Παγκόσμια ημέρα αποταμίευσης η σημερινή, αλλά στην Ελλάδα, όπου εορταζόταν κάποτε η μέρα αυτή με το μοίρασμα… κουμπαράδων στα σχολεία, όλα μοιάζουν να είναι διαφορετικά στον πιστωτικό τομέα υπό την πίεση της κρίσης.
Άλλωστε, οι τραπεζικές καταθέσεις στην Ελλάδα, λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας, βρέθηκαν αρκετές φορές στο ναδίρ: Όπως τον «αξέχαστο» Ιούλιο του 2015, οπότε το ύψος τους έπεσε στα 120,8 δισεκατομμύρια ευρώ - οι καταθέτες «τράβηξαν» από τις τράπεζες 40 δις ευρώ από το τέλος του 2014 μέχρι τον Ιούλιο του 2015, οπότε και ξεκίνησαν τα capital controls. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον Απρίλιο του 2017 λόγω της αβεβαιότητας για τη δεύτερη αξιολόγηση, αλλά και του μπαράζ φορολογικών υποχρεώσεων που προηγήθηκε, το ύψος των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες έπεσε στα 118,9 δις ευρώ!
Κοινό μυστικό είναι, άλλωστε, ότι χωρίς τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ELA) να στηρίζει τις τράπεζες με επιπλέον δανεισμό (αν και πιο «τσιμπημένο» από τον κλασικό δανεισμό της ΕΚΤ) τα κρίσιμα διαστήματα που προηγήθηκαν της ένταξης της Ελλάδας στα τρία μνημόνια, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα είχε βρεθεί ενώπιον ακόμη πιο κρίσιμων προβλημάτων από αυτά που ήδη αντιμετώπισε.
Γενικότερα, από τον Ιανουάριο του 2009 μέχρι και τον Ιούλιο του 2015, οι ελληνικές καταθέσεις μειώθηκαν κατά 45%, δείχνοντας την έλλειψη εμπιστοσύνης και αισιοδοξίας του Έλληνα για την οικονομία.
Υπήρξε μια ανοδική πορεία, η οποία έφερε τις καταθέσεις στα 164,3 δις ευρώ τον Δεκέμβριο του 2014, εν μέσω μίας πρόσκαιρης ελπίδας πως έρχεται το τέλος της κρίσης, προτού ακολουθήσει μια νέα καθοδική πορεία. Ο αριθμός αυτός, παρόλ' αυτά, είναι σαφώς χαμηλότερος από το ποσό των καταθέσεων του Δεκεμβρίου του 2011, όταν βρισκόταν στα 174,2 δις ευρώ, ενώ ένα χρόνο μόλις πριν και μεσούσης ήδη της κρίσης, τον Δεκέμβριο του 2010, έφτανε στα 209,6 δις ευρώ!
Με την προ κρίσης περίοδο φαίνεται να μας χωρίζουν… αιώνες, ακόμη και με την έναρξή της, καθώς τον Δεκέμβριο του 2009 οι καταθέσεις έφταναν τα 237,5 δις ευρώ, σημειώνοντας μεγάλη αύξηση από τον Δεκέμβριο του 2008, οπότε και έφταναν τα 227,6 δις ευρώ!
Παρά τη σχετική βελτίωση του οικονομικού κλίματος, τον Σεπτέμβριο του 2017 το ύψος των καταθέσεων έφτασε τα 122,5 δις ευρώ - πολύ χαμηλό επίπεδο ακόμα σε σχέση με τις «καλές εποχές».
Όσον αφορά τα επιτόκια των καταθέσεων, αυτά λιμνάζουν σε επίπεδα λίγο πάνω από το 0%. Κάτι που συμβαίνει και σε ισχυρές οικονομίες (άλλωστε και τα επιτόκια των ελληνικών τραπεζών, τα επιτόκια της ΕΚΤ έχουν βάση), αλλά με μία διαφορά: Εκεί τα χαμηλά επιτόκια είναι αντικίνητρο για να μη «λιμνάζουν» τα χρήματα στους τραπεζικούς λογαριασμούς και να επενδύονται στην πραγματική οικονομία. Αντιστοίχως, τα επιτόκια δανεισμού κινούνται επίσης σε χαμηλά επίπεδα, ώστε να δανείζονται οι επιχειρήσεις και να τονώνεται η οικονομία με επενδύσεις. Κάτι που στην ελληνική περίπτωση δυστυχώς δεν ισχύει, ενώ και η εποχή που κάποιοι ζούσαν από τους τόκους των καταθέσεών τους μοιάζει να απέχει έτη φωτός από την ελληνική πραγματικότητα.
Στην Ελλάδα, ειδική περίπτωση αποτελούν τα επιτόκια των δανείων, όπου το γενικό επιτόκιο, σε αντίθεση με τη μικρή, αλλά σαφή τάση μείωσης των επιτοκίων των καταθέσεων τα τελευταία χρόνια, είναι περίπου σταθερό. Συγκεκριμένα, το μέσο επιτόκιο δανείων βρισκόταν το 2014 στο 14,47%, το 2015 στο 14,57%, τον Δεκέμβριο του 2016 στο 14,51% και τον Ιούλιο του 2017 στο 14,36%. Πιο εμφανής πάντως η τάση μείωσης στα δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις που από 8,59% μέσο επιτόκιο το 2014 και 7,68% το 2015, έπεσε στο 7,34% τον Δεκέμβριο του 2016 και τον στο 7,09% τον Ιούλιο του 2017.
ΠΗΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Του Αλέξη Διακόπουλου
adiakopoulos@star.gr
