Η 28η Οκτωβρίου 1940 φέρνει στο προσκήνιο κάθε χρόνο το «Όχι» της Ελλάδας στον επίδοξο τότε Ιταλό εισβολέα. Ένα «Όχι» που το εξέφρασε ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος ήταν δικτάτορας και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κατέλυσε τις συνταγματικές ελευθερίες το 1936. Αλλά δεν υπάρχει και καμία αμφιβολία επίσης ότι εάν είχε ερωτηθεί ο ελληνικός λαός με δημοψήφισμα, «Όχι» θα έλεγε στο ιταλικό τελεσίγραφο, στη συντριπτική του πλειοψηφία.
Ένα «Όχι» που έμενε να παραμείνει «Όχι» όσα και αν μεσολάβησαν. Ακόμα και όταν διαφάνηκε ότι η τότε Γιουγκοσλαβία θα συνθηκολογούσε με την Γερμανία, αφήνοντας εκτεθειμένα τα νώτα της ελληνικής αμυντικής γραμμής στα σύνορα, αυτό το «Όχι» δεν άλλαξε, όπως δεν είχε αλλάξει και όταν πέθανε ο Μεταξάς στις 29/1/1941. Ούτε και όταν διασπάστηκε η γραμμή του Ρούπελ άλλαξε το «Όχι», όταν ο ελληνικός στρατός συνέχισε να αμύνεται, για να χρειασθεί η προσωπική πρωτοβουλία του στρατηγού Τσολάκογλου, ο οποίος υπέγραψε την συνθηκολόγηση κόντρα στις οδηγίες από τον βασιλιά Γεώργιο Β’ και την ελληνική κυβέρνηση (για να γίνει στη συνέχεια πρωθυπουργός της κατεχόμενης Ελλάδας…).
Όπως μάλιστα γράφει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ στο βιβλίο του για τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ακόμα και όταν οι Βρετανοί θέλησαν να απαλλάξουν την Ελλάδα από τις συμμαχικές της δεσμεύσεις, η απάντηση από την ελληνική κυβέρνηση ήταν ότι οι Έλληνες θα συνέχιζαν να πολεμούν, όποια κι αν ήταν η στάση των συμμάχων!
Οι εποχές σήμερα είναι διαφορετικές και ουδεμία σύγκριση μπορεί να γίνει. Όχι μόνο γιατί- ευτυχώς - δεν βρισκόμαστε σε πολεμική περίοδο, αλλά και γιατί οι έννοιες έχουν δείξει να χάνουν το νόημά τους.
Στη συγκυρία του φετινού εορτασμού του «Όχι», αναπόφευκτος είναι ο πειρασμός όμως να σχολιάσεις την συγκεκριμένη ξεκάθαρη στάση με την στάση του Πουτζδεμόν και των κινήσεων του στην Καταλονία, με τις οποίες συμπεριφέρθηκε μερικώς σαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Καταλονία να ήταν «Ναι». Για να μην σχολιάσουμε και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ και τις οβιδιακές μεταμορφώσεις του, μεταξύ προεκλογικών διακηρύξεων και μετεκλογικών πράξεων.
Αναπόφευκτος επίσης ο πειρασμός να σχολιάσεις πώς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ελλάδα, το καλοκαίρι του 2015, έγινε από «Όχι»… «Ναι». Κανείς φυσικά δεν υποτιμά τις συνέπειες που θα είχε αυτό το «Όχι», αλλά και δεν κατανοεί γιατί δεν μπήκαν στη ζυγαριά αυτές εγκαίρως, προτού χρειασθεί να αποφευχθεί το Grexit στο… νήμα.
Για να εστιάσουμε στην χώρα μας, αν κάτι διέθεταν σε μεγάλο βαθμό οι ηγέτες της πτωχής πλην τίμιας Ελλάδας, ακόμα και οι δικτάτορες όπως ο Ιωάννης Μεταξάς, ήταν πώς μπορούσαν να διαβάζουν σωστά την πραγματικότητα, όπως ήταν και όχι όπως θα ήθελαν να ήταν. Ο ίδιος ο Μεταξάς άλλωστε «δεν κουνούσε το δάχτυλο» στους Ιταλούς πριν την πολεμική σύρραξη αλλά προετοιμαζόταν σιωπηρά για αυτήν και έχτιζε συμμαχίες. Στην ιστορία έχει μείνει άλλωστε και η σχετική δυνατότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου, που κατάφερνε να μεγιστοποιεί τα κέρδη και να ελαχιστοποιεί την ζημιά.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, στην Ελλάδα της κρίσης, είναι φανερό πώς η ρεαλιστική αντιμετώπιση και η ορθή ανάγνωση των δεδομένων σε μια δυσμενή κατάσταση, είναι μία ικανότητα που συχνά απουσιάζει. Το παράδειγμα το ζούμε, λέγεται τρίτο μνημόνιο και αρκετά επιπλέον δις ευρώ μέτρα. Το συμπέρασμα επίσης προφανές: Μην ετοιμάζεσαι για το «Όχι» αν δεν είσαι προετοιμασμένος και αποφασισμένος. Μόνο τότε είναι ηρωική πράξη, καθώς στην αντίθετη περίπτωση τελικά οδηγεί σε άμεση συνθηκολόγηση, που ενίοτε είναι και ατιμωτική. Κι ας μην ήξεραν στο παρελθόν τι σημαίνει ο όρος «κωλοτούμπα»…
Του Αλέξη Διακόπουλου
adiakopoulos@star.gr
