Όπως υποστηρίζουν κυβερνητικά στελέχη, η παράταση για ένα χρόνο της προστασίας (υπό όρους) της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς, απομακρύνει τον κίνδυνο πολιτικής αποσταθεροποίησης.
Κάτι που, σε κάθε περίπτωση, απομένει να αποδειχτεί τις επόμενες ημέρες, όταν το σχετικό νομοθέτημα κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή.
1. Ποιους αφορά η μεταβατική διάταξη και ποιοι κινδυνεύουν να μείνουν εκτός
Με βάση τις μέχρι στιγμής παραδοχές τρόικας και υπουργείου Ανάπτυξης, καταργείται η διάταξη Παπαθανασίου, σύμφωνα με την οποία προστατεύεται το σύνολο της περιουσίας για οφειλές έως 200.000 ευρώ.
Αυτό επί της ουσίας θέτει εκτός προστασίας τουλάχιστον 5.000 δανειολήπτες και αφορά σε περίπου 15.000 δάνεια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Ανάπτυξης.
Η μεταβατική διάταξη, η οποία όπως υποστηρίζουν κυβερνητικά στελέχη θα ισχύσει για όλο το 2014, θα έχει περισσότερα από ένα κριτήρια: την αντικειμενική αξία του ακινήτου, ενδεχομένως εισοδηματικά κριτήρια, ενώ δεν αποκλείεται να ληφθεί υπόψιν και το ανεξόφλητο μέρος του δανείου.
Οι αντικειμενικές αξίες, στη συγκεκριμένη μεταβατική διάταξη η οποία θα είναι «εξωδικαστική», αναμένεται να μειωθούν σε σχέση με αυτές που ισχύουν σήμερα. Με βάση την υπάρχουσα νομοθεσία αντικειμενικές αξίες της κύριας κατοικίας 300.000 ευρώ για τον άγαμο και 450.000 ευρώ για μια τετραμελή οικογένεια προστατεύονται.
Η τρόικα φέρεται να προτείνει τα όρια των αντικειμενικών αξιών να πέσουν κάτω από τις 150.000 ευρώ με την ελληνική πλευρά να ζητά να κυμαίνονται μεταξύ 180.000-200.000 ευρώ και να κλιμακώνονται ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση.
2. Ο νόμος Κατέλη και ο νόμος για τα ενήμερα δάνεια διατηρούνται
Ωστόσο αδιευκρίνιστο παραμένει, παρά το γεγονός ότι στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης υποστηρίζουν ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή στο νόμο Κατσέλη, αν η ενδεχόμενη απομείωση του μέγιστου ορίου αντικειμενικών αξιών κύριας κατοικίας στη μεταβατική διάταξη του 2014 θα επηρεάσει και τα αντίστοιχα κριτήρια που εμπεριέχονται στο νόμο Κατσέλη.
3. Η ρύθμιση του 2015 και το Ιρλανδικό μοντέλο
Από την 1η Ιανουαρίου του 2015 η κυβέρνηση ετοιμάζεται να θεσπίσει ένα σύστημα εξωδικαστικής αντιμετώπισης βασισμένο στο ιρλανδικό μοντέλο το οποίο έχει δύο βασικούς άξονες: την έννοια του συνεργάσιμου δανειολήπτη (αυτού δηλαδή που προσπαθεί να έρθει σε συνεννόηση με τις τράπεζες) και των αποδεκτών δαπανών διαβίωσης.
Στις αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης θα υπολογίζονται τα έσοδα της οικογένειας από μισθούς, καταθέσεις, ακίνητη περιουσία κ.ά. και το κόστος για τη διαβίωση (στέγαση, σίτιση, τιμολόγια ΔΕΚΟ κ.τλ.). Για το τελευταίο θα υπάρχουν συγκριμένα κριτήρια ως προς το ύψος τους. Δεν θα «αναγνωρίζονται» δηλαδή υπερβολικές δαπάνες, όπως για παράδειγμα ιδιωτικά σχολεία, για καπνό, ποτά κ.ά. Με βάση αυτά τα κριτήρια, θα καθορίζεται το ποσό που θα καλείται να πληρώνει στην τράπεζα ένας δανειολήπτης, είτε είναι ενήμερος, είτε το δάνειό του έχει κτυπήσει «κόκκινο».
Αυτό σημαίνει πως μια τετραμελής οικογένεια με εισοδήματα, για παράδειγμα, 1.500 ευρώ, για την οποία προσδιορίζεται αντικειμενικό κόστος διαβίωσης 1.000 ευρώ, θα καλείται να καταβάλει για τη δόση του δανείου ή της πιστωτικής της κάρτας κατ' ανώτερο 500 ευρώ.
Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχει γίνει γνωστό το ύψος των αποδεκτών δαπανών διαβίωσης, οι οποίες θα λάβουν την τελική τους μορφή με τα στοιχεία που θα ανακοινώσει η ΕΛΣΤΑΤ για τον οικογενειακό προϋπολογισμό για το 2012. Δεν φαίνεται ότι το ποσό αυτό ότι θα ξεπερνά μηνιαίως τα 1.000 ευρώ.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ υπολογίζει το κόστος διαβίωσης, χωρίς να περιλαμβάνεται και τυχόν ενοίκιο, στο ποσό των 800 ευρώ για ένα άτομο, στα 1.000 ευρώ για δύο άτομα, στα 1.300 ευρώ για μία τριμελή οικογένεια και στα 1.600 ευρώ για μία τετραμελή οικογένεια.
4. Υποχρεωτικός ο ρόλος της διαμεσολάβησης μεταξύ τραπεζών και δανειοληπτών
Μια ακόμη σημαντική αλλαγή είναι η θέσπιση της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης πριν την πόρτα του Ειρηνοδικείου. Ο στόχος είναι η αποσυμφόρηση των δικαστηρίων με την ενίσχυση του θεσμού της διαμεσολάβησης, γιατί σήμερα στα περιφερειακά δικαστήρια φθάνει να ορίζεται δικάσιμος και το 2023. Το συγκεκριμένο θέμα άλλωστε θα το χειριστεί το υπουργείο Δικαιοσύνης που προετοιμάζει σχετική τροπολογία, σε μια προσπάθεια να υπάρξει εξωδικαστική λύση μεταξύ των Τραπεζών και των οφειλετών.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις κυβερνητικών στελεχών μέσω της Ειδικής Διαμεσολάβησης θα αποσυμφορηθούν τα Ειρηνοδικεία καθώς σήμερα περισσότερες από 80.000 αιτήσεις υπερχρεωμένων νοικοκυριών βρίσκονται σε εκκρεμότητα.
Το κόστος της Ειδικής Διαμεσολάβησης θα είναι 200 ευρώ εκ των οποίων το 25% θα πληρώνει ο οφειλέτης και το υπόλοιπο οι δανειστές, ενώ σε περίπτωση επιτυχούς κατάληξης της διαμεσολάβησης ��α υπάρχει και αμοιβή 3 τοις χιλίοις επί του χρέους.
