Μορατόριουμ μεταρρυθμίσεων για τα ελληνικά πανεπιστήμια

​Σε μια καθημερινότητα όπου η απογοήτευση στα νεανικά πρόσωπα είναι ένα συχνό φαινόμενο που σχετίζεται με το αβέβαιο μέλλον τους στην αγορά εργασίας, ο αναπληρωτής πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών σε θέματα ακαδημαϊκών υποθέσεων και διεθνών σπουδών, Κώστας Μπουραζέλης μας μεταφέρει το δικό του ενθαρρυντικό μήνυμα.

Ο Κώστας Μπουραζέλης γεννήθηκε 1950 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Αθηνών του τμήματος Ιστορίας- Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής με μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικό Αρχαίας Ιστορίας.

Αποτελούν οι μεταπτυχιακές σπουδές έναν δρόμο “διαφυγής” για τους νέους;

Στα πλαίσια της σημερινής πραγματικότητας υπάρχουν διαρθρωμένες συστηματικές μεταπτυχιακές σπουδές στα ελληνικά πανεπιστήμια. Οι μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα καλύπτουν πλήρως την ανάγκη για εξειδίκευση. Πριν από λίγο καιρό ολοκληρώθηκε για πρώτη φορά μια συνολική έκθεση αυτοπαρουσίασης και αυτοαξιολόγησης που έγινε για το πανεπιστήμιο Αθηνών με επεξεργασμένα στοιχεία που έχουν γίνει από τα αντίστοιχα τμήματα και έχουν αξιολογηθεί από εξωτερικούς αναλυτές. Συνιστώ στους νέους να επιλέγουν τη συνέχιση των σπουδών τους εντός των συνόρων καθώς υπάρχει η αντικειμενική πνευματική υποδομή. Σε αυτό που χωλαίνουμε είναι οι εξωτερικές υποδομές και η γενικότερη οργάνωση. Για παράδειγμα οι βιβλιοθήκες είναι διάσπαρτες, οι φοιτητές πρέπει να μετακινούνται. Αρκετές φορές θα τύχουν σε απεργίες των μέσων μαζικής μεταφοράς και υπάρχει μια γενικότερη δυσανασχέτηση.

Κατά πόσο πιστεύετε πως οι λίστες που βγαίνουν κάθε χρόνο με την κατάταξη των καλύτερων πανεπιστημίων είναι αντιπροσωπευτικές;

Υπάρχουν πολλές τέτοιες λίστες. Εκείνο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι αυτοί οι κατάλογοι δείχνουν κάτι αλλά θα πρέπει να αξιολογήσουμε τα κριτήρια που χρησιμοποιούν. Για παράδειγμα η λίστα της Σαγκάης εξετάζει την αναλογία μεταξύ διδασκομένων και διδασκόντων. Με αυτά τα δεδομένα τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν μπορούν να ενταχθούν στις πρώτες θέσεις από τη στιγμή που διαθέτ��υμε πολλούς φοιτητές και λιγότερους καθηγητές. Ωστόσο αν τεθεί ως μοναδικό κριτήριο η επιστημονική ικανότητα, το διεθνές όνομα και η παραγωγικότητα θα βλέπαμε τα ελληνικά πανεπιστήμια να εκτινάσσονται ψιλά στις λίστες. Δεν είναι τυχαίο που τόσα χρόνια το παραδοσιακότερο εξαγόμενο είδος της Ελλάδας είναι τα ανθρώπινα μυαλά μου διαπρέπουν στο εξωτερικό. Με τα τωρινά δεδομένα διεκδικούμε μεσαίες θέσεις. Για παράδειγμα η Ιατρική σχολή Αθηνών είναι στις 100 καλύτερες του κόσμου ωστόσο παραδοσιακά σε αυτή έχουμε και μεγάλο αριθμό διδασκόντων.

Πιστεύετε πως πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας και αν ναι ποιες είναι οι άμεσες αλλαγές;

Ναι πρέπει να γίνουν αλλαγές. Ωστόσο θα πρ��πει να υπάρχουν δυο προϋποθέσεις. Να είναι προσγειωμένες και να έχουν τη σύμφωνη γνώμη των μεταρρυθμιζόμενων. Στα ελληνικά πανεπιστήμια δεν έχει γίνει προσεκτική προεργασία και οι μεταρρυθμίσεις έχουν πετύχει εν μέρει. Οι αλλαγές των πολιτικών συνθηκών τις περισσότερες φορές δεν πέτυχαν τη συνεργασιμότητα των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Πολλές από αυτές είχαν τα θετικά τους σημεία αλλά και τα αρνητικά τους. Θα ήταν ευχής έργον η πολιτική ηγεσία να προσέχει τα νομοθετήματα που αφορούν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Μπορείτε να κατονομάσετε τα τρία πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή το πανεπιστήμιο Αθηνών και ποιες λύσεις θα μπορούσαν τα προταθούν;

Αυτή τη στιγμή το υπ’ αριθμόν ένα θέμα είναι η χρηματοδότηση. Έχουμε φτάσει σε μια κατάσταση όπου το πανεπιστήμιο δεν έχει πάρει ούτε ένα ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου Παιδείας. Αυτή τη στιγμή το πανεπιστήμιο συντηρείται από το ΕΛΚΕ (Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας). Τα ΕΛΚΕ των πανεπιστημίων διαχειρίζονται τα προγράμματα που χρηματοδοτούν την ερευνητική δράση των πανεπιστημίων. Από το περιεχόμενο των ΕΛΚΕ λειτουργεί αυτή τη στιγμή το πανεπιστήμιο και αυτοσυντηρείται, πράγμα το οποίο δεν μπορεί να συνεχιστεί καθώς οι πόροι είναι περιορισμένοι και δεν επαρκούν για τις ανάγκες του ιδρύματος.

Το δεύτερο θέμα είναι η επίτευξη ενός παγιωμένου χάρτη της ανώτατης παιδείας. Δεν μπορεί κάθε τρία χρόνια να γίνονται μεταρρυθμίσεις. Χρειαζόμαστε ένα μορατόριουμ μεταρρυθμίσεων έτσι ώστε να σταθούμε σε κάθε νομοθετικό σύστημα.

Τρίτον πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στη σύνδεση μεταξύ έρευνας και διδασκαλίας. Να έχουμε τη δυνατότητα το περιεχόμενο του μαθήματος να ενταχθεί συστηματικά στο ερευνητικό πλαίσιο. Να ανανεώνεται η ύλη των μαθημάτων για να μη μένουμε πίσω στα διεθνή τεκταινόμενα. Φυσικά το τελευταίο προϋποθέτει όλα τα παραπάνω.

Ποια σκαλοπάτια πρέπει να διανύσει ένας νέος σήμερα για να επιτύχει στην αγορά εργασίας;
Θα πρέπει οι νέοι να γίνουν απαιτητικότεροι σε θέματα ποιότητας. Δεν πρέπει να μένουν ευχαριστημένοι απλά μαθαίνοντας την ύλη του μαθήματος αλλά να σκεφτούν πάνω σε αυτή. Να μπορούν να πάρουν ένα ακόνι φεύγοντας από το πανεπιστήμιο γιατί κανένα πτυχίο δεν εγγυάται τίποτα. Έτσι μπορούν να αναπτύ��ουν μια κριτική στάση απέναντι στη ζωή και να αξιολογούν τις εκάστοτε καταστάσεις με τις οποίες θα βρεθούν αντιμέτωποι.

Της Άννας Πασκάλη