«Τι είναι το κεφαλούδι»; Αυτό αναρωτήθηκαν φέτος εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου και το αναζήτησαν στο Google, κάνοντάς το ένα από τα μεγαλύτερα trends για τη χρονιά που φεύγει.
Σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, το Κεφαλούδι ή αλλιώς Oxyura leucocephala είναι μια πάπια με ασυνήθιστη εμφάνιση, η οποία διαβιεί κυρίως σε υγρότοπους.
Μήνας #MidwinterCounts2023:
— ornithologiki (@ornithologiki) January 25, 2023
Με απαραγνώριστη "φάτσα", το #Κεφαλούδι είναι το μοναδικό παπί με άκαμπτη ουρά, μόνιμα ανασηκωμένη σαν τηλεσκόπιο!
Παγκοσμίως απειλούμενο, διαχειμάζει κάθε χρόνο στους υγρότοπους της Β. Ελλάδας, με αγαπημένη του τη λίμνη Βιστωνίδα.#everybirdcounts pic.twitter.com/RaaqJyhpTR
Το αρσενικό έχει ένα χοντρό άσπρο κεφάλι με μαύρο σώμα και γαλαζωπό κυρτωμένο ράμφος, ενώ το σώμα του είναι ανοιχτόχρωμο καφέ και η μυτερή ουρά του είναι συχνά ανασηκωμένη.
Τόσο τα αρσενικά, όσο και τα θηλυκά δεν ξεπερνούν τα 43-48 εκατοστά, όμως τα θηλυκά είναι γενικά πιο σκουρόχρωμα στο κεφάλι, με ανοιχτόχρωμα μάγουλα που τα διασχίζει μια σκούρα γραμμή, ενώ το σώμα τους έχει ξανθοκάστανο χρώμα.
White-headed duck (Oxyura leucocephala) Κεφαλούδι, Κεφαλόπαπια - Cyprus pic.twitter.com/OnTMUDKkeN
— Cyprus Wildlife Tour (@WildlifeCyprus) December 16, 2017
Τα κεφαλούδια πετάνε μόνο για να μεταναστεύσουν, είναι όμως ταχύτατα στην κίνησή τους μέσα στο νερό χρησιμοποιώντας την ουρά τους για ώθηση.
Αναπαράγονται σε μικρά ρηχά έλη, γλυκού ή υφάλμυρου νερού, τα οποία όμως συνδέονται με μεγαλύτερα υγροτοπικά οικοσυστήματα.
Τέτοιου είδους υγρότοποι έχουν συχνά εποχιακό χαρακτήρα δηλαδή δημιουργούνται από ανοιξιάτικες πλημμύρες και ξηραίνονται το καλοκαίρι, όμως χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα παραγωγικοί καθώς είναι πλούσιοι σε υδρόβια βλάστηση και ασπόνδυλα. Το χειμώνα, τα Κεφαλούδια προτιμούν μεγάλης έκτασης υφάλμυρες ή αλμυρές λίμνες.
White Headed Duck | Oxyura leucocephala | DİKKUYRUKhttps://t.co/84aF9D1CKD#whiteheadedduck #oxyuraleucocephala #pajareo #hayvanmanzaraları #ruralecology #BirdsOfTwitter #ThePhotoHour #dikkuyruk #türkü #türküler #flute #kaval #çobankavalı #birdvideo #birdvideos #burdur pic.twitter.com/S8orayRRYi
— Sözr Özgn © 📷 (@OzgunSozuer) September 30, 2023
Το χειμώνα σχηματίζουν μεγάλα κοπάδια, όμως την άνοιξη σκορπίζονται σε μικρές ομάδες για να βρουν τις κατάλληλες περιοχές για να αναπαραχθούν.
Το κεφαλούδια είναι είδος υπό απειλή
Αν και το αναπαραγωγικό τους δυναμικό είναι ιδιαίτερα υψηλό, καθώς φτάνει έως το 80%, λίγα είναι τα πτηνά που καταφέρνουν τελικά να αναπαραχθούν κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα στο σύνολο του πληθυσμού, η αναπαραγωγική επιτυχία να είναι σχετικά χαμηλή.
Η εξάρτησή τους από τα εποχιακά έλη και τους μικρούς ρηχούς υγροτόπους που σχηματίζονται ευκαιριακά, αποτελεί και τη μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωσή τους.
Savka (White-headed duck). Oxyura leucocephala (Scopoli, 1769). Bird Class (Aves). The order is goose-like (Anseriformes). The duck family (Anatidae). Conservation status: an endangered species. Crimea. Photo: Yakhontov E.L. pic.twitter.com/2GJ8iTTy8n
— Daniel Tov (@DanielTov4) May 7, 2023
Επίσης οι παρεμβάσεις στην υδρολογία εκτεταμένων υγροτοπικών συστημάτων με τον έλεγχο των πλημμυρών, τα αναχώματα και τα φράγματα, τα αρδευτικά δίκτυα, τις αποστραγγίσεις και τις γεωτρήσεις, έχουν διαταράξει τον υδρολογικό κύκλο και έχουν εξαφανίσει σχεδόν τα εποχιακά έλη.
Λόγω αυτών των συνθηκών και των παρεμβάσεων το Κεφαλούδι είναι ένα από τα σπανιότερα είδη πουλιών στον κόσμο, με παγκόσμιο πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 15.000 άτομα.
Τα συναντάμε κυρίως στη δυτική και στην ανατολική Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα και την Κασπία. Ο δυτικός υποπληθυσμός είναι επιδημητικός και αποτελείται από περίπου 1.000 άτομα που αναπαράγονται κυρίως στην Ισπανία αλλά και στην Αλγερία και στην Τυνησία. Ο ανατολικός πληθυσμός είναι μεγαλύτερος και μεταναστευτικός.
Τα Κεφαλούδια γεννούν κυρίως στην Τουρκία, όπου βρίσκεται και ο μεγαλύτερος παγκόσμια πληθυσμός τους με 200-300 ζεύγη, ενώ λιγότερα αναπαράγονται στη Ρωσία, στο Ιράν και περιστασιακά στη Ρουμανία.
Από τη δεκαετία του ‘80 το Κεφαλούδι εμφανίζεται σχεδόν κάθε χρόνο στους υγροτόπους της Μακεδονίας και της Θράκης σε μικρούς αριθμούς.
Το σύνολο των πουλιών που έχουν παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια είναι στη λίμνη Βιστονίδα, με εξαίρεση ελάχιστα και μεμονωμένα άτομα στις λίμνες Ισμαρίδα και Κερκίνη.
