Αναστολή του προγράμματος Horizon Europe για το Ισραήλ;

Η αιματοχυσία στη Γάζα συνεχίστηκε τη Δευτέρα, με τις ισραηλινές δυνάμεις να σκοτώνουν τουλάχιστον 78 Παλαιστίνιους, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων που αναζητούσαν τρόφιμα και φάρμακα σε σταθμούς βοήθειας, σύμφωνα με το Associated Press. Αυτό, παρά την ανακοίνωση του Ισραήλ για «ανθρωπιστική παύση», η οποία περιορίστηκε σε αρκετές μη εμπόλεμες ζώνες.

Η κατάσταση είναι τόσο τρομερή που ακόμη και ο Τραμπ αναγκάστηκε να αναλάβει δράση, αναγνωρίζοντας μαζί με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ στη Σκωτία ότι «πραγματική πείνα» επικρατούσε στον θύλακα και δεσμεύτηκε να δημιουργήσει εύκολα προσβάσιμα «κέντρα τροφίμων».

Για μήνες, η ΕΕ προσπαθεί να αποφασίσει εάν και πώς να λάβει ουσιαστικά μέτρα κατά του Ισραήλ, αναγνωρίζοντας αυτό που ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών θεωρεί ως ανθρωπιστική καταστροφή που εκτυλίσσεται στη Γάζα. Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλας ξεκίνησε μια αναθεώρηση της συμφωνίας σύνδεσης του μπλοκ με το Ισραήλ, η οποία διαπίστωσε ότι η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου παραβίαζε τις υποχρεώσεις της για τα ανθρώπινα δικαιώματα βάσει των όρων της συμφωνίας.

Συμφωνία ΕΕ- Τραμπ για δασμούς: Ικανοποίηση στις Βρυξέλλες αλλά και κριτική

Ωστόσο, δεν υπήρξε συναίνεση για το πώς να αντιμετωπιστεί, και μια συμφωνία στην οποία κατέληξε η Κάλλας περιλάμβανε διαβεβαιώσεις από το Ισραήλ ότι θα ανοίξουν νέες οδοί βοήθειας για την προμήθεια προμηθειών στους Παλαιστίνιους στη Γάζα. Αυτό σημαίνει ότι τον τελευταίο μήνα περίπου, δεν έχουν αλλάξει πολλά σε επίπεδο ΕΕ. Μέχρι χθες το βράδυ...

Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την αναστολή μέρους της συμφωνίας σύνδεσης βάσει της οποίας το Ισραήλ έχει πρόσβαση στο εμβληματικό πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης του μπλοκ, Horizon Europe.

Τι διακυβεύεται: Η αναστολή επικεντρώνεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας, ένα πρόγραμμα 10,1 δισεκατομμυρίων ευρώ στο πλαίσιο του Horizon Europe, αναφέρει ο συνάδελφός μου Pieter Haeck. Θα επηρέαζε τις ισραηλινές οντότητες που συμμετέχουν στον Επιταχυντή EIC, ο οποίος επιτρέπει στην Επιτροπή να συμμετέχει σε νεοσύστατες τεχνολογικές επιχειρήσεις με μεγάλη ερευνητική και κεφαλαιακή ένταση. Η αναστολή αυτού θα ήταν η πρώτη συγκεκριμένη ενέργεια της ΕΕ για να περιορίσει τη συνεργασία της με το Ισραήλ.

Για να γίνει κάτι από αυτά, όμως, το σχέδιο της Επιτροπής χρειάζεται μια ειδική πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ για να το υποστηρίξουν. Σε συνάντηση πρεσβευτών την περασμένη εβδομάδα, τέσσερις χώρες - συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων εταιρειών Γερμανίας και Ιταλίας - τάχθηκαν κατά της ανάληψης δράσης. Οι πρεσβευτές θα πρέπει πρώτα να συζητήσουν την ιδέα, πιθανώς ήδη την Τετάρτη, πριν ληφθεί τελική απόφαση και δεν έχει οριστεί ακόμη ημερομηνία για αυτό.

Όπως συμβαίνει συχνά, ο βασικός παράγοντας σε όλα αυτά είναι ο Γερμανός ηγέτης - και ο Friedrich Merz δείχνει σημάδια ότι μπορεί να αλλάξει γνώμη. Η Γερμανία ιστορικά υπήρξε ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Ισραήλ από την ΕΕ, αλλά ο Merz ήταν πιο επικριτικός στην προσέγγιση του Νετανιάχου. Τη Δευτέρα, ο Merz προειδοποίησε για μια «καταστροφική» ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.

«Διατηρούμε το δικαίωμα να λάβουμε τέτοια μέτρα», δήλωσε ο καγκελάριος, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο αν η Γερμανία θα μπορούσε να επιτρέψει την αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης της ΕΕ με το Ισραήλ.

Επόμενο χτύπημα στο Ισραήλ για το εμπόριο: Η Ολλανδία - παραδοσιακά επίσης μεταξύ των υποστηρικτών του Ισραήλ στην Ευρώπη - ηγείται της προσπάθειας για την αναθεώρηση της συμφωνίας σύνδεσης. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Dick Schoof δήλωσε ότι θα υποστηρίξει την αναστολή του Horizon και θα πιέσει για περαιτέρω μέτρα, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου.

Ισραηλινοί αξιωματούχοι είναι σοκαρισμένοι από αυτό που θεωρούν αντιπαραγωγική κίνηση. Ο Πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ απάντησε στον Σκουφ στο X, λέγοντας: «Θα είναι ένα ΤΕΡΑΣΤΙΟ λάθος αν η ΕΕ λάβει τέτοια μέτρα, ειδικά υπό το φως των συνεχιζόμενων και αναβαθμισμένων ανθρωπιστικών προσπαθειών του Ισραήλ». Και το Ισραήλ προειδοποιεί κατ' ιδίαν την ΕΕ να μην κλιμακώσει την αντίδρασή του.

Οι δρόμοι της ΕΕ δεν είναι έτοιμοι

Οι ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν το ενδεχόμενο δανεισμού δισεκατομμυρίων από την ΕΕ για την αγορά όπλων για την Ουκρανία. Υπενθύμιση: Σήμερα είναι η προθεσμία για την υποβολή αίτησης για το νέο πρόγραμμα δανείων έναντι όπλων ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ του Μηχανισμού Βοήθειας για την Ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE).

Εν τω μεταξύ, σε συνέντευξή του στους Financial Times, ο Επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ Απόστολος Τζιτζικώστας (για άλλη μια φορά) προειδοποιεί ότι οι δρόμοι σε όλη την ήπειρο δεν είναι κατάλληλοι για τη μεταφορά στρατιωτικών προμηθειών. Προς το παρόν, «αν θέλουμε να μεταφέρουμε στρατιωτικό εξοπλισμό και στρατεύματα από τη δυτική πλευρά της Ευρώπης στην ανατολική πλευρά, χρειάζονται εβδομάδες και σε ορισμένες περιπτώσεις μήνες», είπε.