν τις μύγες μες στο γάλα, περιμένοντας στην Έξοδο 5 του μετρό σε μια γειτονιά στο Νέο Δελχί, από όπου μάλλον ξένοι δεν περνούν συχνά. Η οδηγός μας έφτασε, ζήτησε συγγνώμη για την αργοπορία, αλλά της πήρε 20 λεπτά (!) να περάσει τον δρόμο. Τα αυτοκίνητα, λεωφορεία, φορτηγά, ταξί, τουκ τουκ, μηχανάκια, ποδήλατα δε σταματούν να περνούν ποτέ, κορνάροντας ρυθμικά, ασταμάτητα. Η Ινδή οδηγός με πήρε αγκαλιά κι αμέσως είδα τον μοναδικό μου φόβο... και ντράπηκα τόσο πολύ που ήταν το πρώτο πράγμα που είδα και που ήταν η πρώτη μου σκέψη... Ψείρες... Ναι, τόσο πολλές, που φαίνονταν.
Μας πήρε απ’ το χέρι και περπατήσαμε κάποια μέτρα πάνω στον πολυσύχναστο δρόμο της πόλης ανάμεσα σε εκατοντάδες αυτοκίνητα και πεζούς, πατώντας για λίγα δευτερόλεπτα πάνω στο πεζοδρόμιο, όπου αυτό ήταν δυνατό. Στρίψαμε λίγα στενά πιο κάτω. Η μυρωδιά υπονόμου και σκουπιδιών ήταν σημάδι ότι είχαμε φτάσει. “Welcome to my slum”, μας είπε σαν να μας υποδεχόταν στην έπαυλη ή το παλάτι της. Γιατί το μέρος που έχει μεγαλώσει ο καθένας είναι το δικό του σπίτι, όπως κι αν είναι αυτό.
Κάτοικος έξω από ψιλικατζίδικο στο slum. Μας ζήτησε να βγάλουμε τη φωτογραφία του για να δει τον εαυτό του
Η λέξη “slum” ή στα ισπανικά favela, δε σημαίνει ακριβώς φτωχογειτονιά, ίσως παραγκούπολη. Ορίζεται ως οικισμός ακατάλληλος για ανθρώπινη διαβίωση. Περνώντας μέσα από τα στενά δρομάκια, δεξιά μας ήταν ανοιχτός ο υπόνομος – χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και προσοχή για να μην πατήσεις μέσα στις ακαθαρσίες – και αριστερά τα «σπίτια».
Υπόνομος δίπλα από σπίτια
Δωμάτια μεγάλα όσο ένα μπάνιο ή μία μικρή αποθήκη, χωρίς έπιπλα, όπου ζουν οικογένειες τεσσάρων και πέντε ατόμων. Οι παιδικές φωνές σε ξυπνούσαν από τον εφιάλτη της πραγματικότητας κι ένα χαμόγελο διαγραφόταν κάθε τόσο στα πρόσωπα μας. Έπαιζαν με παιχνίδια αυτοσχέδια, σαν εκείνα που μας περιέγραφαν οι παππούδες μας.
H καθημερινότητα για τα παιδιά στα ινδικά "slums"
Οι άνθρωποι αυτοί είναι σε καλύτερη μοίρα από αυτούς που ζουν στο πάρκο, που πλέον έχει μετατραπεί σε χωματερή. Περάσαμε κι από μικρές επιχειρήσεις. Είδαμε άντρες σε υπόγεια να φτιάχνουν ρούχα, παπούτσια, σιδερένια έπιπλα. Σύντομα φτάσαμε και σε μία στίβα από σκουπίδια. Μία ολόκληρη οικογένεια είχε μπει μέσα στο βουνό και ξεδιάλεγε πλαστικά και άλλα ανακυκλώσιμα για να τα πουλήσει. Δίπλα τους ένα γουρούνι έτρωγε το μεσημεριανό του. Υπηρεσίες καθαρισμού δεν παρέχονται σε μεγάλο ποσοστό των “slums”, καθώς είναι «αυθαίρετα», εκτός σχεδίου πόλης.
Ρακοσυλλέκτης στο slum
Προχωρήσαμε στην αγορά. Οι πάγκοι με τα κρέατα και τα φρούτα, απέναντι από τις δημόσιες τουαλέτες, είχαν τόσες μύγες που δυσκολευόσουν να δεις το προϊόν. Πολλές τέτοιες γειτονιές στο Νέο Δελχί δεν έχουν αποχετευτικό σύστημα. Οι κάτοικοι εξυπηρετούνται από δημόσιες τουαλέτες και μπάνια, όπου πρέπει να πληρώνουν για κάθε τους επίσκεψη. Πολλοί, λοιπόν, επιλέγουν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε δημόσια θέα.
Περάσαμε τις γραμμές του τρένου για να πάμε σε έναν άλλο οικισμό. Τέσσερις άνδρες μας κοιτούσαν επίμονα να καταφθάνουμε. Ο άντρας μου ρώτησε την οδηγό αν ήταν ασφαλές το σημείο. Του απάντησε πως δεν είναι, γιατί η κυβέρνηση απειλεί τους κατοίκους με κατεδάφιση. Δεν κατάλαβε πως ρωτούσαμε για τη δική μας ασφάλεια... της φαινόταν αδιανόητο το ότι μπορεί να αισθανόμασταν ανασφάλεια ανάμεσα στους συντοπίτες της.
Ο οικισμός από την άλλη μεριά του σιδηροδρόμου
Η κυβέρνηση έχει βάλει στόχο να βελτιώσει τη ζωή στα “slums” και την εικόνα της πρωτεύουσας. Ως μέρος του σχεδίου της είναι η σταδιακή κατεδάφιση των παράνομων οικισμών και η αντικατάστασή τους με κτίρια για επιχειρήσεις και ακριβά διαμερίσματα. Ο πληθυσμός θα μεταφερθεί σε νέες κατοικίες εκτός πόλης. Όπως μας είπε η οδηγός μας, οι νέοι οικισμοί δεν αρέσουν στους κατοίκους, γιατί είναι πολύ μακριά. Άλλωστε οι περισσότεροι από αυτούς μετακόμισαν στο Νέο Δελχί από διάφορες επαρχίες της Ινδίας σε αναζήτηση εργασίας.
Άγαλμα της Θεάς Κάλι σε μικρό Ινδουιστικό Ναό στην περιοχή των slums
Τα “slum tours” - οι τουριστικές επισκέψεις σε φτωχογειτονιές - όσο κι αν ακούγεται περίεργο, είναι δημοφιλή παγκοσμίως από τον 19ο αιώνα. Η λέξη “slumming” μπήκε στο επίσημο αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης το 1884. Αρκετοί πλούσιοι Λονδρέζοι τότε επισκέπτονταν έναντι αντιτίμου φτωχές γειτονιές στο Ανατολικό Λονδίνο, όπως το Whitechapel και το Shoreditch. Σήμερα η περιοχή αυτή σφύζει από ζωή, με τη νεολαία να βγαίνει τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου στα hipster, funky, quirky μπαρ της γνωστής πια γειτονιάς της αγγλικής πρωτεύουσας – κάτι σαν το Αθηναϊκό Γκάζι ή Μεταξουργείο. Η παράδοση συνεχίστηκε από Άγγλους που μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη, ενώ το 1980 λευκοί τουρίστες είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τις φτωχογειτονιές της Νότιας Αφρικής για να δουν από πρώτο χέρι και να κατανοήσουν τις επιπτώσεις του απαρτχάιντ.
Και θα ρωτήσετε, εύλογα, γιατί να το κάνει κανείς αυτό; Για να αισθανθεί καλύτερα για τον εαυτό του; Επεμβαίνοντας στην ιδιωτικότητα των ντόπιων; Όπως έχουν δείξει έρευνες, ο λόγος είναι απλή περιέργεια. Εμείς βρεθήκαμε εκεί, όταν έχοντας επισκεφθεί παλάτια, ναούς και ειδικά κατασταστήματα για τουρίστες, παραπονέθηκα σε μία φίλη μου που είχε πάει Ινδία παλαιότερα πως βαρέθηκα και θα ήθελα να δω την πραγματική ζωή! Με παρέπεμψε σε μία ΜΚΟ που διοργανώνει slum tours στο Νέο Δελχί. Όπως έγραφε στο site, το tour είναι εκπαιδευτικού χαρακτήρα, μία ευκαιρία για αλληλοκατανόηση, ένα παράθυρο στον δυτικό κόσμο για τους ντόπιους, που μπορούν να συναναστραφούν με ξένους και να μοιραστούν την ιστορία τους, αλλά κι ένας τρόπος να συγκεντρωθούν κάποια χρήματα που θα βελτιώσουν τη ζωή της κοινότητας.
Παιδιά 0-5 ετών ζωγραφίζουν και μαθαίνουν αγγλικά τραγούδια στο σχολείο της ΜΚΟ
Τελευταίος σταθμός ένα σχολείο, πρωτοβουλίας της ΜΚΟ που μας φιλοξενούσε. Όπως μας είπαν, πολλά παιδιά από τα “slums” δεν μπορούν να πάνε σχολείο, γιατί δεν έχουν πιστοποιητικό γέννησης, καθώς οι μητέρες γεννούν κατ’ οίκον και οι γέννες δεν καταγράφονται. Μιλώντας τις επόμενες μέρες με άλλον οδηγό, μας είπε πως αυτά είναι ψέμματα. Κάποιες οικογένειες απλά δε θέλουν να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο, προκειμένου να εργάζονται και να φέρνουν χρήματα στην οικογένεια, ενώ πολλοί από τους κατοίκους των “slums” είναι παράνομοι μετανάστες, μας είπε. Η ινδική κυβέρνηση προσφέρει σε όλους δωρεάν εκπαίδευση, ενώ κάθε οικισμός έχει τον δικό του αρχηγό, που δηλώνει τις γεννήσεις στην κυβέρνηση. Πράγματι, γνωρίσαμε έναν-δύο αρχηγούς και τότε θυμήθηκα και την κύρια αρχή της δημοσιογραφίας – πάντα να ακούς και τις δύο πλευρές. Η αλήθεια είναι σίγουρα κάπου στη μέση.
Δε μετάνιωσα πάντως για αυτή την εμπειρία. Είδα κι έμαθα πολλά, αν και για την πλήρη αλήθεια, θα πρέπει να διαβάσω περισσότερο και να μιλήσω και με άλλο κόσμο. Όσο για τις ψείρες... χρησιμοποίησα την επόμενη μέρα ένα μπουκάλι αντιψειρικό σαμπουάν, καλού κακού.
