Η χρήση της φράσης από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Βαγγέλη Διαμαντόπουλο προκάλεσε α��τιδράσεις και συγκρουόμενες ερμηνείες. Η μία πλευρά χαρακτήρισε τα λόγια «εμφυλιοπολεμικό κάλεσμα», επισημαίνοντας το διχαστικό πλαίσιο στο οποίο ειπώθηκαν. Η άλλη τα παρουσίασε ως ένδειξη αυταπάρνησης μπροστά σε έναν δύσκολο αγώνα.
Η αναζήτηση όμως του ιστορικού νήματος της φράσης που αποδίδεται στον αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη δεν δικαιώνει καμία από τις δύο πλευρές, σύμφωνα με μελετητές της περιόδου. Ήταν, λένε οι ειδικοί, μια απαισιόδοξη οπτική του Βελουχιώτη - και συναγωνιστώ�� του - στους συμβιβασμούς της εποχής.
Ένας από τους πρώτους που τεκμηρίωσαν τη χρήση της φράσης -αποδίδοντάς την όμως σε άλλο καπετάνιο του ΕΛΑΣ- ήταν ο Γιώργος Χουλιάρας, γνωστός ως Καπετάν Περικλής, συναγωνιστής του Βελουχιώτη. Στην ταινία του Φώτου Λαμπρινού «Το δίλημμα» (δείτε βίντεο) ο Χουλιάρας εξιστορεί όσα ακολούθησαν μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Η συμφωνία προέβλεπε παράδοση των όπλων και διάλυση του ΕΛΑΣ. Ο Βελουχιώτης αντιτάχθηκε σε αυτή την εξέλιξη και συγκρούστηκε με το ΚΚΕ, του οποίου ήταν μέλος. Θεωρούσε προδοτική την παύση του αγώνα.
«Εσύ, Περικλή, καλύτερα να φύγεις. Καλή αντάμωση στα γουναράδικα»
Λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, στις αρχές του 1945, ο Χουλιάρας συνάντησε τον Βελουχιώτη και άλλους καπετάνιους στην Μπρούφλιανη Φθιώτιδας. Σύμφωνα με τη διήγηση του Χουλιάρα, όσο ο επικεφαλής του ΕΛΑΣ ενημερωνόταν για ένα σημείωμα του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ οι μαυροσκούφηδες (οι αντάρτες του Άρη) συζητούσαν για το μέλλον του αγώνα. «Μπρος σπαθί και πίσω ρέμα», φέρεται να είπε τότε ο Καπετάν Πελοπίδας στον διστακτικό Χουλιάρα. «Εμείς που θα ακολουθήσουμε τον Άρη κακό χερόβολο και εσείς κακό δεμάτι. Εσύ, Περικλή, καλύτερα να φύγεις. Καλή αντάμωση στα γουναράδικα», πρόσθεσε αποχαιρετώντας τον ο Πελοπίδας.
«Αντέγραφε τα λεγόμενα του Βελουχιώτη. Βρισκόταν άλλωστε στον ίδιο στενό κύκλο των καπεταναίων και είχαν παρόμοιο τρόπο σκέψης», παρατηρεί ο ιστορικός βιογράφος του Βελουχιώτη Διονύσης Χαριτόπουλος. Ο επικεφαλής του ΕΛΑΣ φέρεται να είπε τη φράση με το τέλος της Κατοχής. «Έβλεπε από ένα σημείο και μετά με πολύ σκεπ��ικισμό την τροπή της Αντίστασης. Εννοούσε ότι θα απελευθερώσουν την Ελλάδα και για ανταμοιβή θα τους γδάρουν το τομάρι, όπως συνέβαινε με τους λύκους και τις αλεπούδες στα βυρσοδεψεία της εποχής. Δεν ήταν λόγια επιθετικά. Ούτε δείγμα αυταπάρνησης. Ήταν μια απαισιόδοξη στάση. Ο Βελουχιώτης άλλωστε ήταν άνθρωπος πεισιθάνατος», εξηγεί ο κ. Χαριτόπουλος.
«Χρησιμοποιήθηκε από τον Άρη για να δείξει τη διαφωνία του στους συμβιβασμούς»
Την ίδια ερμηνεία δίνει και ο καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γιώργος Μαργαρίτης. «Αυτή η φράση που χρησιμοποιήθηκε από τον Βελουχιώτη ήταν ένας καλυμμένος τρόπος για να δείξ��ι τη διαφωνία του στους συμβιβασμούς. Έλεγε ότι οι αντάρτες θα καταλήξουν σαν τις αλεπούδες γδαρμένοι στα γουναράδικα», λέει στα «ΝΕΑ».
Όπως εξηγεί και ο ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός, δεν είναι εξακριβωμένο πότε ειπώθηκε για πρώτη φορά η φράση από τον Βελουχιώτη. «Με τα λόγια αυτά δήλωνε ουσιαστικά το αδιέξοδο του κινήματος», τονίζει και υπενθυμίζει την αντίδραση του αντάρτη κατά την απελευθέρωση της Λαμίας τον Οκτώβριο του 1944. «Όταν όλοι οι μαυροσκούφηδες γλεντούσαν, ο Βελουχιώτης έβγαλε τον πιο απαισιόδοξο εαυτό του. Τους προειδοποίησε για την κατάληξη που θα είχαν. "Τώρα θα πουλήσουν τα κεφάλια σας", τους είπε. "Μία λίρα το κεφάλι"».
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
