Στο κέντρο του Ειρηνικού Ωκεανού, μια μικρή νησιωτική χώρα με λιγότερους από 11.000 κατοίκους βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν ορατό κίνδυνο: την εξαφάνισή της λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Ο λόγος για το Τουβαλού, ένα σύμπλεγμα από εννέα κοραλλιογενή νησιά που απλώνονται σαν λωρίδες άμμου πάνω από στον ωκεανό, γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο που εκκενώνεται μαζικά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής — ένα γεγονός που θεωρείται «πρόγευση» των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών που αναμένονται τις επόμενες δεκαετίες.
Τις τελευταίες ημέρες, οι πρώτοι κάτοικοι του Τουβαλού φτάνουν στην Αυστραλία, όπου ξεκινούν μια νέα ζωή. Η μετανάστευση γίνεται στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που υπεγράφη το 2023 με την Αυστραλία: κάθε χρόνο θα μπορούν να μετακινούνται έως 280 άτομα, απολαμβάνοντας τα ίδια δικαιώματα παιδείας και υγειονομικής περίθαλψης με τους Αυστραλούς. Ο περιορισμός αυτός στόχο έχει να περιορίσει το άμεσο «brain drain» και να διατηρήσει όσο το δυνατόν πιο σταθερή την κοινωνική συνοχή του μικρού έθνους.
Η κλιματική κρίση «χτύπησε» το Τουβαλού / AP (Alastair Grant)
Τουβαλού: Κατά 15 εκατοστά αυξήθηκε η στάθμη του νερού μέσα σε τριάντα χρόνια
Η κατάσταση στο Τουβαλού είναι δραματική: η στάθμη της θάλασσας έχει ανέβει κατά περίπου 15 εκατοστά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες — περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο — και οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μέχρι το 2050 η στάθμη μπορεί να έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον ένα μέτρο. Σε αυτό το σενάριο, το κύριο νησί Φουναφούτι — όπου ζει πάνω από το 60% του πληθυσμού — θα πλημμυρίζει τακτικά και μεγάλο μέρος του θα βρίσκεται μόνιμα κάτω από τα νερά.
Στην καθημερινότητα των κατοίκων, η αλλαγή είναι ήδη απτή: η θάλασσα διαπερνά τα υπόγεια ύδατα, καθιστώντας δύσκολη την πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ενώ οι αγρότες που κάποτε καλλιεργούσαν λαχανικά τώρα στρέφονται σε ανυψωμένα παρτέρια για να σπείρουν.
280 άνθρωποι από το Τουβαλού θα μετεγκαθίστανται κάθε χρόνο στην Αυστραλία / AP (Alastair Grant)
Παρά τις αντιξοότητες, η κυβέρνηση του Τουβαλού εργάζεται για να διατηρήσει την εθνική της υπόσταση ως κυρίαρχο κράτος ακόμα και όταν η χώρα θα έχει «χαθεί» γεωγραφικά στη θάλασσα — προτείνοντας ακόμη και αλλαγές στη διεθνή νομοθεσία που θα επιτρέψουν την αναγνώριση κρατών χωρίς φυσική ξηρά.
Το παράδειγμα του Τουβαλού αποτελεί ένα καμπανάκι για τον πλανήτη: καθώς η κλιματική αλλαγή επιδεινώνεται, όλο και περισσότερες κοινότητες θα βρεθούν αντιμέτωπες με την ανάγκη να αποχαιρετήσουν τον τόπο τους.