Ήταν Ιούνιος 1996 όταν ο πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Γ. Παπανδρέου και ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ έφυγε για πάντα από την ζωή, βυθίζοντας στο πένθος την οικογένεια, τους φίλους και τους συνεργάτες του, αλλά και πλήθος ψηφοφόρων, που τον πίστεψαν και τον αγάπησαν με πάθος.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου πέθανε στις 23 Ιούνιου 1996 μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του στην Εκάλη. Κηδεύτηκε τρεις ημέρες αργότερα στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές αρχηγού κράτους. Ο θάνατός του προκάλεσε κύμα συγκίνησης σε όλη τη χώρα, και πλήθη κόσμου, που κυμαίνονταν από «εκατοντάδες χιλιάδες» έως «εκατομμύρια» παρευρέθησαν στη κηδεία του. Ύστατο φόρο τιμής στον Ανδρέα Παπανδρέου απέτισαν ηγέτες και προσωπικότητες από όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, σήμερα 19 χρόνια μετά το θάνατο του ιστορικού ηγέτη, στο μνημόσυνο που οργάνωσε η Δημήτρια ��ιάνη-Παπανδρέου στη μνήμη του μετρημένοι στα δάχτυλα των χεριών ήταν εκείνοι που πήγαν στο Α΄ Νεκροταφείο.
«Έπειτα από δεκαεννέα χρόνια, ο Ανδρέας ζει στην μνήμη μας και στην καρδιά μας. Μας οδηγεί με την πολιτική του σκέψη» δήλωσε η κα Λιάνη Παπανδρέου.
«Δεκαεννέα χρόνια μετά το θάνατό του, ο Ανδρέας Παπανδρέου υπάρχει παντού. Ζει μέσα μας, στην καρδιά της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων, γιατί οι ιδέες του δικαιώθηκαν από την ιστορία και το έργο του αναγνωρίστηκε από την κοινωνία», δήλωσε η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κα Φ. Γεννηματά, με αφορμή την σημερινή επέτειο.
«Ο Ανδρέας Παπανδρέου βρέθηκε πολλές φορές μπροστά από την εποχή του, με τις ιδεολογικές του αναφορές και τις βασικές πολιτικές επιλογές του, που επηρέασαν σε πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Ανδρέας Παπανδρέου εξέφρασε και ταυτίστηκε με την αγωνία των απλών, καθημερινών ανθρώπων και δικαίωσε τις προσδοκίες τους. Γιατί έζησαν καλύτερες μέρες με ελευθερίες και δικαιώματα, με Δημοκρατία, Ανάπτυξη, με Δικαιοσύνη και Αλληλεγγύη. Για μας, την παράταξή του, το ΠΑΣΟΚ, η 23η Ιουνίου κάθε έτους είναι ημέρα τιμής στη μνήμη του ιδρυτή και μεγάλου ηγέτη μας. Είναι όμως και ημέρα περισυλλογής και ευθύνης για την διαφύλαξη της πολιτικής παρακαταθήκης του» πρόσθεσε η κα Γεννηματά.
Λίγα λόγια για την ζωή του
Ο Aνδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου στη Xίο, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του Γεώργιος, ως Γενικός Διοικητής Aιγαίου της κυβέρνησης του Eλευθερίου Bενιζέλου. Mητέρα του ήταν η Σοφία Mινέικο, μια δραστήρια γυναίκα, με προοδευτικές ιδέες, πολωνικής καταγωγής, από την πλευρά του πατέρα της. Μεγάλωσε στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών.
Το 1937 εισήλθε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά το 1939 μετά τη σύλληψή του από το καθεστώς Μεταξά, αναχώρησε για τις Η.Π.Α., όπου συνέχισε τις σπουδές του. Υπηρέτησε εθελοντής σε σημαντική θέση στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, ως εξεταστής μοντέλων για τον κατάλληλο χρόνο επισκευής πολεμικών πλοίων. Το 1943 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στα Οικονομικά και τη Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου και διορίστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής (associate professor).
Το 1944, ο μόλις 25 ετών Ανδρέας Παπανδρέου είναι ένα από τα πέντε μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας στη διάσκεψη του Bretton Woods - που σχεδίασε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας ως τις πετρελαϊκές κρίσεις του '70. Tο 1947 διορίστηκε επίκουρος και στη συνέχεια τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μινεσότα και του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ (Berkeley) της Καλιφόρνια, όπου και διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης από το 1956 ως το 1959. Την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία συνέχισε στα χρόνια της δικτατορίας, οπότε εργάστηκε ως καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης (1968-69) και του Γιορκ (1969-1974), όπου διετέλεσε και διευθυντής μεταπτυχιακών σπουδών.
Παντρεύτηκε διαδοχικά με τη Χριστίνα Ρασιά, μια ελληνοαμερικανίδα ψυχίατρο, τη Μαργαρίτα Τσαντ (τον Γιώργο, την Σοφία, τον Νίκο και τον Αντρίκο) και τη Δήμητρα Λιάνη. Εκτός γάμου γεννήθηκε το 1969 η κόρη του Αιμιλία Νίμπλουμ.
Επέστρεψε οικογενειακώς στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ στις 16 Ιανουαρίου του 1961 και έπειτα από πρόταση του τότε Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή ανέλαβε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Επιστημονικός Διευθυντής του νεοσύστατου Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), καθώς και Σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος. Εκλέχτηκε βουλευτής για πρώτη φορά το 1964 με την Ένωση Κέντρου.
Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του, Γεωργίου Παπανδρέου, αρχικά ως Υπουργός Προεδρίας και λίγο αργότερα ως αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού.
Με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967, ο Ανδρέας Παπανδρέου συλλαμβάνεται αλλά αφήνεται ελεύθερος τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου μετά από έντονες πιέσεις και διαμαρτυρίες κορυφαίων ακαδη��αϊκών και διανοούμενων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Στις 16 Ιανουαρίου του 1968 φεύγει από τη χώρα και ιδρύει το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (Π.Α.Κ.), επικεφαλής του οποίου έδρασε αντιδικτατορικά σε πολλές δυτικές χώρες, και στο οποίο συσπειρώνονται πολλά από τα σημερινά γνωστά στελέχη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Έδρα του Π.Α.Κ. ήταν αρχικά η πρωτεύουσα της Σουηδίας, Στοκχόλμη.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου αντιμετώπισε αρχικά με πολλή δυσπιστία τη Μεταπολίτευση της 24ης Ιουλίου 1974 και έλαβε την απόφαση να επιστρέψει στην Ελλάδα μόλις στα μέσα Αυγούστου.
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, σε μία από τις αίθουσες του ξενοδοχείου «Kινγκ Πάλας», ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος με τη γνωστή «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», όπως έχει επικρατήσει να λέγεται από τότε.
Στις εκλογές της 17 Νοεμβρίου του 1974, το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 13,58% των ψήφων και εκλέγει 12 βουλευτές.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1974 ο Kων. Kαραμανλής λέει στη Bουλή «H Eλλάς ανήκει εις τον δυτικόν κόσμο». Ο Παπανδρέου του απαντά «Προτιμούμε να ανήκουμε εις τους Έλληνας».
Στις εκλογές της 20 Δεκεμβρίου 1977 οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στην αξιωματική αντιπολίτευση, λαμβάνοντας το 25,34% των ψήφων και εκλέγοντας 93 βουλευτές, για να το οδηγήσει τελικά στην εξουσία το 1981.
Το 1981 ήταν η χρονιά που το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 48,1% και ο Ανδρέας Παπανδρέου έγινε για πρώτη φορά πρωθυπουργός της χώρας. Η κυβερνητική αυτή μετάβαση χαρακτηρίστηκε τόσο πριν όσο και μετά τις εκλογές ως «Αλλαγή», με την έννοια ότι μετά από μια μακρά περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τη δεξιά ήρθε στην εξουσία ένα κόμμα που βασιζόταν στις αρχές του σοσιαλισμού.
Η προεκλογική εκστρατεία του Α. Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες», ενώ ο ίδιος καλλιέργησε το προφίλ του πολιτικού που βρισκόταν σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τα λαϊκά στρώματα· συνήθως προσφωνούνταν, από φίλους και αντίπαλους, με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».
Τη δεκαετία του '80 η ελληνική κοινωνία άλλαξε ριζικά, και οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου είχαν κορυφαίο ρόλο σε αυτό τον μετασχηματισμό. Οι αλλαγές ήταν βαθύτερες και πιο ριζοσπαστικές στην επαρχία, και όχι τόσο στην Αθήνα, κάτι που εξηγεί και την καλύτερη επίδοση του ΠΑΣΟΚ εκεί. Σχεδόν αμέσως μετά το 1981, η επαρχία απαλλάχτηκε οριστικά και αμετάκλητα από τον "φόβο του χωροφύλακα", η θέση των γυναικών βελτιώθηκε πολύ, δημιουργήθηκαν πολιτιστικά και αθλητικά σωματεία σε όλη τη χώρα με την ενεργό στήριξη της Μελίνας Μερκούρη, ενώ το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Γιώργου Γεννηματά έφερε για πρώτη φορά σύγχρονη ιατρική περίθαλψη σε πολλές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας· αυξήθηκαν σημαντικά οι μισθοί με αποτέλεσμα την εμφάνιση ενός καταναλωτισμού ανάλογου με τις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, η ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης οδήγησε σε ένα πρωτοφανές επίπεδο λαϊκής συμμετοχής σε κοινωνικο-πολιτικά θέματα, και οι κομματικές οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ πολέμησαν και συχνά διέλυσαν την ισχύ των παραδοσιακών μηχανισμών εξουσίας που στηρίζονταν συνήθως στα ισχυρά "τζάκια" της κάθε περιοχής.
Δείτε περισσότερα στο ΒΙΝΤΕΟ
ΦΩΤΟ-ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΑΡΧΕΙΟ, WIKIPEDIA
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
