Σε μεγάλη επιτυχία της νέας κινηματογραφικής σεζόν αναδεικνύεται ήδη η ταινία «Δουνκέρκη» του Κρίστοφερ Νόλαν. Το θέμα αποτελούσε «ταμπού» για δεκαετίες στον κινηματογράφο (πλην ελάχιστων εξαιρέσεων) των νικητών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο λόγος ότι αναγκαστικά η αναδρομή στο ιστορικό περιστατικό φέρνει στο φως και την ήττα (πρόσκαιρη ευτυχώς) που υπέστησαν στα πεδία μαχών Γάλλοι και Άγγλοι το 1940 από τα ναζιστικά στρατεύματα του Χίτλερ.
Στην πραγματικότητα όμως ο ρεαλιστικός τρόπος διαχείρισης της συγκεκριμένης ήττας από τους Βρετανούς ήταν η βάση της μετέπειτα νίκης των Συμμάχων επί της ναζιστικής Γερμανίας. 330. 000 Βρετανοί και Καναδοί και 20.000 Γάλλοι κατόρθωσαν να διασωθούν και να συνεχίσουν τον Πόλεμο, ο οποίος σε διαφορετική περίπτωση θα είχε τελειώσει προτού καλά-καλά αρχίσει με θρίαμβο της ναζιστικής Γερμανίας, με ό,τι δραματικό θα συνεπαγόταν αυτό για ολόκληρο τον κόσμο και τον πολιτισμό μας.
Η μεγάλη ήττα μετατράπηκε σε μια δραματική επιχείρηση διάσωσης των εγκλωβισμένων στρατευμάτων, όπως την περιγράφει έξοχα ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στο βιβλίο του για τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αίσια έκβαση του απεγκλωβισμού από τη Δουνκέρκη ήταν αυτή που έδωσε τη δυνατότητα τελικά στους Βρετανούς να συνεχίσουν τον πόλεμο και με την βοήθεια των Συμμάχων να απαλλάξουν τελικά την Ευρώπη από την μάστιγα του ναζισμού.
Στα καθ’ημάς, οι Έλληνες πολίτες υφίστανται τα τελευταία χρόνια για διάστημα πολύ μεγαλύτερο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου μία μεγάλη ήττα σε όλα τα επίπεδα και αυτό είναι τραγικό από μόνο του. Η διάρκεια της οικονομικής κρίσης ξεπερνά ήδη σε διάρκεια το άθροισμα των 4 ετών της εμπλοκής της Ελλάδας στον πόλεμο και των τριών ετών μαζί (1946-49) του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε. Δεν πέφτουν βόμβες, ευτυχώς, αλλά δεκάδες χιλιάδες πολίτες ζουν στα όρια της εξαθλίωσης, επιχειρήσεις που μεγαλουργούσαν έκλεισαν, πάνω από το ένα πέμπτο του πληθυσμού παραμένει χωρίς απασχόληση και εκατοντάδες χιλιάδες, κυρίως νέοι και επιστήμονες, αναγκάσθηκαν να μεταναστεύσουν.
Μπορεί όμως η πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας να απεγκλωβιστεί επιτυχώς από αυτή την καταστροφή; Και κυρίως, μπορεί να ανασυντάξει τις δυνάμεις της η χώρα και να οργανώσει μεθοδικά και βήμα-βήμα μία «αντεπίθεση» που θα της επιτρέψει να μετατρέψει την ήττα σε νίκη;
Μία ματιά στην επικαιρότητα των τελευταίων ημερών δεν προσφέρει μεγάλη αισιοδοξία. Ανατρέχοντας στο βιβλίο του Τσώρτσιλ και πάλι, ο τότε ρεαλισμός στην διαχείριση της κατάστασης απουσιάζει παντελώς σήμερα στην χώρα μας και στην θέση του κυριαρχούν οι ψευδαισθήσεις και η εικονική πραγματικότητα. Η αδυναμία ορθής ερμηνείας της πραγματικότητας είναι άλλωστε αυτή που μέσω της συνεχούς συνωμοσιολογίας λειτουργεί διαστρεβλωτικά και στρέφει αλλού το κέντρο βάρος της προσοχής πολιτικής εξουσίας και πολιτών.
Δεν είναι τυχαίο που τις τελευταίες εβδομάδες τα δύο κυρίαρχα θέματα που απασχολούσαν την κοινή γνώμη ήταν ο… Στάλιν και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ουδείς παραγνωρίζει φυσικά, την σημασία τη ιστορίας ως εργαλείο ανάλυσης και πολιτικής ερμηνείας, ιδίως όταν αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο είναι ένα περιστατικό του παρελθόντος. Όταν το κάθε τι όμως γίνεται όργανο αντιπαράθεσης και αποπροσανατολισμού, μετατρέπεται και η ιστορική ανάλυση σε… ποδοσφαιρικό ντέρμπι, όπου η θέση κάθε οπαδού είναι δεδομένη και εκ των προτέρων γνωστή.
Αλλά αυτό που χρειάζεται σήμερα η χώρα μας δεν είναι η ενασχόληση με ένα… παράλληλο σύμπαν, ούτε το αέναο κυνήγι μιας ανάπτυξης που κανένας δεν την βλέπει πέραν όσων την εξαγγέλλουν. Ούτε ο εγκλωβισμός σε ιδεοληψίες, φληναφήματα και σε διαμάχες για το φύλο των Αγγέλων λίγο πριν καταρρεύσει το Βυζάντιο.
Αυτό που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία είναι ένα δημιουργικό σοκ, σαν το σοκ που αποτέλεσε για τους Βρετανούς η πτώση της Γαλλίας και η συνειδητοποίηση ότι απέμειναν σχεδόν μόνοι τους απέναντι στον Χίτλερ. Αλλά για να γίνει αυτό και να έρθει κάποτε μία D-Day (η απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία το 1944 που αποτέλεσε την αρχή του τέλους για τι ναζιστική Γερμανία) χρειάζεται πρώτα μια… Δουνκέρκη. Να αντιληφθούμε ότι χάσαμε μια μεγάλη και κρίσιμη μάχη, αλλά ότι δεν χάσαμε τον πόλεμο. Και κυρίως να ανασυνταχθούμε και να σηκώσουμε τα μανίκια.
Δυστυχώς, αν η πολιτική ηγεσία της χώρας συνεχίζει να παριστάνει ότι… νίκησε, καμία προσπάθεια απεγκλωβισμού δεν είναι δυνατή. Και αν δεν υπάρξει μια γενική ανασύνταξη και μια συμμετοχή των πολιτών σε μια προσπάθεια αναγέννησης της χώρας , σαν αυτή την ψαράδων της Αγγλίας που έσπευσαν με ακόμη και με καΐκια να διασώσουν Βρετανούς στρατιώτες, καμία Δουνκέρκη δεν πρόκειται να υπάρξει για την χώρα μας. Αντιθέτως, θα ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος μιας Μικρασιατικής Καταστροφής…
