Το διαρθρωτικό πρόβλημα στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας επιβεβαιώνουν τα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) σχετικά με τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και το εμπορικό ισοζύγιο, κατά τον Σεπτέμβριο του 2017, όπως και τα στοιχεία για το επτάμηνο του ίδιου έτους (Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2017).
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι παρά την 9ετή οικονομική κρίση και την ανάγκη για εξωστρέφεια σε αρκετούς κλάδους (στους οποίους η μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης δεν μπορούσε πλέον να καλύψει την προσφορά των παραγόμενων ειδών), το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο συνεχίζει να υπάρχει και να διευρύνεται, καθώς ο αρνητικός αριθμός κάθε έτους προστίθεται στον προηγούμενο. Παρότι επίσης υπάρχει αύξηση γενικά των εξαγωγών τα τελευταία χρόνια, αυτή δεν είναι ικανή ώστε να επιτύχει την αναστροφή της κατάστασης.
Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου κατά το μήνα Σεπτέμβριο 2017 παρουσίασε αύξηση κατά 30,5 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2016, δηλαδή κατά 2,5%. Συγκεκριμένα το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο σημείωσε αύξηση κατά -1.172,2 εκ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2015, κατά 1.230,5 εκ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2016 και κατά 1.261,0 εκ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2017.
Η συνολική αξία των εισαγωγών - αφίξεων κατά το μήνα Σεπτέμβριο 2017 ανήλθε στο ποσό των 2.943,1 εκατ. ευρώ έναντι 2.893,6 εκατ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2016, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 49,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή 1,7%.
Αξιοσημείωτο είναι πάντως ότι σημειώνεται μία επιβράδυνση στον ρυθμό της αύξησης των εισαγωγών καθώς μεταξύ του Σεπτεμβρίου του 2015 (όταν ανήλθαν στο ποσό των 2.639,6 εκ. ευρώ) και του Σεπτεμβρίου του 2016, η αύξηση των εισαγωγών ανήλθε στο εντυπωσιακό ποσοστό αύξησης του 9,6%. Mία αύξηση για την οποία θα ήταν ενδιαφέρον να διερευνηθεί κατά πόσον συσχετίζεται με τα προβλήματα που προκάλεσε στην εγχώρια παραγωγική δραστηριότητα η επιβολή των capital controls.
Από την άλλη πλευρά η αξία των εξαγωγών-αποστολών κατά τον Σεπτέμβριο 2017 παρουσίασε αύξηση κατά 19,0 εκατ. ευρώ, δηλαδή 1,1%.
Η συνολική αξία των εισαγωγών - αφίξεων το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2017 (χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία πάντοτε) παρουσίασε αύξηση κατά 1.534,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή 6,2%. Η συνολική αξία των εξαγωγών - αποστολών κατά το ίδιο χρονικό διάστημα (Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2017) χωρίς πετρελαιοειδή και πλοία, παρουσίασε αύξηση κατά 890,9 εκατ. ευρώ, δηλαδή 6,5%.
Αυτό που πάντως παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι η σημαντική αύξηση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο στα χρόνια προ της κρίσης, όταν το κατά κεφαλήν εισόδημα μπορούσε να υποστηρίζει ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο μέσω εισαγωγών. Χαρακτηριστικό είναι ότι για τον ίδιο μήνα πάντοτε, τον Σεπτέμβριο κάθε έτους, το έλλειμμα στο γενικό εμπορικό ισοζύγιο (συνυπολογιζομένων σε αυτή την περίπτωση των πετρελαιοειδών και της αξίας των πλοίων) αυξανόταν με ραγδαίους ρυθμούς και ανερχόταν το 2008 σε 3.896,4 εκ. ευρώ (με σημείο αναφοράς τον Σεπτέμβριο κάθε έτους), ενώ μεταξύ 2010 και 2011 σημειώνεται «βύθιση» του ελλείμματος από 2.802,9 εκ. ευρώ σε 2.015,1 εκ. ευρώ. Η μείωση αυτή δεν είναι ικανή όμως να οδηγήσει σε πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο, το οποίο είναι σαφώς πιο δύσκολο να επιτευχθεί σε σχέση με το «περιβόητο» πλέον πρωτογενές πλεόνασμα του Προϋπολογισμού στα δημοσιονομικά στοιχεία.
Το πρόβλημα στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας αναδεικνύει πλήρως η διάθρωση των κατηγοριών εισαγωγών και εξαγωγών κατά κλάδο.
Παρότι η Ελλάδα είναι μία χώρα της οποίας η οικονομία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον αγροτικό τομέα (γεωργία-κτηνοτροφία) και στην παραγωγή τροφίμων, το χρονικό διάστημα Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2017 οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων και ζώων από τρίτες χώρες είναι περισσότερες από τις εξαγωγές σε αυτές (811,7 εκ. ευρώ εισαγωγές έναντι 734,7 εξαγωγές. Υψηλές σε ποσά είναι οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τρίτες (πλην Ε.Ε.) χώρες, όπως είναι φυσικό για μη πετρελαιοπαραγωγό χώρα, αλλά τα καύσιμα-λιπαντικά είναι ταυτόχρονα και το πρώτο είδος σε εξαγωγές σε τρίτες χώρες χάρη στην ύπαρξη σύγχρονων διυλιστηρίων στην Ελλάδα (4.975 εκ. ευρώ). Γεγονός που αποτελεί και παράδειγμα για το ότι οι επενδύσεις στους κλάδους υψηλής τεχνολογίας που αξιοποιούν την γεωγραφική θέση της χώρας συμβάλλουν στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Συμπέρασμα: Η Ελλάδα παρά την πολυετή οικονομική κρίση, αν και αναγκαστικά η οικονομία της έγινε πιο εξωστρεφής, δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στην πρόκληση της αναστροφής της σχέσης εισαγωγών-εξαγωγών στο εμπορικό της ισοζύγιο. Η νέα πρόκληση είναι πλέον, στην περίπτωση που η αύξηση του ΑΕΠ αποδειχθεί σταθερή για τα αμέσως επόμενα χρόνια, να μην διολισθήσει εκ νέου η οικονομία σε μεγάλη αύξηση των εισαγωγών σε σχέση με τις εξαγωγές.
