Η διάλυση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας και η κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος παγκόσμιας κυριαρχίας το 1991, ανέδειξε υποβόσκουσες συγκρούσεις, εθνικές ταυτότητες και εθνικισμούς, που εμφιλοχωρούσαν στο σύστημα κυριαρχίας της ΕΣΣΔ. Η πτώση, λοιπόν, αυτή προκάλεσε απρόβλεπτες κρίσεις και συγκρουσιακές εντάσεις, που οδήγησαν σε φαινόμενα διεθνών και περιφερειακών συγκρούσεων.
Μια τέτοια εξέλιξη, που επέφερε μια αναμενόμενη ανατροπή των παλαιών δομών διεθνών ισορροπιών και σταθερότητας ήταν και η κρατικοπολιτική ανακατάταξη στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου. Η διάλυση της σοσιαλιστικής ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας ανέδειξε τα μέρη της ομοσπονδίας σε ανεξάρτητες κρατικές οντότητες, που διεκδίκησαν, ως εκ τούτου, την εμπέδωση της νομιμοποίησης της ανεξάρτητης διεθνούς παρουσίας τους ως κρατών, υποκειμένων διεθνούς δικαίου.
Η Ελλάδα αιφνιδιάστηκε, ως μη όφειλε, από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την επελθούσα ανεξαρτητοποίηση των μερών σε κρατικές οντότητες, με συνέπεια να βρεθεί αντιμέτωπη με την ανεξάρτητη πλέον «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Η τελευταία έχουσα ανάγκη διεθνούς νομιμοποίησης και προβολής αυτόνομης πολιτικής «μακεδονικής» εν προκειμένω οντότητας, προέβαλε την ταυτότητα της Μακεδονίας στην διεθνή παρουσία και τα εν γένει διεθνή φόρα, στα οποία εκινείτο ως κρατική οντότητα. Το πρόβλημα που αντικειμενικά στην περίπτωση αυτή ανέκυψε δεν ήταν τόσο το όνομα, όσο ο οργανωμένος διεθνώς σφετερισμός της μακεδονικής ταυτότητας ως πολιτισμού και ως ιστορίας. Το ζήτημα, λοιπόν, του σφετερισμού του ονόματος κατέστη πρόβλημα διεθνών διαστάσεων, αφού δεν επρόκειτο για έναν φιλικό δανεισμό ή μια προσφιλή οικειοποίηση του «Μακεδονικού», αλλά για έναν σφετερισμό ταυτότητας, ιστορίας και πολιτισμού εν τω συνόλω τους.
Πέραν του σφετερισμού της ιστορίας και του πολιτισμού εκδηλωνόταν στην δημοσιότητα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας η πολιτική θέση της «απελευθέρωσης» των ελληνικών και βουλγαρικών περιοχών της Μακεδονίας. Ανεφύη, δηλαδή, ένα απρόβλεπτο διεθνές πολιτικό πρόβλημα απολύτως καινοφανές, που ενεπλάκη στις διαδρομές της διεθνούς πολιτικής, καθώς ενεργοποιήθησαν, αφενός οι ούτω καλούμενοι στην Αμερική και στην Αυστραλία «Μακεδονές της FYROM», καθώς και δραστηριοποιήθηκαν προς την κατεύθυνση επίλυσης των διαφορών διεθνείς θεσμοί, όπως ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. Η Αθήνα σε όλη την διαδρομή του προβλήματος παρέμεινε, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων και πολιτικών σχηματισμών, άκαμπτη στην εθνική θέση πως το όνομα αποτελεί όχημα αλυτρωτισμού, εξ’ ού και η εμμονή στο όνομα.
Παρά τις διεθνείς πιέσεις προς την Αθήνα, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις κράτησαν μια ταυτόσημη εθνικά θέση, η οποία σήμερα ενόψει των πολλαπλών προβλημάτων βιωσιμότητας που εκδηλώνονται στο καθεστώς της ΠΓΔΜ, λόγω και της αλβανικής απειλής που επικρέμεται, η ηγεσία των Σκοπίων απευθύνεται προς την Αθήνα, ζητώντας διαπραγμάτευση με στόχο κοινά αποδεκτής, σύνθετης εν προκειμένω, ονομασίας.
Πρέπει να αναγνωρίσει κανείς πως πιθανότατα η χώρα μας βρίσκεται ενώπιον μιας ευκαιρίας να κλείσει νικηφόρα για τις ελληνικές θέσεις η δύσκολη αυτή διαδρομή του «Μακεδονικού», προτείνοντας ένα όνομα, που να μην παραπέμπει, ούτε στην ιστορία της Μακεδονίας, ούτε στο όνομά της, ούτε στα παράγωγά της. Παράλληλα, όμως, με το όνομα και την ονοματολογία, πρέπει να υπάρξει μια σχετική κάθαρση σχετικά με τον Μακεδονικό αλυτρωτισμό, ο οποίος εμφιλοχωρεί στα μέσα ενημέρωσης και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Πρέπει, δηλαδή, να υπάρξει μια συγκροτημένη «κάθαρση» του χώρου από τα εμφιλοχωρούντα στοιχεία αλυτρωτισμού που ενυπάρχουν σε διάφορα επίπεδα του πολιτικού συστήματος διαπαιδαγώγησης της γείτονος.
Όπως ήδη αναφέραμε, το πρόβλημα στις διεθνείς σχέσεις δεν είναι τόσο η ονοματολογία, όσο η φιλική και συνεργατική σχέση που ενυπάρχει στο πολιτικό σύστημα της άλλης πλευράς. Διότι, εάν απαλείψουμε το όνομα και τα Σκόπια παραμείνουν επιθετικά απέναντί μας, δεν έχουμε κερδίσει απολύτως τίποτα ως χώρα. Η Ελλάδα οφείλει να «κατακτήσει» τον χώρο πολιτιστικά.
* Ο κ. Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία του Παντείου Πανεπιστημίου
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
